Edward Tabaczkowski
Edward Tabaczkowski (ur. 12 października 1872 w Trembowli, zm. 20 października 1942 w Stanisławowie) – polski duchowny katolicki, ofiara zbrodni niemieckich, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
| prezbiter, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata | |
| Data i miejsce urodzenia |
12 października 1872 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 października 1942 |
| proboszcz parafii Kukizów | |
| Okres sprawowania |
1903-1910 |
| proboszcz parafii Tłumacz | |
| Okres sprawowania |
1910-1942 |
| Wyznanie | |
| Prezbiterat |
3 lipca 1898 |
| Odznaczenia | |
| |
Biografia edytuj
Był synem powstańca styczniowego Karola Tabaczkowskiego. Ukończył gimnazjum w Złoczowie, egzamin maturalny zdał w 1894. Następnie kształcił się w seminarium duchownym we Lwowie. Wyświęcony tamże na kapłana 3 lipca 1898[1].
Posługiwał kolejno jako wikariusz parafii Mikulińce (1898-1902), wikariusz parafii Skałat (1902-1903), proboszcz parafii Kukizów (1903-1910) i proboszcz parafii Tłumacz (1910-1942)[1].
Angażował się w życie społeczne i działalność charytatywną, za co otrzymał od władz austriackich złoty krzyż zasługi. Był wicemarszałkiem powiatu. Podczas tworzenia Legionów Polskich zachęcał tłumaczan do wstępowania do nich. Założył w Tłumaczu seminarium nauczycielskie z internatem i szkołą ćwiczeń i (w 1924 roku) nadzorujące je Towarzystwo Nauki Chrześcijańskiej. W latach 1929-31 wydawał czasopismo "Orędownik Tłumacki"[2]. Był wyróżniony godnością expositorio canonicali[3].
Podczas II wojny światowej członek konspiracji i kapelan polskiego ruchu oporu. Wspomagał materialnie Polaków wywiezionych na Sybir a także ubogich; w tym celu sprzedał własny dom[3]. Na różne sposoby udzielał pomocy Żydom: ukrywając i zachęcając wiernych do ich ukrywania, przemycając żywność do getta oraz wystawiając fałszywe dokumenty[3][4]. W 2018 roku został za to pośmiertnie nagrodzony przez Instytut Jad Waszem tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[5].
Nie opuścił parafii mimo zagrożenia aresztowaniem przez Niemców. Prawdopodobnie został wydany przez torturowaną podczas śledztwa Żydówkę, której wcześniej pomagał. Mniej prawdopodobna wersja aresztowania duchownego mówi o donosie ukraińskim[3]. Aresztowany w sierpniu 1942[6] trafił do więzienia w Stanisławowie, gdzie był torturowany, lecz nikogo nie wydał. Zmarł tamże z wycieńczenia 20 października 1942 roku[3][4]. Pochowany w nieznanym miejscu na cmentarzu w Stanisławowie lub w lesie w pobliżu tego miasta[3].
Upamiętnienie edytuj
Imię ks. Tabaczkowskiego wymieniają następujące tablice pamiątkowe:
- w kościele pw. św. Stanisława i św. Doroty we Wrocławiu
- w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie (tablica poświęcona poległym kapelanom WP)
- w Kaplicy Pamięci w świątyni pw. Najświętszej Maryi Panny Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II w Toruniu
- w kościele parafialnym pw. św. Anny w Tłumaczu
- w świątyni pw. św. Stanisława BM w Petersburgu (tablica poświęcona kapłanom zamordowanym "w czasach sowieckich")[7]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Marecki 2020 ↓, s. 707.
- ↑ Marecki 2020 ↓, s. 707-708.
- ↑ a b c d e f Marecki 2020 ↓, s. 708.
- ↑ a b Tyndorf i Zieliński 2023 ↓, s. 554.
- ↑ Tabaczkowski Edward. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
- ↑ ks. Edward Tabaczkowski - zamordowany za pomoc Żydom. pamiecitozsamosc.pl. [dostęp 2024-03-03]. (pol.).
- ↑ Marecki 2020 ↓, s. 710.
Bibliografia edytuj
- Józef Marecki: Misterium Iniquitatis. Osoby duchowne i zakonne obrządku łacińskiego zamordowane przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1939-1945. Kraków: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Krakowie, Wydawnictwo UNUM, 2020. ISBN 978-83-7643-184-0.
- Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński: Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy. The Testimony of Survivors and Rescuers. T. I. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2023. ISBN 978-83-8288-040-3.