Czesław Zbierański
Czesław Zbierański (ur. 6 grudnia 1889[1][2][3] w Warszawie, zm. 31 maja 1982 w Nowym Jorku) – pionier polskiego lotnictwa, inżynier, konstruktor lotniczy, porucznik piechoty Wojska Polskiego.
| |
 porucznik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
6 grudnia 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 maja 1982 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Swoje zainteresowania lotnictwem zaczął rozwijać po ukończeniu studiów na Politechnice Lwowskiej. Był współzałożycielem Koła Awiatorów, w którym rozpoczął wstępne projektowanie a następnie (ze Stanisławem Cywińskim) budowę samolotu Zbierański i Cywiński. Samolot został oblatany przez Michała Scipio del Campo 25 września 1911 roku, a następnie oddany do użytku. Obok samolotu „Jaskółka” Edmunda Libańskiego był to pierwszy latający samolot w Królestwie Polskim. W 1912 roku podarował swój samolot Związkowi Awiatycznemu Studentów Politechniki Lwowskiej[4].
Udało mu się zakupić za sumę 200 rubli uszkodzony samolot Blériot XI, który rozbił pod Siekierkami Francuz Grant[5]. Zbierański wyremontował samolot i uczył się na nim samodzielnie pilotażu. W momencie otwarcia kursu pilotażu w Awiacie sprzedał Blériota i został uczestnikiem kursu pilotażu w tym Towarzystwie (instruktor Henryk Segno), jednak nie odbył samodzielnych lotów[4].
W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich, Polskiej Organizacji Wojskowej i Awiacji (Lotnictwie) Armii Polskiej we Francji.
W Wojsku Polskim służył w Oddziale II Sztabu Generalnego. Był organizatorem i szefem Ekspozytury w Grodnie oraz szefem Posterunku Nr 5 Frontu Litewsko-Białoruskiego. W czasie wojny z bolszewikami pełnił służbę na stanowisku szefa defensywy frontu[6]. Po zakończeniu wojny został zdemobilizowany.
Został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów rezerwy piechoty[7][8][9]. W 1923 roku był oficerem rezerwy 5 pułku piechoty Legionów w Wilnie[10].
W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas grupie oficerów „pozostających stale zagranicą”[11].
W latach 20. XX wieku produkował samochody, motocykle, drezyny kolejowe i ślizgacze. W 1930 rozpoczął pracę w administracji państwowej. Był starostą powiatu łuninieckiego, a później aż do września 1939 starostą powiatu prużańskiego.
Od 1939 na emigracji (kolejno we Francji, Kanadzie, USA). Podczas II wojny światowej, w 1940 we Francji zorganizował i kierował Biurem Przemysłu Wojennego, a później w Kanadzie pracował przy produkcji dział przeciwlotniczych i w nadzorze technicznym produkcji samolotu Anson V w Federal Aircraft Company. 23 lipca 1943 roku zwrócił się do Naczelnego Wodza, generała broni Kazimierza Sosnkowskiego z prośbą o przyjęcie do Polskich Sił Zbrojnych[6].
Sławę zyskał jako współkonstruktor polskiego pierwszego udanego samolotu o konstrukcji częściowo metalowej. Był aktywnym działaczem Polonii i fundatorem anglojęzycznego księgozbioru dla biblioteki Instytutu Lotnictwa w Warszawie (1962).
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Niepodległości z Mieczami
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1956, przyznany przez Prezydenta RP na uchodźstwie za zasługi w pracy społecznej i niepodległościowej)[12]
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi
- Złoty Krzyż Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej
Przypisy edytuj
- ↑ Zbierański 1943 ↓, s. 95, 99 datę „6 grudnia 1889” podał zainteresowany w liście do generała Kazimierza Sosnkowskiego, natomiast w liście do generała dywizji Władysława Sikorskiego tłumaczył, że „deklarację wojskową, omyłkowo, wypełniłem według paszportu, specjalnie przygotowanego w Budapeszcie, by móc wyjechać z Węgier, bez przeszkód. To samo kiedyś uczyniłem, by nie służyć w wojsku rosyjskim. Przed wojną, na kilka miesięcy, dostarczyłem dowody do PKU Warszawa Miasto, że jestem urodzony o 4 lata później, niż figurowałem”.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 28, 816 tu podano, że urodził się 6 sierpnia 1888 roku.
- ↑ Konieczny i Malinowski 1988 ↓, s. 125 Jerzy R. Konieczny podał datę urodzenia „6 grudnia 1885”.
- ↑ a b Czesław Zbierański: O narodzinach polskiego lotnictwa, w: „Pierwsze skrzydła”, oprac. Eugeniusz Banaszczyk. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960, s. 5-42. OCLC 823598416.
- ↑ Kazimierz Sławiński: Lotnisko Mokotowskie w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1981, s. 21. ISBN 83-206-0147-9.
- ↑ a b Zbierański 1943 ↓, s. 95.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 545 w 1923 roku był sklasyfikowany z 6151. lokatą na liście starszeństwa oficerów rezerwowych piechoty.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 28 w 1934 zajmował 3450. lokatę w korpusie oficerów rezerwy piechoty.
- ↑ Konieczny i Malinowski 1988 ↓, s. 127 Jerzy R. Konieczny podał, że służbę wojskową zakończył w stopniu majora.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 139.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 816.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 4, Nr 1 z 9 maja 1956.
Bibliografia edytuj
- Czesław Zbierański, Listy do Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała broni Kazimierza Sosnkowskiego oraz odpis listu do ś.p. generała Władysława Sikorskiego z 29 kwietnia 1942 roku, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Toronto, 23 lipca 1943 [dostęp 2017-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-01].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Jerzy Ryszard Konieczny, Tadeusz Malinowski: Mała encyklopedia lotników polskich. T. 2. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988. ISBN 83-206-0734-5. ISSN 02395983.
- Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962-1969)
- Portret. elknet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-20)].