Andrzej Rzepliński

polski prawnik, profesor i prezes Trybunału Konstytucyjnego

Andrzej Rzepliński (ur. 26 listopada 1949 w Ciechanowie) – polski prawnik, profesor nauk prawnych, nauczyciel akademicki, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 2007–2016 sędzia Trybunału Konstytucyjnego, w latach 2010–2016 prezes Trybunału Konstytucyjnego.

Andrzej Rzepliński
Ilustracja
Andrzej Rzepliński (2017)
Państwo działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1949
Ciechanów

Profesor nauk prawnych
Specjalność: kryminologia, prawo konstytucyjne
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1978 – nauki prawne
Polska Akademia Nauk

Habilitacja

1990 – nauki prawne
Uniwersytet Warszawski

Profesura

28 kwietnia 2000

Doktor honoris causa
Uniwersytet w Osnabrück – 2016
Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Okres zatrudn.

od 1975

Dziekan
Wydział

WSNSiR UW

Okres spraw.

2002–2005

Prezes Trybunału Konstytucyjnego
Okres spraw.

2010–2016

Poprzednik

Bohdan Zdziennicki

Następca

Julia Przyłębska

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa) Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (od 1908)
Andrzej Rzepliński (2021)

Życiorys

edytuj

Andrzej Rzepliński urodził się w Ciechanowie jako syn Heleny i Klemensa, którzy prowadzili gospodarstwo w pobliskim Przążewie[1]. Ukończył w 1971 studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1971–1972 odbył aplikację w prokuraturze powiatowej w Garwolinie[2], a w latach 1972–1975 studia doktoranckie w zakresie kryminologii w Instytucie Nauk Prawnych PAN. W 1978 uzyskał stopień naukowy doktora z zakresu kryminologii, a w 1990 stopień doktora habilitowanego (dysertacja pt. Sądownictwo w Polsce Ludowej. Między dyspozycyjnością a niezawisłością). W 2000 otrzymał tytuł naukowy profesora.

Zawodowo związany z Instytutem Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, gdzie w 1975 rozpoczął pracę jako asystent. W 1978 awansował na adiunkta, a w 1992 na profesora. Został także kierownikiem Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR, pełnił funkcję m.in. dziekana Wydziału Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji UW (2002–2005)[2]. Jest autorem licznych publikacji naukowych.

Od 1969 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1977 do 1978 i od 1979 był członkiem egzekutywy, od 1978 do 1979 II sekretarzem, a od marca 1981 I sekretarzem POP PZPR w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW[3]. W kwietniu 1981 został także członkiem komitetu uczelnianego PZPR na UW[3]. Z członkostwa w partii zrezygnował w grudniu 1981[4]. Komitet Uczelniany PZPR przy Uniwersytecie Warszawskim formalnie nie przyjął jego rezygnacji, a 21 stycznia 1982 podjął decyzję o wydaleniu go z partii z uwagi na członkostwo w NSZZ „Solidarność”[3]. W latach 80. był nadal związany z „Solidarnością”, uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności[5].

Członek Komitetu Helsińskiego w Polsce, objął stanowisko sekretarza zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, a także członka rady programowej Programu Spraw Precedensowych w tej fundacji. Działał jako ekspert ONZ, Rady Europy i OBWE. Specjalizuje się w dziedzinie kryminologii, prawie karnym i prawach człowieka. Jako ekspert sejmowy współpracował nad ustawą o Instytucie Pamięci Narodowej, doradzał później prezesowi IPN Leonowi Kieresowi (2001–2005) i koordynatorowi ds. służb specjalnych Januszowi Pałubickiemu (1997–2001)[2][6]. W 1998 był kandydatem na funkcję generalnego inspektora ochrony danych osobowych, nie został wybrany na to stanowisko przez Sejm III kadencji[6]. Został też członkiem Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego[7].

W latach 1996–2001 był członkiem Rady Programowej, a od 2004 Rady Konsultacyjnej Centrum Monitoringu Wolności Prasy[8]. W 2005 kandydował, z rekomendacji PO, na stanowisko rzecznika praw obywatelskich w związku z upływem kadencji Andrzeja Zolla. W pierwszym głosowaniu w czerwcu nie uzyskał poparcia Sejmu; zgłoszony ponownie w lipcu otrzymał rekomendację Sejmu, jednak jego kandydaturę odrzucił w tym samym miesiącu zdominowany przez SLD Senat.

W 2006 był kandydatem na sędziego Trybunału Konstytucyjnego, nie został wybrany na to stanowisko przez Sejm V kadencji[9]. 18 grudnia 2007 został wybrany przez Sejm VI kadencji[10] na urząd sędziego Trybunału Konstytucyjnego, który objął następnego dnia. 3 grudnia 2010 powołano go na prezesa TK. Jego kadencja zakończyła się 19 grudnia 2016[11].

W 2018 nakładem Prószyński Media wydany został przeprowadzony przez Jana Osieckiego wywiad rzeka z Andrzejem Rzeplińskim zatytułowany Sędzia gorszego sortu, w którym były prezes TK poruszył m.in. historię swojej działalności prawniczej oraz temat kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce[12].

W tym samym roku wszedł w skład powołanego przez Lecha Wałęsę Komitetu Obywatelskiego, mającego skupić się na monitorowaniu prawidłowego przebiegu wyborów w Polsce w latach 2018–2020[13].

Życie prywatne

edytuj

W 1971 zawarł związek małżeński z prawniczką Ireną Rzeplińską, ma dwie córki[1].

Odznaczenia i wyróżnienia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Iza Michalewicz. Cezar w Trybunale. „Gazeta Wyborcza”, s. 12–13, 16 grudnia 2015. [dostęp 2017-12-17]. 
  2. a b c Prof. dr hab. Andrzej Rzepliński. uw.edu.pl. [dostęp 2018-11-28].
  3. a b c Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-10-14].
  4. Jan Osiecki, Andrzej Rzepliński: Sędzia gorszego sortu. Warszawa: Prószyński Media, 2018, s. 53, 55–57. ISBN 978-83-8123-054-4.
  5. Kazimierz Barczyk, Stanisław Grodziski, Stefan Grzybowski: Obywatelskie Inicjatywy Ustawodawcze Solidarności 1980–1990. Warszawa: Kancelaria Sejmu, 2001. ISBN 83-7059-503-0. [dostęp 2015-10-09].
  6. a b Marek Domagalski: Andrzej Rzepliński prezesem Trybunału Konstytucyjnego. rp.pl, 4 grudnia 2010. [dostęp 2015-10-09].
  7. Biuletyn Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Sejmu RP nr 80/VI. sejm.gov.pl, 7 grudnia 2007. [dostęp 2018-08-26].
  8. Historia CMWP. freepress.org.pl. [dostęp 2013-12-11].
  9. Pkt 35. porz. dzien. Wybór sędziów Trybunału Konstytucyjnego. sejm.gov.pl, 17 listopada 2006. [dostęp 2015-12-13].
  10. Pkt 1. porz. dzien. Wybór członka Trybunału Konstytucyjnego. sejm.gov.pl, 18 grudnia 2007. [dostęp 2016-03-12].
  11. Zakończyła się kadencja prezesa TK Andrzeja Rzeplińskiego. interia.pl, 20 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-20].
  12. Jan Osiecki, Andrzej Rzepliński: Sędzia gorszego sortu. Warszawa: Prószyński Media, 2018. ISBN 978-83-8123-054-4.
  13. Lech Wałęsa powołał Komitet Obywatelski. monitorkonstytucyjny.eu, 24 czerwca 2018. [dostęp 2018-06-25].
  14. M.P. z 1998 r. nr 6, poz. 110
  15. Lietuvos valstybiniai apdovanojimai – H. Clinton ir G. Oettingeriui. delfi.lt, 6 lipca 2013. [dostęp 2013-10-29]. (lit.).
  16. Kolejny honorowy obywatel Ciechanowa: Profesor Andrzej Rzepliński. tc.ciechanow.p, 23 kwietnia 2014. [dostęp 2016-11-27].
  17. a b Papieski medal dla prof. Rzeplińskiego i odznaczenie Benemerenti dla Mariana Romaniuka. archidiecezja.warszawa.pl, 23 stycznia 2015. [dostęp 2017-03-29].
  18. Prof. Rzepliński laureatem Nagrody Kisiela „za obronę demokratycznego państwa prawa”. wp.pl, 21 grudnia 2015. [dostęp 2017-03-29].
  19. Niemiecki uniwersytet honoruje Rzeplińskiego. „Uznano mnie za rebelianta”. newsweek.pl, 10 czerwca 2016. [dostęp 2017-03-29].
  20. Senacki medal dla Andrzeja Rzeplińskiego. dorzeczy.pl, 6 października 2016. [dostęp 2024-05-31].

Bibliografia

edytuj