Estoński Kościół Prawosławny
Estoński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego – samorządny Kościół prawosławny pozostający w jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego. Na terenie Estonii Estoński Kościół Prawosławny działa równolegle z Estońskim Apostolskim Kościołem Prawosławnym, podległym Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu. Liczbę wiernych Estońskiego Kościoła Prawosławnego w 2024 r. szacowano na 100 tys. osób[1].
 Sobór św. Aleksandra Newskiego w Tallinnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Patriarchat |
Moskiewski |
| Sobór | |
| Metropolita |
metropolita talliński i całej Estonii Eugeniusz (Rieszetnikow) |
| Dane statystyczne | |
| Liczba wiernych |
150 000 |
| Liczba diecezji |
2 |
| Liczba parafii |
37 |
| Powierzchnia |
45 226 km² |
Położenie na mapie Tallinna  | |
Położenie na mapie Estonii  | |
 59°26′30,0″N 24°44′56,7″E/59,441667 24,749083
| |
| Strona internetowa | |
Tradycyjnie wyznaniem dominującym w Estonii był protestantyzm (luteranizm), podczas gdy prawosławie pozostaje wyznaniem mniejszości rosyjskiej i rosyjskojęzycznej. Wyniki spisu powszechnego w 2013 r. wykazały jednak, że właśnie prawosławie, wobec laicyzacji społeczeństwa, znacznie bardziej posuniętej wśród Estończyków niż Rosjan, stało się największym liczebnie wyznaniem w państwie[2].
Struktura Kościoła
edytujZwierzchnikiem Kościoła jest metropolita Tallinna i całej Estonii Eugeniusz (Rieszetnikow). Drugą eparchią Kościoła, narewską (wydzieloną w 2011 z eparchii tallińskiej), kieruje biskup Łazarz (Gurkin)[3][4]. Na terenie Estonii znajduje się 37 parafii[5] i 1 żeński klasztor, Piuchticki Monaster Zaśnięcia Matki Bożej[6] (od 1990 stauropigialny; podlega bezpośrednio patriarsze moskiewskiemu i całej Rusi[7]).
Historia
edytujChrześcijaństwo w obrządku wschodnim na terenie dzisiejszej Estonii pojawiło się za sprawą misjonarzy z Nowogrodu i Pskowa w X–XII w. W 1030 wzmiankowana jest społeczność chrześcijan obrządku wschodniego w dzisiejszym Tartu. Wpływy prawosławia zostały ostatecznie zredukowane w XIII wieku po ekspansji zakonu kawalerów mieczowych. W XVII i XVIII w. na teren Estonii uciekło wielu staroobrzędowców. Gwałtowny przyrost ilości prawosławnych nastąpił po aneksji ziem estońskich do Imperium Rosyjskiego. Obszar ten od 1850 należał do eparchii ryskiej.
Status Kościoła samorządnego został nadany Estońskiemu Kościołowi Prawosławnemu przez patriarchę Tichona w 1920. Pierwszym jego zwierzchnikiem został metropolita Aleksander (Paulus). W 1923 Estoński Kościół Prawosławny, nie bez nacisków ze strony władz państwowych, wystąpił o przejście pod jurysdykcję patriarchy Konstantynopola, czego Rosyjska Cerkiew Prawosławna nie uznała. W 1939 Estoński Kościół Prawosławny posiadał 159 działających parafii, jedno seminarium duchowne oraz trzy monastery.
Po włączeniu Estonii do ZSRR władze państwowe zaczęły utrudniać działalność Kościoła, podobnie jak wszystkich związków wyznaniowych. Część wiernych, na czele z metropolitą Aleksandrem, zdecydowała się na emigrację i powołanie zagranicznego egzarchatu podległego patriarsze Konstantynopola. Struktury kościelne pozostałe w Estonii zostały ponownie włączone do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
Po upadku ZSRR część duchowieństwa prawosławnego w Estonii postanowiła wrócić pod jurysdykcję patriarchy Konstantynopola, część była temu przeciwna. W ten sposób na terenie kraju działają dwa Kościoły prawosławne: Estoński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego oraz Estoński Apostolski Kościół Prawosławny. Obydwie struktury nie utrzymywały ze sobą kontaktów, a konflikt między nimi doprowadził do pogorszenia relacji między Rosyjskim Kościołem Prawosławnym a Patriarchatem Konstantynopolitańskim. W 2010 obydwa Kościoły estońskie zadeklarowały jednak chęć wznowienia kontaktów[8].
W 2024 r., po rozmowach między przedstawicielami Kościoła i rządu estońskiego, obie strony ogłosiły, iż Estoński Kościół Prawosławny opuści jurysdykcję Patriarchatu Moskiewskiego[1]. Ministerstwo spraw wewnętrznych Estonii zamierza wystąpić w roli pośrednika między Estońskim Kościołem Prawosławnym i Patriarchatem Konstantynopolitańskim, by docelowo doszło do zjednoczenia wszystkich prawosławnych struktur w kraju w jednym niezależnym Kościele[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Эстонская церковь отрекается от Московского патриархата. Эстонские власти и руководство Эстонской православной церкви Московского патриархата согласовали «дорожную карту» полного разрыва с Москвой [online], Новая газета Европа, 18 września 2054 [dostęp 2024-08-06].
- ↑ A. Matreńczyk, Estonia: więcej prawosławnych niż luteran, Przegląd Prawosławny, nr 6 (336), czerwiec 2013, s. 50
- ↑ Церковная структура
- ↑ Spis parafii eparchii narewskiej ros.
- ↑ Приходы Эстонской Православной Церкви МП. [dostęp 2011-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-11)].
- ↑ Пюхтицкий Ставропигиальный Свято-Успенский женский монастырь. [dostęp 2011-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-08)].
- ↑ Под Патриаршим омофором. puhtitsa.ee. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-11)]. (Historia Piuchtickiego Monasteru Zaśnięcia Matki Bożej na jego oficjalnej stronie)
- ↑ Estonia: dwa Kościoły prawosławne wznawiają kontakty. [dostęp 2016-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)].
Bibliografia
edytuj- Historia prawosławia w Estonii na oficjalnej stronie Estońskiego Kościoła Prawosławnego. orthodox.ee. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-13)]. ros.