Emil Merz
Emil Merz (ur. 27 grudnia 1897 w Tarnowie, zm. 18 kwietnia 1972 w Warszawie) – polski adwokat, funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, sędzia Sądu Najwyższego PRL.
| Data i miejsce urodzenia |
27 grudnia 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 kwietnia 1972 |
| Miejsce spoczynku |
Cmentarz Wojskowy na Powązkach |
| Zawód, zajęcie |
prawnik |
| Tytuł naukowy |
doktor obojga praw |
| Alma Mater | |
| Stanowisko |
sędzia Sądu Najwyższego PRL |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujBył synem Salomona i Reginy[1][2]. Pochodził z rodziny żydowskiej[3]. Ojciec był sędzią Sądu Okręgowego. W Tarnowie ukończył gimnazjum klasyczne. W 1917 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Wiedniu, uzyskując doktorat obojga praw. Lata 1917–1924 spędził jako aplikant sądowy, a następnie adwokacki w rodzinnym mieście. Od 1925 aktywny działacz Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom angażujący się w obronę w sprawach politycznych[4]. Od 1928 pracował jako adwokat w Tarnowie, a od 1938 w Warszawie.
Od 6 kwietnia 1943 do 1944 był żołnierzem 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty[2]. Następnie służył w aparacie bezpieczeństwa 1 Armii Wojska Polskiego. W latach 1944–1948 funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W 1946 w stopniu kapitana. W MBP od 16 stycznia 1946 był zastępcą kierownika Wydziału Szkoleniowego w Zarządzie Personalnym, a od 14 marca 1946 do 15 lipca 1948 naczelnikiem tegoż wydziału[2]. Od 25 listopada 1947 był p.o. dyrektora Szkoły MBP w Legionowie. Od 15 lipca 1948 pracował w Ministerstwie Obrony Narodowej. W 1949 został naczelnikiem Wydziału Szkół Prawniczych Departamentu Szkolenia Kadr i Zawodów Prawniczych Ministerstwa Sprawiedliwości.
W 1949 został sędzią Sądu Najwyższego, gdzie przez cztery lata stał na czele tajnego wydziału III Izby Karnej[3], sekcji rozpoznającej odwołania od wyroków sądów pierwszej instancji[5]. W 1952 orzekał najczęściej oraz najczęściej był sędzią sprawozdawcą spośród sędziów tej sekcji[5]. Z 34 wyroków kar śmierci orzeczonych w I instancji utrzymał 14. W tym samym roku uczestniczył w utrzymaniu 10 orzeczonych wcześniej kar śmierci. Istotną rolę pełnił między innymi w mordzie sądowym na gen. Fieldorfie. Najpierw 20 października 1952 przewodniczył posiedzeniu odbywającym się w trybie tajnym, które pod nieobecność oskarżonego zatwierdziło wyrok śmierci wydany wcześniej pod przewodnictwem sędzi Marii Górowskiej. Następnie 12 grudnia 1952 wraz z sędziami Gustawem Auscalerem i Igorem Andrejewem z sekcji tajnej negatywnie zaopiniował prośbę o ułaskawienie[3].
Jego praca w Sądzie Najwyższym była przedmiotem postępowania dyscyplinarnego wszczętego na wniosek komisji powołanej na fali października 1956 przez ministra sprawiedliwości Zofię Wasilkowską do zbadania działalności sekcji tajnych w organach sądowniczych. Choć formalnie uwolniono go od zarzutów organizacji tajnej sekcji w Sądzie Najwyższym, ustalono wyjątkową aktywną i inspirującą rolę w rozstrzyganiu spraw o charakterze politycznym. Po niepełnej analizie działalności sędziowskiej Emila Merza za rażące naruszenie prawa uznano 16 spraw. Mimo tego orzekał w Sądzie Najwyższym, aż do osiągnięcia wieku emerytalnego w 1962, gdy otrzymał rentę specjalną[3]. Na emeryturze publikował prace i artykuły z zakresu prawa m.in. w piśmie „Państwo i Prawo”. W śledztwie w sprawie mordu sądowego na gen. Fieldorfie wszczętym w 1992 przez Główną Komisję Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu był jednym z podejrzanych. Z powodu wcześniejszej śmierci nie poniósł żadnych konsekwencji.
Zmarł 18 kwietnia 1972 w Warszawie[6][7]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B17-7-20)[8].
Odznaczenia i ordery
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Prof. Andrzej Rzepliński – Dr Emil Merz – sylwetka adwokata, funkcjonariusza Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, pełniącego obowiązki sędziego Sądu Najwyższego – referat na konferencji zorganizowanej w 50. rocznicę stracenia gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”.
- ↑ a b c Informacje w BIP IPN. [dostęp 2022-04-10].
- ↑ a b c d Agnieszka Rybak: Za późno na sprawiedliwość. rp.pl, 25 lutego 2017. [dostęp 2022-04-10].
- ↑ Jadwiga Sabina Ludwińska, Życie nielegalne, Książka i Wiedza, 1988.
- ↑ a b Maria Stanowska, Adam Strzębosz, Sędziowie warszawscy w czasie próby 1981–1988, IPN, Warszawa, 2005, s. 24–25, 27-28, 30, 32-33.
- ↑ nekrologi-baza.pl.
- ↑ sejm.gov.pl.
- ↑ Lista pochowanych. Emil Merz. um.warszawa.pl. [dostęp 2017-03-29].
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 103, poz. 1340.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 247.
Bibliografia
edytuj- Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Emil Merz. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2018-02-02].