Kisielnica kędzierzawa
Kisielnica kędzierzawa (Exidia nigricans (With.) P. Roberts) – gatunek grzybów z rodziny uszakowatych (Auriculariaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kisielnica kędzierzawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Exidia nigricans (With.) P. Roberts Mycotaxon 109: 220 (2009) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji: Auriculariaceae, Auriculariales, Auriculariomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi według Index Fungorum[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1776 r. William Whitering, nadając mu nazwę Tremella nigricans. Obecną nazwę nadał mu P. Roberts w 2009 r.[1]
- Exidia plana Donk 1966
- Tremella nigricans With. 1776
- Tremella plana F.H. Wigg. 1780[2].
Nazwę polską zarekomendował Władysław Wojewoda w 1998 r. (dla synonimu Exidia plana). W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kisielec brodawkowany, kisielec przypłaszczony, wypotek gruczołkowaty, wypotek gruczołkowy, kisielec kędzierzawy[3].
Badania molekularne wykazały wielkie podobieństwo między Exidia nigricans i Exidia glandulosa[4].
Morfologia edytuj
Za młodu szary, kulisty lub miseczkowaty, później mózgowato-pofałdowany; górna powierzchnia delikatnie punktowana, ciemna, szarobrązowa do czarnej. W stanie wilgotnym jest miękki i wewnątrz przejrzysto galaretowaty, wyschnięty staje się twardy, skorupiasty. Po uwodnieniu ponownie pęcznieje i znów staje się galaretowaty[5]. Każdy indywidualny owocnik przymocowany jest do podłoża. Sąsiednie owocniki zlewają się z sobą, czasami tworząc duże pakiety galaretowatej masy[6].
Cylindryczne, wygięte, o gładkiej powierzchni. Rozmiary: 9,5-23 × 3,5–7 μm[7].
- Miąższ
Czarniawy do brązowawego, przeświecający, galaretowaty, bezwonny[8].
Występowanie i siedlisko edytuj
Podano jej występowanie w Europie i Nowej Zelandii. W Europie sięga na północy po 55,7 stopień szerokości geograficznej (na południu Półwyspu Skandynawskiego)[9]. W Europie Środkowej jest pospolita[5], w Polsce również[3].
Owocniki pojawiają się przez cały rok. szczególnie podczas wilgotnej pogody. Występuje w różnego typu lasach, na martwym drewnie drzew liściastych[5]. Bardziej pospolity jest na nizinach, w polskich górach dochodzi maksymalne do wysokości około 1000 m n.p.m.[3]
Udział w kulturze edytuj
W Anglii gatunek ten miał ludową nazwę masło czarownic. Wierzono, że jest to masło rozrzucane nocą przez czarownice podbierające krowom mleko. Ponieważ czarownice kojarzone były ze złem i szpetotą, również ich masło było czarne, brzydkie i szpetne. Z tego samego powodu w Szwecji gatunek ten znany był pod nazwą masło Trolla[10].
Gatunki podobne edytuj
- kisielnica smołowata (Exidia pithya). Ma również czarne, galaretowate owocniki, ale mniejsze, płaskie i rośnie niemal wyłącznie na drzewach iglastych[5].
- kisielnica trzoneczkowa (Exidia glandulosa). Ma pojedyncze, beczkowate lub talerzykowate owocniki, na zewnętrznej stronie pokryte kolcami[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ F. Oberwinkler M.Weiss, Phylogenetic relationships in Auriculariales and related groups – hypotheses derived from nuclear ribosomal DNA sequences, „Mycological Research”, 105, 2001, s. 403–415.
- ↑ a b c d Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ J. Breitenbach, F. Kranzlin, Fungi of Switzerland, t. 2, 1986, s. 65.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Markus Flück, Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, Delta, s. 432, ISBN 978-83-7175-858-4.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2017-04-30].
- ↑ R.T. Rolfe, F.W. Rolfe, The romance of the fungus world, 1925, s. 13.
- ↑ Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3.