Kisielnica trzoneczkowa
Kisielnica trzoneczkowa (Exidia glandulosa (Bull.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny uszakowatych (Auriculariaceae)[1].
.JPG) Górna strona owocnika z brodawkami | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kisielnica trzoneczkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Exidia glandulosa (Bull.) Fr. Syst. mycol. 2(1): 224 (1822) | |
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Exidia, Auriculariaceae, Auriculariales, Auriculariomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungii[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Tremella glandulosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1822 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Exidia[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Auricularia truncata (Fr.) Fuckel 1870
- Exidia grambergii Neuhoff 1926
- Exidia truncata Fr. 1822
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako wypotek przecięty i kisielec trzoneczkowy[3].
Morfologia
edytujŚrednica 2–9 cm, kształt krążkowaty, miseczkowaty lub kieliszkowaty. Posiada krótki, stożkowaty trzon. Boki owocnika nie przyklejają się do podłoża. Powierzchnia matowa, czarna lub brązowoczarna, gładka, po dojrzeniu owocnika pofałdowana lub pokryta jamkami. Miąższ galaretowaty[4][5] i dość zwarty, ale podczas deszczowej pogody lub w starszym wieku owocniki deformują się. Mogą występować pojedynczo, lub w niewielkich klastrach[6].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki podzielone poprzecznie, jak u trzęsaków (Tremella sp.). Zarodniki cylindryczne, wygięte, długości 14–17 µm i średnicy 4,5–6 µm, o gładkiej powierzchni, pozbawione pory rostkowej. Wysyp zarodników biały, nieamyloidalny[5].
- Gatunki podobne
Podobna jest kisielnica kędzierzawa (Exidia nigricans), która tworzy owocniki większe, mózgowato pofałdowane i bez trzonu, bokami przyrośnięte do podłoża[4]. Szybko podczas dojrzewania się deformują i tworzą rozlewającą się na podłożu masę. Pod mikroskopem obydwa te gatunki są nie do odróżnienia, jednak badania DNA wykazały, że są to różne gatunki[7].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Australii[8]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Norwegii, Finlandii[3].
W Polsce kisielnicę trzoneczkową można spotkać w lasach liściastych i mieszanych, w parkach, na opadłych gałęziach drzew. Obserwowano ją na opadłych gałęziach, pniakach i leżących pniach dębu szypułkowego, dębu bezszypułkowego, lipy. Owocniki wytwarza przez cały rok[3]
Znaczenie
edytujSaprotrof rozwijający się w drewnie i powodujący jego białą zgniliznę[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2014-06-12]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 674. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Breitenbach J, Kranzlin F. (1985). Fungi of Switzerland: Non Gilled Fungi: Heterobasidiomycetes, Aphyllophorales, Gastromycetes 2. Mad River Press. p. 66. ISBN 978-0-916422-67-7. (jako E. truncata).
- ↑ Weiss M, Oberwinkler F. (2001). „Phylogenetic relationships in Auriculariales and related groups – hypotheses derived from nuclear ribosomal DNA sequences”. Mycological Research 105 (4): 403–45.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.