Edward Wende (wydawca)

polski wydawca

Edward Wende (ur. 1830 w Konstantynowie, zm. 14 grudnia 1914 w Warszawie) – polski księgarz i wydawca związany z Warszawą, pradziadek senatora III RP Edwarda Wendego.

Groby rodziny Wende na cmentarzu ewangelickim w Warszawie
Sygnet wydawnictwa E. Wendego w roku 1916

Życiorys

edytuj

Był luteraninem, synem Jerzego Gotfryda, fabrykanta sukna z Konstantynowa, i Wilhelminy z Jerników. Na nauki rodzice wysłali go do Rygi, gdzie ukończył gimnazjum i odbył praktykę księgarską. W roku 1858 Wende osiadł w Warszawie i założył wraz z wspólnikiem Wilhelmem Sanderem księgarnię przy ulicy Senatorskiej. Po paru latach, spłaciwszy wspólnika, przeniósł księgarnię na Krakowskie Przedmieście róg Królewskiej w kamienicy Beyera, gdzie pozostała do likwidacji firmy w roku 1928. Przy księgarni istniała czytelnia. Praktykantem u Wendego był m.in. znany później księgarz warszawski, Konstanty Trepte, oraz Rudolf Wegner, późniejszy założyciel Wydawnictwa Polskiego[1]. Oprócz sprzedaży książek – także tych wydanych w Galicji i zakazanych przez cenzurę carską – Wende prowadził również działalność wydawniczą, publikując głównie pozycje naukowe z serii wydawnictw Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego i Kasy im. Mianowskiego[2].

W roku 1898 sprzedał księgarnię swym współpracownikom, m.in. starszemu synowi Romanowi (1863-1932), który pozostał w firmie do roku 1905. W roku 1911 księgarnię zakupił Ludwik Fiszer, który prowadził ją pod firmą Wendego do roku 1928[3][4].

Był aktywnym wieloletnim członkiem Kolegium Kościelnego ewangelicko-augsburskiej parafii pw. Świętej Trójcy w Warszawie. W testamencie zapisał 5000 rubli na domy starców i 1000 rubli na kościół. Był dwukrotnie żonaty, z Karoliną Emilią Wittichen, z którą miał syna Romana, księgarza oraz córkę Karolinę Emilię (ok. 1860–po 1934) – żonę doktora Pawła Schroetera, i z Karoliną Liedtke, z którą miał syna Edwarda, pastora ewangelickiego. Pochowany został w grobach rodzinnych na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (Al. 55 nr 18). Tam spoczywa także jego prawnuk Edward.

Przypisy

edytuj
  1. Anna Michalewska. Działalność wydawnicza Rudolfa Wegnera. „Roczniki Biblioteczne”. XXII, s. 117–135, 1978. 
  2. Więcej nt. Kasy im. Józefa Mianowskiego zob. w: W. Findeisen, Kasa imienia Józefa Mianowskiego 1881-2006, „Nauka” Nr 3 (2006), s. 79-86.
  3. Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971, Szp. 2445-2446.
  4. Zob.: J. Muszkowski, E. Wende i Spółka, „Przegląd Księgarski” 1928, nr 8, s. 115-120.

Bibliografia

edytuj