Czernidłaczek piaskowy
Czernidłaczek piaskowy, montagniówka piaskowa (Montagnea arenaria (DC.) Zeller) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czernidłaczek piaskowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Montagnea arenaria (DC.) Zeller Mycologia 35(4): 418 (1943) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melanophyllum, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1815 r. Augustin Pyramus de Candolle nadając mu nazwę Agaricus arenarius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu S.M. Zeller w 1943 r[1].
- Agaricus arenarius DC. 1815
- Montagnea arenaria (DC.) Zeller 1943 var. arenaria
- Montagnea arenaria var. macrospora D.A. Reid & Eicker 1991
- Montagnea delilei Fr. 1836
- Montagnites arenarius (DC.) Morse 1948
- Montagnites pallasii Fr. 1838
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. błędnie synonimizując go z Montagnea radiosa[3] (według Index Fungorum jest to odrębny takson). Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r. opisywała ten gatunek pod nazwą montagniówka piaskowa Montagnea arenaria[3].
Morfologia
edytujMłody owocnik ma jajowaty kształt i otoczony jest osłoną. W trakcie rozwoju osłona pęka i wykształca się trzon, zakończony u góry tarczą podobna do kapelusza. Dojrzały owocnik przypomina wyglądem grzyb kapeluszowy[4].
Wysokość 4-30 cm, grubość 0,3-2 cm, walcowaty, równogruby, prosty lub wygięty. U młodych owocników mięsisty, gładki i pełny, u starszych drewnowaty, wewnątrz pusty lub komorowaty, na zewnątrz włóknisty i rowkowany, czasami pokryty łuseczkami. Związany jest z podłożem długimi, białymi sznurami grzybniowymi. Powierzchnia początkowo biała, potem jasnóżółta lub żółtawa. W nasadzie zakończony jajowatą pochwą. Jej zewnętrzne części są płatowate i odstające[4].
W kształcie płasko-wypukłej tarczy. Jej górna powierzchnia ma barwę od żółtej do brązowożółtej[4].
Liczne, gęste, o szerokości do 1,5 cm, czarne. Pomiędzy blaszkami znajduje się gleba. Owocnik przypomina wyglądem czernidłaka, ale jego blaszki nie rozpływają się, jak u czernidłaków[4].
- Cechy mikroskopijne
Zarodniki jajowate, o wymiarach 18 × 12 μm, ciemnobrązowe, z dobrze widoczną porą rostkową. Podstawki gruszkowate lub maczugowate z czterema krótkimi sterygmami[4].
Występowanie
edytujJest to gatunek dość pospolity na obszarach o klimacie ciepłym. Występuje w obydwu Amerykach, północnej Afryce, środkowej Azji, na Nowej Zelandii i w wielu krajach Europy. W Europie w górach dochodzi do wysokości 2000 m[4]. W Polsce jest rzadki. Do 2003 r. podano 5 jego stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E– gatunek wymierający[5]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Słowacji i Czechach[3].
Rozwija się głównie na piaszczystym podłożu na terenach otwartych, pastwiskach, murawach kserotermicznych. Owocniki wytwarza od lata do jesieni[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2017-11-28]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2017-11-28]. (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.