Wikipedia

Edward Sas-Świstelnicki

Edward Hilary Sas-Świstelnicki[a] (ur. 15 kwietnia 1897 w Warszawie, zm. w grudniu 1970 w Manchesterze) – porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego II RP, w 1963 awansowany na stopień kapitana przez władze RP na uchodźstwie.

Edward Sas-Świstelnicki
Ilustracja
kapitan rezerwy piechoty kapitan rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia

15 kwietnia 1897
Warszawa

Data i miejsce śmierci

grudzień 1970
Manchester

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie II RP,
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

I Korpus Polski w Rosji

Jednostki

54 Pułk Piechoty

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa)

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 15 kwietnia 1897 w Warszawie[1]. Podczas I wojny światowej był podporucznikiem I Korpusu Polskiego w Rosji, po rozbrojeniu którego przez Niemców, przebywał w szpitalu jednostki, potem w szpitalu PCK w Mińsku, następnie przez Warszawę i Jędrzejów udał się do Krakowa, skąd jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej otrzymał rozkaz wyjazdu do Lwowa[2]. 31 października 1918 jako były żołnierz I Korpusu w stopniu podporucznika stawił się na rozkaz kpt. Zdzisława Trześniowskiego, przez którego został mianowany oficerem inspekcyjnym[3][4] i w listopadzie 1918 brał udział w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej. W pierwszych dniach bitwy aktywnie uczestniczył w akcjach bojowych: m.in. w składzie załogi Szkoły im. Sienkiewicza odznaczył się brawurą ostrzeliwując ze strychu budynku atakujących Ukraińców, raniąc obsługę ich karabinu maszynowego i zmuszając do odwrotu, a także wykonał wspólnie z chor. Edwardem Wydrzyńskim atak na budynek poczty używając granatów ręcznych i zmuszając wrogów do wycofania się[5]. Przypadkowo dostając się na teren zajęty przez wroga przedstawił się jako parlamentariusz po doprowadzeniu przed atamana Dmytro Witowskiego[6]. Służył w oddziale technicznym Naczelnej Komendy Obrony Lwowa, 5 listopada otrzymał od kpt. Tadeusza Kudelskiego polecenie zorganizowania samochodu pancernego, którego został komendantem 7 listopada i któremu nadał nazwę „Tank Piłsudskiego”[7][8][9][10]. Po kilku dniach jego obsługi, następnie po kolizji auta z drzewem oraz po załamaniu się obrony Ukraińców, w okresie trwających walk pozycyjnych wraz z załogą pojazdu stanowił rezerwę bojową V odcinka, jedynie incydentalnie biorąc udział w akcji[11]. Na koniec zmagań, 22 listopada został skierowany z tankiem na rogatkę Łyczakowską celem zabezpieczenia, po czym na plac Krakowski, gdzie zastał go zwycięski koniec obrony Lwowa[12]. Łącznie podczas wojny 1918-1921 był trzykrotnie ranny[1]. Później był autorem wspomnień zatytułowanych Szkoła Sienkiewicza – auto pancerne „Józef Piłsudski”, wydanych w zbiorowej publikacji pt. Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników[1].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany na stopień porucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[13][14]. W 1923, 1924, 1934 był oficerem rezerwowym 54 pułku piechoty w Tarnopolu i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto[15][16][17].

Po zakończeniu II wojny światowej przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii. W 1963 został awansowany przez władze RP na uchodźstwie do stopnia kapitana piechoty[18]. Był członkiem IV Rady Rzeczypospolitej Polskiej (1968–1970) z ramienia Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji. Zmarł nagle w grudniu 1970 w Manchesterze[1][19]. Po mszy św. pogrzebowej jego ciało zostało spopielone[1].

Odznaczenie edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji wojskowej II Rzeczypospolitej był określony jako „Edward Świstelnicki”.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 19-20, s. 136, Lipiec 1971. Koło Lwowian w Londynie. 
  2. ↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 541.
  3. ↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI – 22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: Komitet Obywateli Miasta Lwowa, ok. 1919, s. 21, 23.
  4. ↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 542.
  5. ↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI – 22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: Komitet Obywateli Miasta Lwowa, ok. 1919, s. 22, 60, 232.
  6. ↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 547.
  7. ↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 548-550.
  8. ↑ Polski improwizowany samochód pancerny "Józef Piłsudski" ("Tank Piłsudskiego"). derela.pl. [dostęp 2016-04-18].
  9. ↑ G.Łukomski, Cz.Partacz, B.Polak. / Iwona Łaptaszyńska (autor opracowania): Obrona Lwowa 1 – 22.11.1918 r.. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2016-04-18].
  10. ↑ Witold Ławrynowicz. Początki polskiej broni pancernej. „Glaukopis”. 4, s. 220-222, 2006. 
  11. ↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 550-552.
  12. ↑ Świstelnicki. Szkoła Sienkiewicza ↓, s. 552.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 510.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 460.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 279.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 255.
  17. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 19, 507.
  18. ↑ Lista oficerów Polskich Sił Zbrojnych według awansów dokonanych na uchodźstwie. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 4, Nr 4 z 30 czerwca 1969. 
  19. ↑ Edward Hilary Sas-Świstllnicki. ancestry.co.uk. [dostęp 2016-04-18]. (ang.).
  20. ↑ M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276.
  21. ↑ Komunikat o nadaniu Złotego Krzyża Zasługi. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 8, Nr 3 z 24 kwietnia 1969. 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edward_Sas-Świstelnicki&oldid=68288170”