Emma (księżna czeska)

Emma, Hemma (zm. 2 listopada (?) 1006) – czeska księżna, żona Bolesława Pobożnego.

Emma (Hemma)

księżna czeska
Okres	od do 999
Poprzednik	nieznana z imienia (Adiva?)
Następca	nieznana z imienia
Dane biograficzne
Data śmierci	2 listopada (?) 1006
Mąż	Bolesław II Pobożny

Księżna pochodziła z wysokiego rangą, prawdopodobnie królewskiego rodu. W literaturze historycznej jest często utożsamiana z wdową po królu Lotarze. Posiadała własny majątek i wybijała monety, na których używała tytułu królowej. Prowadziła bogatą działalność kulturalną i religijną w Czechach. Była fundatorką Żywota świętego Wacława z Kodeksu z Wolfenbüttel. Przekazała również dary do grobu Świętego Udalryka w Augsburgu.

Pochodzenie

Dawne teorie

Zgodnie z przekazem Kosmasa z Pragi Emma pochodziła ze znamienitego szlachetnego rodu. Pochodzenie księżnej nie zostało jednak ostatecznie ustalone. Zdaniem części badaczy księżna pochodziła z Burgundii i była córką króla Konrada Spokojnego. Istnieje również hipoteza, jakoby Emma była księżniczką anglosaską, córką Edwarda Starszego. Mniemanie to polegało na identyfikacji Emmy z wymienioną na czeskich monetach Adivą. Pogląd ten został jednak odrzucony. Najprawdopodobniej Emma nie była jedyną żoną księcia. Bolesław był prawdopodobnie wcześniej żonaty, z kobietą z której miał synów: Bolesława i zmarłego w dzieciństwie Wacława.

Identyfikacja z Emmą francuską

Obecnie coraz częściej księżna Emma jest identyfikowana z Emmą francuską, wdową po królu zachodniofrankijskim Lotarze. Po owdowieniu w 986 miała ona przybyć do Czech i poślubić księcia Bolesława. Do małżeństwa musiało dojść po 988, kiedy to Emma francuska jest po raz ostatni poświadczona w źródłach. Bolesław miał być wówczas żonaty z matką Jaromira i Oldrzycha, którą oddalił, by poślubić Emmę. Małżeństwo to było bezpotomne. Teoria ta jest przyjmowana przez część badaczy, inni zaś przyjmują za możliwy pobyt Emmy francuskiej w Czechach, jednak bez poślubiania przez nią Bolesława.

Działalność

Monety z Mělnika

Imię Emmy przekazały również wybijane w Mělniku monety, odkryte w 1931 niedaleko Starej Bolesław na których występuje ona z tytułem królowej. Datacja monet budzi kontrowersje w historiografii. Część badaczy uważa, że pochodzą one z okresu, gdy Emma była wdową. Najprawdopodobniej jednak pochodzą one z lat 995-999, kiedy mąż Emmy Bolesław poważnie zaniemógł. Tytuł królowej użyty przez Emmę na denarach świadczy, że pochodziła ona z królewskiego rodu, bądź jej pierwszy mąż był królem. Uprawdopodabnia to identyfikację Emmy z wdową po Lotarze.

Kodeks z Wolfenbüttel

Księżna była również fundatorką Żywota świętego Wacława zawartego w kodeksie, obecnie przechowywanym w Wolfenbüttel. Żywot ten został spisany przez Gumpolda, biskupa Mantui w latach 968-973 lub około 983. Z woli Emmy kodeks został uzupełniony barwnymi iluminacjami. Na pierwszej karcie kodeksu przedstawiony został wizerunek księżnej Emmy, klęczącej przed koronującym Świętego Wacława Chrystusem.

Cud Świętego Udarlyka

Działalności Emmy dotyczy najprawdopodobniej również relacja o cudach biskupa Augsburga Świętego Udalryka z lat 983-993, opisująca uzdrowienie syna książęcego. Matka uzdrowionego dziecka jest identyfikowana przez badaczy z księżną Emmą. Po wyzdrowieniu chłopca księżna podarowała do Augsburga pewną ilość monet. Dar Emmy jest świadectwem, że posiadała wówczas własny, duży majątek. Relacja o uzdrowieniu książęcego syna pochodzi najwcześniej z połowy 978, zaś owym synem był zapewne Oldrzych, który swe drugie imię otrzymał po Świętym Udalryku.

Potomstwo

Istnieją spory w sprawie potomstwa Emmy. Zdaniem części badaczy przyjmującej anglosaskie pochodzenie Emmy, była ona matką tylko Bolesława i Wacława. Według zwolenników teorii burgundzkiej była ona matką Jaromira i Oldrzycha, bądź tylko Oldrzycha. Historycy identyfikujący księżną z wdową po Lotarze uważają, że małżeństwo Emmy i Bolesława Pobożnego było bezpotomne. Po śmierci męża Emma została wygnana z synami Jaromirem i Oldrzychem przez jego następcę Bolesława Rudego. Najprawdopodobniej był on więc pasierbem Emmy, a więc synem Bolesława z poprzedniego małżeństwa.

Bibliografia

• Labuda G., Hemma, Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 2, 1964, s. 200.
• Sobiesiak J. A., Bolesław II Przemyślida (+999). Dynasta i jego państwo, Avalon, Kraków 2006, ISBN 83-60448-05-1, s. 221-292.