Fediwersum
Fediwersum[1][2][3] (zbitka słów federacja i uniwersum[4]) – wspólna nazwa wielu połączonych ze sobą serwisów społecznościowych korzystających z ustandaryzowanych protokołów[5] (m.in. OStatus , ActivityPub i Diaspora Network )[6][7]. Ponieważ sieć tę tworzą głównie osoby indywidualne i organizacje non-profit, Fediwersum cechuje się brakiem reklam oraz szanowaniem prywatności użytkowników[8].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Fediverse_logo_proposal.svg/160px-Fediverse_logo_proposal.svg.png)
Pierwszy koncept sfederowanej sieci społecznościowej pojawił się w 2008 roku wraz z uruchomieniem projektu o nazwie Laconica (obecnie GNU Social)[9]. Obecnie najczęściej wykorzystywaną implementacją (pod względem ilości aktywnych instancji) w całej sieci jest Mastodon[10].
Działanie
edytujPowszechną formą działania sieci społecznościowych jest przechowywanie wszystkich zasobów w jednym miejscu, co nosi znamiona centralizacji wokół poszczególnego dostawcy usługi[11].
Dla odmiany, serwery Fediwersum działają niezależnie od siebie, lecz pozwalają na interakcję pomiędzy użytkownikami innych instancji[6]. Własną instancję może uruchomić każdy, tak samo jak w przypadku e-maila. Przykładowo, użytkownik może wysłać wiadomość np. z Gmaila do ProtonMaila i odwrotnie, ponieważ oba te serwisy funkcjonują w ramach jednego protokołu[12]. Tak samo działa Fediwersum – użytkownicy jednej instancji (np. kbina) mogą komunikować się z użytkownikami innej instancji tego samego (lub innego) oprogramowania[13].
Model działania Fediwersum ma jednocześnie swoje zalety oraz wady - zaletą jest to, że przejęcie kontroli nad całą siecią przez np. większą firmę technologiczną jest (przynajmniej w teorii) niemożliwe[14], z kolei wadą jest to, że administratorzy mają kontrolę wyłącznie na utrzymywanych przez nich instancjach i to od ich dobrej woli zależy, jak skuteczna w praktyce będzie rozproszona moderacja[15].
Wiele aplikacji klienckich wspiera platformy oparte na ActivityPubie – należą do nich Tusky, Fedilab czy Pixeldroid[16].
Historia
edytujWczesne implementacje
edytujKoncept Fediwersum istniał na długo przed rozpoczęciem prac nad obecnymi protokołami formującymi tę sieć. Pierwszą znaną implementacją była Laconica (od 2009 roku nazywająca się StatusNet[17]), uruchomiona w 2008 roku[9]. Wykorzystywała standard OpenMicroBlogging. W 2013 roku StatusNet został połączony z Free Social, w wyniku czego rozpoczęte zostały prace nad GNU Social[18].
Z czasem zaczęły ujawniać się wady związane z budową protokołu OpenMicroBlogging, który został napisany tak, żeby przekazywać wiadomości tekstowe jednostronnie – „od autorów do subskrybentów”[19]. W celu rozwiązania wad, przedstawiono nowy protokół – OStatus, mający zastąpić OMB. Łączył on cechy standardów takich jak Salmon Protocol , Atom, PubSubHubbub i ActivityStreams . StatusNet jako pierwszy wprowadził obsługę nowego protokołu 3 marca 2010 roku, wraz z opublikowaniem wersji 0.9.0[19].
Obecnie
edytujMniej więcej w tym samym czasie, gdy OStatus zdobywał popularność, uruchomiono Diasporę, która korzystała z własnego protokołu do łączenia serwerów w jedną sieć. Dwa lata później Friendica opublikowała swoją integrację z Diaspora Network, zaś w 2016 roku uruchomiono Socialhome[20], wykorzystujący ActivityPub oraz Diaspora Network[21].
W 2013 roku OStatus został porzucony przez identi.ca na rzecz Pump.io[22][23]. Rok później powstała sekcja W3C, której zadaniem było wypracowanie standardu dla platform społecznościowych[24]. ActivityPub, który był sztandarowym projektem tej grupy, powstał na bazie protokołów tworzących Pump.io, nad którym całkowicie zaprzestano prac w 2022 roku[25]. Miał on służyć jako potencjalny następca OStatus[26].
W styczniu 2018 roku ActivityPub został ogłoszony zalecanym standardem W3C[27]. W założeniu miał on poprawić interoperacyjność całego Fediwersum, oraz wyprzeć protokoły takie jak OStatus czy Pump.io[28]. W 2019 roku wiele serwisów porzuciło wsparcie dla OStatus[29][30], gdzie wyjątkiem była Friendica wspierająca oprócz OStatus protokół Diaspora Network, oraz sama Diaspora[31].
W 2023 roku zaprezentowano mostek łączący protokoły ActivityPub oraz Matrix (będący protokołem ukierunkowanym na komunikatory internetowe) – Kazarma[32]. Premiera wersji testowej zaplanowana została na początek 2024 roku[33].
Serwisy w ramach Fediwersum
edytujWiększość członkowskich programów jest wolna i otwartoźródłowa oraz opiera się na ActivityPubie (choć np. Bluesky[34] i Nostr[35] są oparte na osobnych protokołach). Niektóre z nich to serwisy mikroblogowania wzorowane na Twitterze, a inne zbliżone są do Facebooka, Google+, Instagrama czy YouTube’a. Istnieją również serwisy służące do blogowania[36][37][38].
Nazwa oprogramowania | Rodzaj | ActivityPub | OStatus | Diaspora Network |
---|---|---|---|---|
diaspora* | Mikroblogowanie | Nie | Nie | Tak |
Friendica (dawniej Mistpark) | Makroblogowanie, grupy | Tak | Tak | Tak |
GNU Social (dawniej StatusNet) | Makroblogowanie | Tak | Tak | Nie |
Ghost | Blogowanie | W trakcie[36] | Nie | Nie |
Hubzilla | Makroblogowanie | Tak[39] | Tak[40] | Tak[39] |
/kbin | Agregacja linków, dyskusje | Tak[41][42] | Nie | Nie |
Lemmy | Agregacja linków, dyskusje | Tak[42][43][44] | Nie | Nie |
Mastodon | Mikroblogowanie | Tak[45] | Porzucone[46] | Nie |
Misskey | Mikroblogowanie | Tak | Nie | Nie |
PeerTube | Udostępnianie filmów | Tak | Nie | Nie |
Pixelfed | Udostępnianie zdjęć | Tak[47] | Nie | Nie |
Pleroma | Mikroblogowanie | Tak[48] | Porzucone[49] | Nie |
Snac | Mikroblogowanie | Tak[50] | Nie | Nie |
Tumblr | Blogowanie, mikroblogowanie | W trakcie[51] | Nie | Nie |
Threads | Mikroblogowanie | Częściowo[52] | Nie | Nie |
WordPress | Blogowanie | Tak[53] | Tak[54] | Tak |
WAFRN | Blogowanie, mikroblogowanie | Tak[55] | Nie | Nie |
Write.as / WriteFreely | Blogowanie | Tak[37] | Nie | Nie |
Rozpowszechnienie
edytujW Polsce
edytujIstnieje kilka polskojęzycznych instancji Mastodona z otwartą rejestracją[56]. Nie jest to jedyne oprogramowanie do tworzenia własnych serwisów używane w Polsce. Jedno z dostępnych oprogramowań działających w Fediwersum, /kbin, zostało założone przez Ernesta Wiśniewskiego[57][58], które w czasach blackoutu Reddita w lipcu 2023 roku cieszyło się znaczną popularnością również za granicą[59][60][61].
Urząd Ochrony Danych Osobowych jest jedynym polskim organem administracji publicznej utrzymującym aktywne konto na Mastodonie[62][63] (stan na 25 czerwca 2024 roku). Znane polskie organizacje non-profit posiadające oficjalne konto w Fediwersum to Fundacja Panoptykon[64] oraz Sieć Obywatelska Watchdog Polska[63].
Sieci społecznościowe
edytujNajwcześniejszym znanym przypadkiem było wprowadzenie w 2019 roku przez Gaba wsparcia dla protokołu ActivityPub[65], co spotkało się z kontrowersjami[66][67]. Po przejęciu Twittera przez Elona Muska dnia 28 października 2022 roku[68][69], wiele komercyjnych platform takich jak Instagram (poprzez Threads)[70], Tumblr[51] czy Flipboard[71] zadeklarowało wsparcie dla protokołu ActivityPub.
Gab
edytujW 2019 roku Gab zdecydował się na wsparcie ActivityPuba[65][72] poprzez stworzenie forka Mastodona[73][66], próbując ominąć blokadę aplikacji klienckich na Google Play i Apple App Store[67]. Eugen Rochko, założyciel Mastodona, w oświadczeniu przekazał, że „Mastodon jest stanowczo przeciwny pozostawianiu i monetyzowaniu zawartości rasistowskiej, jednocześnie ukrywając się za płaszczem wolności słowa”, i że „wiele instancji w Fediwersum podjęło decyzję o zablokowaniu wszelkich interakcji z Gabem”. Gab bez większego rozgłosu wycofał wsparcie dla protokołu w 2020 roku[74].
Threads
edytujSzerokim echem odbiła się zapowiedź dołączenia Instagrama do Fediwersum. Wywołała ona protest na szeroką skalę ze strony administratorów serwerów o nazwie Fedipact[75][76][77][78] w obawie przed brakiem moderacji treści homo- oraz transfobicznych[79][80] oraz zdominowaniem protokołu ActivityPub metodą embrace, extend, extinguish (przyjąć, rozszerzyć, przejąć)[81].
W grudniu 2023 roku niektóre konta pochodzące od zarządzających platformą Threads zaczęły się federować z resztą Fediwersum w ramach testu protokołu ActivityPub – byli to między innymi Mark Zuckerberg oraz Adam Mosseri[82]. W styczniu 2024 roku opublikowano plan stopniowego uruchamiania kolejnych powiązanych funkcji[83], a w marcu uruchomiono wersję testową federacji w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii[84][85]. Jako pierwszy prezydent USA, 2 kwietnia 2024 roku Joe Biden aktywował federację na swoim profilu na Threads, stając się dostępnym w Fediwersum[86]. 25 czerwca 2024 roku dodano możliwość podglądania odpowiedzi na posty z innych instancji i zapowiedziano rozszerzenie funkcji federacji na ponad 100 krajów[87].
Inne komercyjne platformy
edytujTumblr podjął decyzję o wsparciu ActivityPuba dnia 21 listopada 2022 roku[51]. Przez pewien czas spekulowano o porzuceniu przez Tumblr planów na wsparcie niniejszego protokołu, ale po sesji AMA, która miała miejsce tuż po wycieku informacji o reorganizacji zespołu pracującego nad serwisem, okazało się, że „prace dalej trwają”[88]. Termin oficjalnego wdrożenia jest dalej nieznany.
Flickr zapowiedział decyzję wsparcia Fediwersum[89], choć od tego czasu prawdopodobnie wycofał się z niej lub wstrzymał prace nad wsparciem odpowiedniego protokołu[90].
Portal Minds dodał wsparcie dla protokołu ActivityPub w sierpniu 2023 roku[91].
Systemy zarządzania treścią (CMS)
edytujJedną z pierwszych implementacji ActivityPuba skupionych wokół zarządzania treścią jest WriteFreely, powstała w 2018 roku[37][92]. 23 lutego 2019 roku opublikowano podobną integrację dla Drupala[93].
W marcu 2023 roku wtyczka do Wordpressa służąca do przekazywania komentarzy między blogiem a resztą Fediwersum została wykupiona przez Automattic[94], a aktualizacja do niej udostępniona w październiku tego samego roku[38]. W kwietniu 2024 roku Ghost zapowiedział wsparcie dla protokołu ActivityPub[36][95], tym samym realizując wieloletni postulat społeczności[96].
The Verge oraz 404 Media mają w planach dodać wsparcie dla protokołu ActivityPub, ze względu na coraz mniejszą ilość ruchu pochodzącego z platform Facebooka czy Twittera[97]. Strona 404 Media , ze względu na to, że jest oparta na Ghoście, planuje uruchomienie federacji tak szybko, jak tylko pojawi się odpowiednia opcja[97].
Przypisy
edytuj- ↑ Marta Andronik , Co to jest Fediwersum? [online], www.benchmark.pl, 16 maja 2020 [dostęp 2024-04-30] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-09] (pol.).
- ↑ Sylwia Błach , Wszystkie media społecznościowe w jednej aplikacji? Meta wprowadza Threads do Fediwersum! [online], Homo Digital, 22 marca 2024 [dostęp 2024-04-30] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-30] (pol.).
- ↑ Jak działa Fediwersum – [online], 23 lipca 2021 [dostęp 2024-04-30] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-30] (pol.).
- ↑ Definition of fediverse [online], PCMAG [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ David Pierce , The fediverse, explained [online], The Verge, 7 lutego 2024 [dostęp 2024-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-01] (ang.).
- ↑ a b Mastodon User Guide [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-09] .
- ↑ microstatus [online], microstatus [dostęp 2024-04-28] (ang.).
- ↑ Why growing your own services is a good idea! – Grow Your Own Services [online] [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ a b Commits · zh/statusnet [online], GitHub [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ Fediverse Observer | Fediverse [online], web.archive.org, 2 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-02] .
- ↑ What is the Fediverse? Opportunities and Challenges [online], Mondo Staffing Agency [dostęp 2024-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-28] (ang.).
- ↑ Co łączy Mastodona z e-mailem? – Mastodon Poradnik [online], mastodon-poradnik.pl [dostęp 2024-04-24] .
- ↑ Home | kbin.pub – Fediverse of content [online] [dostęp 2024-04-28] (pol. • ang.).
- ↑ Cindy Cohn and Rory Mir , The Fediverse Could Be Awesome (If We Don’t Screw It Up) [online], Electronic Frontier Foundation, 16 listopada 2022 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ Toxicity in the Decentralized Web and the Potential for Model Sharing, „{{{czasopismo}}}”, s. 4, arXiv:2204.12709 (ang.).
- ↑ Co jeśli nie Facebook, Instagram i reszta? Fediverse! [online], Fundacja Internet. Czas działać!, 5 sierpnia 2022 [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-29] (pol.).
- ↑ Laconica is now StatusNet « StatusNet – Open Source microblogging service [online], web.archive.org, 31 sierpnia 2009 [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2009-08-31] .
- ↑ Matt Lee , GNU social [online], Free Software Foundation, 8 czerwca 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-08-22] (ang.).
- ↑ a b Evan Prodromou , Understanding OStatus [online], 7 marca 2010 [zarchiwizowane z adresu 2011-12-26] (ang.).
- ↑ Sean Tilley , A quick guide to The Free Network [online], We Distribute, 24 września 2017 [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ Socialhome HQ , Federation Socialhome federates using the #Activi… [online], Socialhome [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ StatusNet, Identi.ca, and transitioning to pump.io [LWN.net] [online], lwn.net [dostęp 2024-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-01] (ang.).
- ↑ Bryan Behrenshausen , pump.io: the decentralized social network that’s really fun | Opensource.com [online], opensource.com [dostęp 2024-05-02] (ang.).
- ↑ Social networking built into the Web? W3C gives it a go [online], CNET [dostęp 2024-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-02] (ang.).
- ↑ Commits · pump-io/pump.io [online], GitHub [dostęp 2024-05-02] (ang.).
- ↑ Sandstorm And The Social Web [online], web.archive.org, 30 października 2020 [dostęp 2024-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-30] .
- ↑ Victory for libre networks: ActivityPub is now a W3C recommended standard – Free Software Foundation – Working together for free software [online], www.fsf.org [dostęp 2024-04-29] .
- ↑ Pleroma Encyclical: ActivityPub [online], blog.soykaf.com, 10 lutego 2018 [dostęp 2024-05-01] (ang.).
- ↑ Remove OStatus-related code · Issue #10740 · mastodon/mastodon [online], GitHub [dostęp 2024-04-29] (ang.).
- ↑ Mastodon 3.0 [online], Mastodon Blog, 11 października 2019 [dostęp 2024-04-29] .
- ↑ diaspora* federation protocol [online], diaspora.github.io [dostęp 2024-05-02] .
- ↑ Bridging ActivityPub with Kazarma [online], archive.fosdem.org [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ Kazarma – Technostructures [online] [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ Bluesky: An Open Social Web [online], Bluesky [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- ↑ Mastodon vs Nostr [online], nostr.com [dostęp 2024-04-24] .
- ↑ a b c Building ActivityPub [online], Building ActivityPub [dostęp 2024-04-28] (ang.).
- ↑ a b c About Write Freely [online], writefreely.org [dostęp 2022-12-14] [zarchiwizowane z adresu 2024-02-21] (ang.).
- ↑ a b Engage a Wider Audience With ActivityPub on WordPress.com [online], WordPress.com News, 11 października 2023 [dostęp 2024-04-28] (ang.).
- ↑ a b Pomoc: Member_guide [online], hubzilla.org [dostęp 2022-12-14] .
- ↑ Files · master · hubzilla / addons · GitLab [online], GitLab [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ Kbin, kbin-core [online], Codeberg.org [dostęp 2024-04-21] (pol.).
- ↑ a b Lemmy and Kbin: The Best Reddit Alternatives? [online], PCMAG [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ Commits · LemmyNet/lemmy [online], GitHub [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ NLnet; Lemmy [online], nlnet.nl [dostęp 2023-07-06] .
- ↑ ActivityPub – Mastodon documentation [online], docs.joinmastodon.org [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ Release v3.0.0 · mastodon/mastodon [online], GitHub [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ Pixelfed – Decentralized social media [online], Pixelfed [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ The Big Pleroma and Fediverse FAQ Part 1 – Beginner Questions [online], pleroma.social [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ ostatus removal (!1854) · Merge requests · Pleroma / pleroma · GitLab [online], GitLab [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ k, snac2 [online], Codeberg.org [dostęp 2024-06-25] (pol.).
- ↑ a b c Sarah Perez , Tumblr to add support for ActivityPub, the social protocol powering Mastodon and other apps [online], TechCrunch, 21 listopada 2022 [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ Emma Roth , Threads’ fediverse beta opens to share your posts on Mastodon, too [online], The Verge, 21 marca 2024 [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ Matthias Pfefferle , ActivityPub [online], WordPress.org [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ Matthias Pfefferle , OStatus [online], WordPress.org [dostęp 2022-12-14] (ang.).
- ↑ Gabriel Amador García , gabboman/wafrn [online], 21 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-25] .
- ↑ Servers [online], joinmastodon.org [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-25] (ang.), należy wybrać w filtrze języka "Polski".
- ↑ ernestwisniewski (Ernest) · GitHub [online], web.archive.org, 29 lutego 2024 [dostęp 2024-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2024-02-29] .
- ↑ Decentralized Microblogging Platforms [online], TrendHunter.com [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ /kbin server update - or how the server didn't blow up - /kbin meta - kbin.social [online], web.archive.org, 22 maja 2024 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-22] .
- ↑ Lemmy and Kbin: The Best Reddit Alternatives? [online], PCMAG [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ The Reddit blackout is already forcing unexpected changes [online], Engadget, 16 czerwca 2023 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ Aktualności – UODO [online], uodo.gov.pl [dostęp 2024-04-29] (pol.).
- ↑ a b Redakcja, Jesteśmy na Mastodonie i Was też zapraszamy! [online], Sieć Obywatelska Watchdog, 4 marca 2024 [dostęp 2024-04-29] (pol.).
- ↑ Zapraszamy do Fediwersu! | Fundacja Panoptykon [online], panoptykon.org, 23 marca 2023 [dostęp 2024-06-25] (pol.).
- ↑ a b Gab is decentralizing, raising $10 million in Series A powered by bitcoin [online], Yahoo Finance, 11 lipca 2019 [dostęp 2024-04-29] (ang.).
- ↑ a b Gab switches to Mastodon’s code [online], Mastodon Blog, 4 lipca 2019 [dostęp 2024-04-29] .
- ↑ a b Adi Robertson , How the biggest decentralized social network is dealing with its Nazi problem [online], The Verge, 12 lipca 2019 [dostęp 2024-04-29] (ang.).
- ↑ Faiz Siddiqui , Elizabeth Dwoskin , Elon Musk acquires Twitter and fires top executives, „The Washington Post”, 28 października 2022, ISSN 0190-8286 [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ Polsat News , Elon Musk przejął Twittera. Zaczął od zwolnień – Polsat News [online], polsatnews.pl, 28 października 2022 [dostęp 2024-05-02] (pol.).
- ↑ Instagram Announces New Text App | Instagram Blog [online], about.instagram.com [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ Mike McCue , Flipboard Begins to Federate [online], Flipboard, 18 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ Decentralized Social Networks vs. The Trolls [online], SocialHub, 30 września 2020 [dostęp 2024-04-29] (ang.).
- ↑ Michael J. Tsai , Michael Tsai – Blog – Gab Will Become a Mastodon Fork [online] [dostęp 2024-04-29] (ang.).
- ↑ Gab quietly dumps experiment with decentralisation: just another Web 2.0 site now [online], PeakD [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-29] (ang.).
- ↑ 🖤 ANTI-META FEDI PACT 🖤 [online], fedipact.online [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-22] (ang.).
- ↑ #Fedipact – The instances blocking Zuckerberg’s Threads.net [online], fedipact.veganism.social [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-22] (ang.).
- ↑ Sean Tilley , FediPact is an Organized Effort to Block Meta’s ActivityPub Platform [online], We Distribute, 20 czerwca 2023 [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-19] (ang.).
- ↑ Gregory Barber , Meta’s Threads Could Make – or Break – the Fediverse, „Wired”, ISSN 1059-1028 [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-19] (ang.).
- ↑ Report – Unsafe: Meta Fails to Moderate Extreme Anti-trans Hate Across Facebook, Instagram, and Threads | GLAAD [online], glaad.org, 25 marca 2024 [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-28] (ang.).
- ↑ Ethan Collier , Meta is still allowing misinformation and hate speech to proliferate on Threads [online], Media Matters for America, 21 lipca 2023 [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-24] (ang.).
- ↑ Lukas Rosenstock’s Blog [online], lukasrosenstock.net [dostęp 2024-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-24] (ang.).
- ↑ Wes Davis , Threads is officially starting to test ActivityPub integration [online], The Verge, 13 grudnia 2023 [dostęp 2024-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-05] (ang.).
- ↑ How Threads will integrate with the Fediverse – plasticbag.org [online], 12 stycznia 2024 [dostęp 2024-04-29] (ang.).
- ↑ @zuck • We’re making progress integrating Threads into the fediverse and launching a beta in a few countr... • Threads [online], web.archive.org, 4 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-04] .
- ↑ Emma Roth , Threads’ fediverse beta opens to share your posts on Mastodon, too [online], The Verge, 21 marca 2024 [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-18] (ang.).
- ↑ Wes Davis , President Biden is now posting into the fediverse [online], The Verge, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-13] (ang.).
- ↑ Jay Peters , Meta is connecting Threads more deeply with the fediverse [online], The Verge, 25 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ Sarah Perez , Tumblr’s ‘fediverse’ integration is still being worked on, says owner and Automattic CEO Matt Mullenweg [online], TechCrunch, 11 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-29] (ang.).
- ↑ Corbin Davenport , Tumblr and Flickr Might Join Mastodon’s „Fediverse” Network [online], How-To Geek, 25 listopada 2022 [dostęp 2024-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-18] (ang.).
- ↑ Flickr: The Help Forum: ActivityPub/Mastodon support status [online], www.flickr.com [dostęp 2024-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-04-03] (ang.).
- ↑ ActivityPub | Minds Docs [online], developers.minds.com, 29 sierpnia 2023 [dostęp 2024-04-29] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-29] (ang.).
- ↑ Release v0.1 · writefreely/writefreely [online], GitHub [dostęp 2024-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-03] (ang.).
- ↑ ActivityPub [online], Drupal.org, 23 lutego 2019 [dostęp 2024-05-03] (ang.).
- ↑ Making the Social Web a Better Place: ActivityPub for WordPress Joins the Automattic Family [online], WordPress.com News, 17 marca 2023 [dostęp 2024-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-31] (ang.).
- ↑ Nilay Patel , Newsletter platform Ghost adopts ActivityPub to ‘bring back the open web’ [online], The Verge, 22 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-14] (ang.).
- ↑ Federate over ActivityPub [online], Ghost Forum, 13 lipca 2018 [dostęp 2024-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-21] (ang.).
- ↑ a b Sara Guaglione , Why publishers are preparing to federate their sites [online], Digiday, 24 maja 2024 [dostęp 2024-05-24] [zarchiwizowane z adresu 2024-06-25] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Fediverse.pl – polski serwis informacyjny o Fediwersum
- fediverse.observer – statystyki, wyszukiwarka serwerów publicznych