Efekt założyciela
Efekt założyciela – szczególny przypadek dryfu genetycznego występujący, gdy populacja w przeszłości przeszła przez stadium z bardzo niewielką liczbą osobników wskutek migracji niewielkiej liczby osobników na izolowaną wyspę.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Founder_effect.svg/220px-Founder_effect.svg.png)
Efekt założyciela zachodzi, kiedy pewna populacja założona zostaje przez niewielką grupę osobników. Nowej populacji początek może dać tak naprawdę pojedyncza para organizmów (rozmnażających się ze sobą płciowo), a nawet pojedynczy organizm. W pewnych warunkach może to być organizm rozmnażający się płciowo. Ta ostatnia sytuacja dotyczyć może samicy owada – u niektórych gatunków mogą one bowiem przechowywać w swym ciele nasienie pozostawione przez samce. Dostanie się takiej zaplemnionej samicy na niezamieszkaną jeszcze przez dany gatunek wyspę może więc skutkować powstaniem tam nowej populacji[1]. Sytuacja taka nie ogranicza się do owadów. Samica warana z Komodo w razie nieobecności samców potrafi rozmnażać się poprzez partenogenezę, podobnie jak rekin młot tyburo[2].
W przypadku każdej realnie istniejącej populacji (a więc populacji o skończonej liczbie tworzących ją osobników) częstości poszczególnych alleli poddane są działaniu dryfu genetycznego odzwierciedlającego losowe (przypadkowe) procesy zmieniające wyjściowe proporcje alleli, prowadzącemu do koalescencji, a więc redukującemu częstość heterozygot w miarę, jak jedne allele zostają usunięte z populacji, a inne utrwalają się w niej[3]. Co więcej, szybkość tych procesów zależy od liczebności populacji – im mniej liczy ona osobników, tym zachodzą szybciej[4] (istotna jest tutaj efektywna wielkość populacji, to znaczy liczebność osobników rzeczywiście przystępujących do rozrodu[5]).
Jeśli nowo założona populacja będzie szybko zwiększać swą liczebność, częstości alleli nie ulegną zazwyczaj istotnym zmianom w stosunku do stanu wyjściowego. Jeśli natomiast przez długi czas będzie ona liczyć sobie bardzo małą liczbę osobników, dozna istotnych zmian częstości alleli na skutek zachodzącego w niej dryfu genetycznego[6]. Utrata heterozygotyczności populacji zależy w dużym stopniu od tempa wzrostu populacji[7]. W przypadku założenia populacji przez rozmnażającą się partenogenetycznie samicę już sam ten fakt będzie wiązał się z niską heterozygotycznością[2].
Jeśli nowo założonej populacji uda się przetrwać, a jej liczebność zwiększy się, zachodzące w niej mutacje będą działać w kierunku wzrostu heterozygotyczności[6].
Podobny efekt występuje w przypadku spadku liczebności populacji i przejścia przez wąskie gardło[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 213.
- ↑ a b Philip W Hedrick. Virgin birth, genetic variation and inbreeding. „Biology Letters”. 3, s. 715-716, 2007. The Royal Society. DOI: 10.1098/rsbl.2007.0293. (ang.).
- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 227-229.
- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 232-233.
- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 233-234.
- ↑ a b Futuyma 2008 ↓, s. 234.
- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 235.
- ↑ Futuyma 2008 ↓, s. 214.
Bibliografia
edytuj- Douglas J. Futuyma: Ewolucja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008. ISBN 978-83-235-0577-8.