Andrzej Rzepliński
Andrzej Rzepliński (ur. 26 listopada 1949 w Ciechanowie) – polski prawnik, profesor nauk prawnych, nauczyciel akademicki, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 2007–2016 sędzia Trybunału Konstytucyjnego, w latach 2010–2016 prezes Trybunału Konstytucyjnego.
.jpg) Andrzej Rzepliński (2017) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
26 listopada 1949 |
| Profesor nauk prawnych | |
| Specjalność: kryminologia, prawo konstytucyjne | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1978 – nauki prawne |
| Habilitacja |
1990 – nauki prawne |
| Profesura |
28 kwietnia 2000 |
| Doktor honoris causa Uniwersytet w Osnabrück – 2016 | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Warszawski |
| Okres zatrudn. |
od 1975 |
| Dziekan | |
| Wydział | |
| Okres spraw. |
2002–2005 |
| Prezes Trybunału Konstytucyjnego | |
| Okres spraw. |
2010–2016 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujAndrzej Rzepliński urodził się w Ciechanowie jako syn Heleny i Klemensa, którzy prowadzili gospodarstwo w pobliskim Przążewie[1]. Ukończył w 1971 studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1971–1972 odbył aplikację w prokuraturze powiatowej w Garwolinie[2], a w latach 1972–1975 studia doktoranckie w zakresie kryminologii w Instytucie Nauk Prawnych PAN. W 1978 uzyskał stopień naukowy doktora z zakresu kryminologii, a w 1990 stopień doktora habilitowanego (dysertacja pt. Sądownictwo w Polsce Ludowej. Między dyspozycyjnością a niezawisłością). W 2000 otrzymał tytuł naukowy profesora.
Zawodowo związany z Instytutem Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, gdzie w 1975 rozpoczął pracę jako asystent. W 1978 awansował na adiunkta, a w 1992 na profesora. Został także kierownikiem Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR, pełnił funkcję m.in. dziekana Wydziału Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji UW (2002–2005)[2]. Jest autorem licznych publikacji naukowych.
Od 1969 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1977 do 1978 i od 1979 był członkiem egzekutywy, od 1978 do 1979 II sekretarzem, a od marca 1981 I sekretarzem POP PZPR w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW[3]. W kwietniu 1981 został także członkiem komitetu uczelnianego PZPR na UW[3]. Z członkostwa w partii zrezygnował w grudniu 1981[4]. Komitet Uczelniany PZPR przy Uniwersytecie Warszawskim formalnie nie przyjął jego rezygnacji, a 21 stycznia 1982 podjął decyzję o wydaleniu go z partii z uwagi na członkostwo w NSZZ „Solidarność”[3]. W latach 80. był nadal związany z „Solidarnością”, uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności[5].
Członek Komitetu Helsińskiego w Polsce, objął stanowisko sekretarza zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, a także członka rady programowej Programu Spraw Precedensowych w tej fundacji. Działał jako ekspert ONZ, Rady Europy i OBWE. Specjalizuje się w dziedzinie kryminologii, prawie karnym i prawach człowieka. Jako ekspert sejmowy współpracował nad ustawą o Instytucie Pamięci Narodowej, doradzał później prezesowi IPN Leonowi Kieresowi (2001–2005) i koordynatorowi ds. służb specjalnych Januszowi Pałubickiemu (1997–2001)[2][6]. W 1998 był kandydatem na funkcję generalnego inspektora ochrony danych osobowych, nie został wybrany na to stanowisko przez Sejm III kadencji[6]. Został też członkiem Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego[7].
W latach 1996–2001 był członkiem Rady Programowej, a od 2004 Rady Konsultacyjnej Centrum Monitoringu Wolności Prasy[8]. W 2005 kandydował, z rekomendacji PO, na stanowisko rzecznika praw obywatelskich w związku z upływem kadencji Andrzeja Zolla. W pierwszym głosowaniu w czerwcu nie uzyskał poparcia Sejmu; zgłoszony ponownie w lipcu otrzymał rekomendację Sejmu, jednak jego kandydaturę odrzucił w tym samym miesiącu zdominowany przez SLD Senat.
W 2006 był kandydatem na sędziego Trybunału Konstytucyjnego, nie został wybrany na to stanowisko przez Sejm V kadencji[9]. 18 grudnia 2007 został wybrany przez Sejm VI kadencji[10] na urząd sędziego Trybunału Konstytucyjnego, który objął następnego dnia. 3 grudnia 2010 powołano go na prezesa TK. Jego kadencja zakończyła się 19 grudnia 2016[11].
W 2018 nakładem Prószyński Media wydany został przeprowadzony przez Jana Osieckiego wywiad rzeka z Andrzejem Rzeplińskim zatytułowany Sędzia gorszego sortu, w którym były prezes TK poruszył m.in. historię swojej działalności prawniczej oraz temat kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce[12].
W tym samym roku wszedł w skład powołanego przez Lecha Wałęsę Komitetu Obywatelskiego, mającego skupić się na monitorowaniu prawidłowego przebiegu wyborów w Polsce w latach 2018–2020[13].
Życie prywatne
edytujW 1971 zawarł związek małżeński z prawniczką Ireną Rzeplińską, ma dwie córki[1].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1997)[14]
- Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa, 2013)[15]
- Tytuł honorowego obywatela Ciechanowa (2014)[16]
- Medal Pro Ecclesia et Pontifice (2015)[17], nadany przez papieża Franciszka za zasługi dla Kościoła rzymskokatolickiego i systemu prawnego w Polsce oraz zgodność poglądów na karę śmierci z nauczaniem papieża Jana Pawła II[1][17]; przyjęcie odznaczenia spotkało się z krytyką niektórych środowisk[1]
- Nagroda Kisiela (2015) przyznana „za obronę demokratycznego państwa prawa”[18]
- Doktorat honoris causa Uniwersytetu w Osnabrück (2016)[19]
- Medal Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (2016)[20]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Iza Michalewicz. Cezar w Trybunale. „Gazeta Wyborcza”, s. 12–13, 16 grudnia 2015. [dostęp 2017-12-17].
- ↑ a b c Prof. dr hab. Andrzej Rzepliński. uw.edu.pl. [dostęp 2018-11-28].
- ↑ a b c Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-10-14].
- ↑ Jan Osiecki, Andrzej Rzepliński: Sędzia gorszego sortu. Warszawa: Prószyński Media, 2018, s. 53, 55–57. ISBN 978-83-8123-054-4.
- ↑ Kazimierz Barczyk, Stanisław Grodziski, Stefan Grzybowski: Obywatelskie Inicjatywy Ustawodawcze Solidarności 1980–1990. Warszawa: Kancelaria Sejmu, 2001. ISBN 83-7059-503-0. [dostęp 2015-10-09].
- ↑ a b Marek Domagalski: Andrzej Rzepliński prezesem Trybunału Konstytucyjnego. rp.pl, 4 grudnia 2010. [dostęp 2015-10-09].
- ↑ Biuletyn Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Sejmu RP nr 80/VI. sejm.gov.pl, 7 grudnia 2007. [dostęp 2018-08-26].
- ↑ Historia CMWP. freepress.org.pl. [dostęp 2013-12-11].
- ↑ Pkt 35. porz. dzien. Wybór sędziów Trybunału Konstytucyjnego. sejm.gov.pl, 17 listopada 2006. [dostęp 2015-12-13].
- ↑ Pkt 1. porz. dzien. Wybór członka Trybunału Konstytucyjnego. sejm.gov.pl, 18 grudnia 2007. [dostęp 2016-03-12].
- ↑ Zakończyła się kadencja prezesa TK Andrzeja Rzeplińskiego. interia.pl, 20 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-20].
- ↑ Jan Osiecki, Andrzej Rzepliński: Sędzia gorszego sortu. Warszawa: Prószyński Media, 2018. ISBN 978-83-8123-054-4.
- ↑ Lech Wałęsa powołał Komitet Obywatelski. monitorkonstytucyjny.eu, 24 czerwca 2018. [dostęp 2018-06-25].
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 6, poz. 110
- ↑ Lietuvos valstybiniai apdovanojimai – H. Clinton ir G. Oettingeriui. delfi.lt, 6 lipca 2013. [dostęp 2013-10-29]. (lit.).
- ↑ Kolejny honorowy obywatel Ciechanowa: Profesor Andrzej Rzepliński. tc.ciechanow.p, 23 kwietnia 2014. [dostęp 2016-11-27].
- ↑ a b Papieski medal dla prof. Rzeplińskiego i odznaczenie Benemerenti dla Mariana Romaniuka. archidiecezja.warszawa.pl, 23 stycznia 2015. [dostęp 2017-03-29].
- ↑ Prof. Rzepliński laureatem Nagrody Kisiela „za obronę demokratycznego państwa prawa”. wp.pl, 21 grudnia 2015. [dostęp 2017-03-29].
- ↑ Niemiecki uniwersytet honoruje Rzeplińskiego. „Uznano mnie za rebelianta”. newsweek.pl, 10 czerwca 2016. [dostęp 2017-03-29].
- ↑ Senacki medal dla Andrzeja Rzeplińskiego. dorzeczy.pl, 6 października 2016. [dostęp 2024-05-31].
Bibliografia
edytuj- Nota biograficzna na stronie Trybunału Konstytucyjnego. [dostęp 2020-05-14].
- Prof. dr hab. Andrzej Rzepliński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-10-29].