Franciszek Neużil
Franciszek Neużil (ur. w 1845, zm. w 1899) – czeski pedagog pracujący w Zakopanem, twórca zakopiańskiego szkolnictwa artystycznego, nauczyciel przedmiotów zawodowych, pierwszy dyrektor[1] Cesarsko-Królewskiej Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego (obecnego Zespołu Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem).
Życiorys edytuj
W 1878 roku służbowo przeniesiony ze szkoły zawodowej w Grulich z Czech do Zakopanego. Najpierw pełnił funkcję kierownika, a od 1866 roku dyrektora Cesarsko-Królewskiej Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego. Jego zasługą było osiągnięcie przez szkołę w krótkim czasie wysokiego poziomu nauczania. W czasie jego kadencji i radcy cesarskiego Edgara Kovátsa szkoła zaczyna odnosić sukcesy na wystawach galicyjskich i wiedeńskich. Neużil pierwszy użył określenia „styl zakopiański”[2]. Wchodził wraz z Heleną Modrzejewską, Różą hr. Krasińską, Leopoldem Czubernatem i księdzem Józefem Stolarczykiem do komitetu nadzorczego otwartej 1 maja 1883 Krajowej Szkoły Koronkarskiej[3], obecnego Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 im. H. Modrzejewskiej w Zakopanem.
Nauczyciel rysunku zawodowego, snycerstwa i stolarstwa. Twórca przyszkolnych warsztatów, które stały się zaczątkiem tak ważnego dziś w Zakopanem przemysłu pamiątkarskiego. Propagator nauczania przedmiotów zawodowych na motywach sztuki szwajcarskiej i tyrolskiej, pomijając sztukę rodzimą, co było krytykowane przez Stanisława Witkiewicza i innych propagatorów stylu zakopiańskiego[4].
W 1887 zawarł związek małżeński z Józefą Stelcerówną, absolwentką lwowskiej Szkoły Przemysłowej[5], kierowniczką szkoły koronkarskiej[6].
Wybudowany w 1885 przez Neużila (przy ul. Ogrodowej) pensjonat „Pod Matką Boską” prowadziła do 1904 Józefa Neużilowa. Potem do I wojny światowej kierowany był przez Irenę Sadowską[7].
Spoczywa na Cmentarzu na Pęksowym Brzysku w Zakopanem (sektor P-III-36)[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Andrzej Osiński: Andrzej Osiński – rozważania o sztuce i istnieniu. wordpress.com, 22 grudnia 2011. [dostęp 2013-12-31]. (pol.).
- ↑ Pinkwart Maciej: Zakopane i Tatry. sjp.pwn.pl, 1992. [dostęp 2015-01-27]. (pol.).
- ↑ Muzeum Tatrzanskie - Koronczarki. Z historii .... krupowki.biz. [dostęp 2014-01-27]. (pol.).
- ↑ Znani ludzie związani z Zakopanem: Neużil Franciszek (1845-1899). krupowki.biz. [dostęp 2014-01-28]. (pol.).
- ↑ Muzeum Tatrzanskie - Koronczarki. Z historii .... muzeumtatrzanskie.com. [dostęp 2015-03-02]. (pol.).
- ↑ Tomasz Kędziora: [http://bbc.uw.edu.pl/Content/9/t1.pdf Zakopiańska Szkoła Przemysłu Drzewnego w latach 1876—1918, strona 482]. [w:] Studia Historyczne [on-line]. bbc.uw.edu.pl, 1993. [dostęp 2015-03-02]. (pol.).
- ↑ Warto zejść z Krupówek. skibicki.pl, 4 maja 2009. [dostęp 2014-01-28]. (pol.).
- ↑ Cmentarz na Pęksowym Brzysku w Zakopanem - wyszukiwarka osób pochowanych [online], zakopane-parafia.grobonet.com [dostęp 2021-12-17].
Linki zewnętrzne edytuj
- Historia ZSB - strona wejściowa - Zespol Szkol Budowlanych w Zakopanem. [dostęp 2015-01-29].