Ewangeliarz peresopnicki
Ewangeliarz peresopnicki (ukr. Пересопницьке Євангеліє) – XVI-wieczny iluminowany manuskrypt, zawierający staroruski przekład Ewangelii dokonany z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Ewangeliarz jest uznawany za skarb narodowy Ukrainy, składa na niego przysięgę każdy nowo wybrany prezydent tego państwa.
Historia edytuj
Manuskrypt został sporządzony w latach 1556–1561 w monasterze Panny Najczystszej w Peresopnicy na Wołyniu przez Mychajła Wasyłewicza i ihumena Grzegorza. Zleceniodawczynią przekładu była księżna wołyńska Anastazja Zasławska, zwolenniczka reformacji. Księga ma wymiary 380×240 mm, składa się z 482 pergaminowych kart i waży 9,3 kg[1]. Wewnątrz księga jest bogato zdobiona miniaturami[2]. Ewangeliarz peresopnicki, starszy od Biblii ostrogskiej, zaliczany jest do najważniejszych XVI-wiecznych ruskich tłumaczeń Biblii[3]. Stanowi zabytek języka ruskiego i wschodniej sztuki iluminatorskiej[4]. Zdobnictwo księgi, choć utrzymane w kanonach iluminatorstwa wschodniego, zawiera wyraźne wpływy sztuki renesansu[5].
Ewangeliarz był własnością monasteru peresopnickiego do 1701 roku, kiedy to został podarowany przez hetmana Iwana Mazepę soborowi katedralnemu w Perejasławiu. W 1799 roku został przeniesiony do biblioteki seminarium perejasławskiego, później trafił do seminarium w Połtawie oraz tamtejszego muzeum. Od 1948 roku przechowywany jest w Ukraińskiej Bibliotece Narodowej im. Wiernadskiego w Kijowie[5].
W 2008 roku z inicjatywy ihumenii Serafiny z monasteru św. Michała w Odessie wydany został w Kijowie reprint Ewangeliarza, w nakładzie 1000 egzemplarzy. Zaprezentowano go m.in. w Jerozolimie, Londynie, Cambridge i Nowym Jorku oraz w czterech polskich miastach, w tym w Lublinie i Sanoku[6][7][8].
Przypisy edytuj
- ↑ Українська архівна енциклопедія. T. Н — Я. Київ: УНДІАСД, 2007, s. 44.
- ↑ Ewangeliarz Peresopnicki. wiara.pl, 2009-05-08. [dostęp 2013-11-14].
- ↑ Tadeusz Karabowicz: Tożsamość Cerkwi ukraińskiej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004, s. 34.
- ↑ Grzegorz Błaszczyk: Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1492-1569. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002, s. 289.
- ↑ a b Пересопницьке Євангеліє. archives.gov.ua. [dostęp 2013-11-15]. (ukr.).
- ↑ Lubelska prezentacja Ewangeliarza Peresopnickiego. lublin.cerkiew.pl. [dostęp 2013-11-14].
- ↑ Ewangeliarz Peresopnicki w Lublinie. kurierlubelski.pl, 2009-05-08. [dostęp 2013-11-14].
- ↑ Sanok: Uroczyste przekazanie Ewangeliarza Peresopnickiego władyce Adamowi (Prawosławnemu Archieparchowi Przemysko - Nowosądeckiemu). grekokatolicy.pl. [dostęp 2013-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-10)].
Bibliografia edytuj
- Włodzimierz Wilczyński: Leksykon kultury ukraińskiej. Warszawa: Universitas, 2004.