Elektra (op. 58) – tragedia muzyczna w jednym akcie z muzyką Richarda Straussa i librettem autorstwa Hugo von Hofmannsthala według tragedii Sofoklesa. Prapremiera miała miejsce w Dreźnie 25 stycznia 1909 roku, premiera polska w Teatrze Wielkim w Warszawie w roku 1971[3].

Elektra
Ilustracja
Inscenizacja Elektry w Operze Królewskiej w Sztokholmie (2009)
Muzyka

Richard Strauss[1]

Libretto

Hugo von Hofmannsthal[1]

Liczba aktów

1[1]

Źródło literackie

Sofokles[1]

Czas trwania

ok. 90 min[2]

Prapremiera

25 stycznia 1909
Drezno[1]

Premiera polska

1971
Warszawa[1]

  • Chryzotemis – sopran
  • Elektra – sopran
  • Egistos – tenor
  • Klitemnestra – mezzosopran
  • Młody służący – tenor
  • Niosąca tren – sopran
  • Opiekun Orestesa – bas
  • Orestes – baryton
  • Powiernica – sopran
  • pięć dziewcząt – dwa soprany, dwa mezzosoprany, alt
  • Stary sługa – bas
  • Szafarka – sopran

Treść

edytuj

Akcja rozgrywa się kilka lat po zakończeniu wojny trojańskiej, w Mykenach. Po powrocie z wojny Agamemnon zostaje zamordowany przez swoją żonę Klitemnestrę i jej kochanka Egistosa, po czym ta para obejmuje rządy w Mykenach. Córki Agamemnona i mężobójczyni, Elektra i Chryzotemis, zostają zapędzone do niewolniczej pracy, zaś syn Orestes przed niechybną śmiercią z polecenia matki zostaje uratowany przez wiernego sługę (Opiekun Orestesa). Są to wydarzenia poprzedzające akcję rozgrywającą się na scenie.
Od tej chwili Elektra żyje wyłącznie myślą o zemście i oczekiwaniem na powrót brata, jest nimi wręcz opętana. Żywi głęboką nienawiść do matki, a także gardzi całym jej mykeńskim dworem, oraz dworskim życiem, sama żyjąc jak pustelniczka. Tymczasem Klitemnestrą, która wraz z Egistosem przejęła rządy nad Mykenami, zaczynają targać wyrzuty sumienia. Zwraca się ona do Elektry z pytaniem, jak przebłagać bogów, na co córka odpowiada, że jedynie ofiara złożona przez Orestesa z krwi Klitemnestry jest w stanie cofnąć klątwę nad rodem Atrydów. Jednak Powiernica przynosi wiadomość o śmierci syna tyranki. Wobec tej niespodziewanej wieści Elektra najpierw namawia siostrę do morderstwa, potem sama postanawia dopełnić zemsty. Jednak, gdy wykopuje z ziemi ukryty przez siebie topór, którym zabito Agamemnona, pojawia się Orestes. Okazuje się, że on sam rozpuścił plotki o swojej śmierci, aby bezpiecznie dostać się w pobliże zamku. Wkrótce zemsta zostaje dopełniona, jednak nie daje to ukojenia Elektrze, która umiera w ekstatycznym tańcu[3].

Charakterystyka

edytuj

Opera rozwija pomysły Richarda Wagnera w zakresie obsady (ogromny zespół orkiestrowy, w którym wyróżniono m.in. trzy zespoły smyczkowe; sekcja dęta składająca się z 40 muzyków), motywów przewodnich (motyw śmierci, zabitego Agamemnona, zemsty, wizji itd.).

Dzieło cechuje również szereg elementów charakterystycznych dla kierunku ekspresjonistycznego w muzyce:

  • Ujawnianie wybujałych przeżyć wewnętrznych
  • Zainteresowanie przeżyciami patologicznymi
  • Pesymistyczny wydźwięk
  • Stopniowy zanik centrum tonalnego - odważne wykraczanie w dziele poza ramy systemu dur-moll
  • Nieustanne napięcie dramatyczne oraz harmoniczne
  • Fragmenty deklamacyjne

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Józef Kański: Przewodnik operowy. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1973, s. 448.
  2. Józef Kański: Przewodnik operowy. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1973, s. 450.
  3. a b Józef Kański: Przewodnik operowy. Wyd. XI. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2014, s. 650-651. ISBN 978-83-224-0962-6.

Linki zewnętrzne

edytuj