Dharmathakur

(Przekierowano z Dharmaradźa)

Dharmathakur (Pan Dharmy) – bóg z panteonu hinduizmu bengalskiego, silnie powiązany z hinduizmem ludowym. Dharmathakurowi przypisuje się stworzenie świata. Uznawany jest za pierwszego boga i władcę świata[1]. Teksty rytualne hinduizmu bengalskiego identyfikują go z postaciami bogów ogólnoindyjskich o imionach: Śiwa, Wisznu, Rama. Bywa też utożsamiany z bogiem Słońca.

Ikonografia edytuj

Dharmathakur przedstawiany jest jako mężczyzna. Nosi bramiński sznur upawita, potwierdzający ceremonię upanajany. Bóg ten wyróżnia się białym kolorem skóry i białymi włosami. Posiada biały tron, biały rydwan i białe konie. Nosi białe szaty i biały parasol. To, co się z nim wiąże, jest najczęściej białego koloru.

Formy kultowe edytuj

Dharmathakur jako Słońce edytuj

W tym przypadku rydwan Dharmathakura nie jest biały, lecz złoty, białych pozostaje jednak osiem koni. Bóg przystrajany jest w koronę sięgającą nieba.

Dharmathakur jako Śiwa edytuj

Tradycja ludowa utożsamia Dharmathakura z Śiwą (tak przedstawiają go niektóre bengalskie obrzędy).

Dharmathakur jako Wisznu edytuj

Utożsamienie Dharmathakura z bogiem Wisznu pojawiło się w Bengalu w okresie rozkwitu wisznuizmu. Jako Wisznu posiada dziesięć awatarów (daśawatara), które są traktowane jako kolejne wcielenia dharmy. Towarzyszem Dhramathakura Wisznu jest Hanuman.

Inne imiona edytuj

  • Dharmaradźa

Symbolika edytuj

Postać Dharmathakura dla celów kultowych reprezentują:

  • formy kamienne. Są to najczęściej:
  1. kamień okrągły;
  2. kamień kształtem przypominający żółwia.
  • rytualny pal z drzewa śal (wełniak azjatycki) przechowywany w jeziorze[2].
  • Z tym bogiem powiązana jest liczba 12.

Postacie powiązane edytuj

Żony edytuj

  • Dharmathakur, jako pan świata, bywa niekiedy łączony w boską parę z boginią o imieniu Kaminja.
  • Postaci Dharmathakura Śiwy najczęściej towarzyszą żony. Występują w tej roli następujące boginie:
  1. Durga;
  2. Ćandi;
  3. Adidewi;
  4. Bhagawati;
  5. Baśuli.

Recepcja w literaturze religijnej edytuj

  • Postać tego boga występuje w bengalskim eposie bohaterskim, poświęconym postaci Lausena. Dharmathakur strzegł głównego bohatera od lat dziecięcych, a gdy kraj jego króla nawiedziła powódź, sprawił, że Słońce wzeszło po stronie zachodniej[3].

Kult edytuj

Święta edytuj

Współcześnie obchodzone święto Dharmathakura przypada na wiosnę i zwane jest lokalnie:

Ofiary zwyczajowe edytuj

Cześć oddaje się mu białymi kwiatami lotosu. Zwyczajowe ofiary[1]:

  1. żywność: mleko, ryż;
  2. zwierzęta: koza, gołąb, kaczka, kura.

Przypisy edytuj

  1. a b Barbara Grabowska: Dharmathakur. W: Słownik mitologii hinduskiej. Andrzej Ługowski (redakcja). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1994, s. 59, seria: Świat Orientu. ISBN 83-86483-20-2.
  2. Mateusz Wierciński, 2. Culture and Society , Wokół znaczenia rytuałów ćarak pudźi i przechodzenia przez ogień w Indiach, 368.
  3. Barbara Grabowska: Dharmathakur. W: Słownik mitologii hinduskiej. Andrzej Ługowski (redakcja). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1994, s. 60, seria: Świat Orientu. ISBN 83-86483-20-2.