Fryderyk Starszy Hohenzollern

Fryderyk Hohenzollern (ur. 8 maja 1460, zm. 4 kwietnia 1536) – książę i margrabia Ansbach (Fürst und Markgraf von Ansbach), książę (Fürst) Bayreuth.

Fryderyk Starszy Hohenzollern

Numeracja i przydomek

edytuj

Zarówno w polskiej[1], jak i niemieckiej[2] literaturze historycznej występuje z przydomkiem Starszy.

Czasami daje się mu numer "V"[3]; w niektórych opracowaniach pojawia się jednak z liczebnikiem "IV"[4].

Życiorys

edytuj

Był czwartym synem Albrechta III Achillesa, margrabiego Brandenburgii, a zarazem pierwszym z jego drugiego małżeństwa z Anną, księżniczką saską.

Na mocy Dispositio Achillea wydanego przez Albrechta Achillesa w 1473 roku Brandenburgię miał odziedziczyć jego syn Jan Cicero, tzw. Unterland (obecnie Środkowa Frankonia) z miastem Ansbach miał przypaść Fryderykowi, z kolei tzw. Oberland (obecnie Górna Frankonia) z miastem Bayreuth – Zygmuntowi. Pozostali synowie Albrechta Achillesa zmarli w niemowlęctwie lub dzieciństwie.

Po śmierci ojca w 1486 roku Fryderyk objął rządy w Unterlandzie. W 1495 roku, po bezpotomnej śmierci Zygmunta, przypadł mu także Oberland.

Wiosną 1482 roku wyruszył na pielgrzymkę do Ziemi Świętej, z której powrócił jesienią tego roku.

W 1488 roku przyłączył się do Związku Szwabskiego, sprzeciwiającego się zaborczej polityce Wittelsbachów. W 1493 roku doszło do sporu między Hohenzollernami, będącymi burgrabiami Norymbergi, a mieszkańcami tego miasta o kompetencje sądownicze. Do sporu wmieszali się Wittelsbachowie, popierając pretensje mieszczan. Fryderyk z kolei postarał się o poparcie szwagrów, z którymi spotkał się na zjeździe w Lewoczy wiosną 1494 roku. W efekcie 4 maja 1494 Władysław Jagiellończyk, a następnego dnia Jan Olbracht wysłali pisma do władz Norymbergi, by te nie sprzeciwiały się Hohenzollernom.

W maju 1509 roku cesarz Maksymilian I powierzył mu zarząd Werony.

25 marca 1515 roku w Kulmbach został uwięziony przez swojego najstarszego syna Kazimierza, osadzony w twierdzy Plassenburg i zmuszony do abdykacji.

Małżeństwo i potomstwo

edytuj

14 lutego 1479 we Frankfurcie nad Odrą poślubił Zofię Jagiellonkę (1464–1512), córkę króla Polski Kazimierza Jagiellończyka. Miał z nią osiemnaścioro dzieci:

  • Elżbieta, ur. 30 czerwca 1480, zm. po kilku dniach,
  • Kazimierz, ur. 27 września 1481, zm. 21 września 1527, margrabia brandenburski na Ansbach,
  • Małgorzata, ur. 10 stycznia 1483, zm. 10 lipca 1532,
  • Jerzy, ur. 4 marca 1484, zm. 27 grudnia 1543, książę karniowski,
  • Zofia, ur. 10 marca 1485, zm. 24 maja 1537, od 1518 żona Fryderyka II, ks. legnickiego,
  • Maria, ur. 1486, zm. w niemowlęctwie[5],
  • Anna, ur. 5 maja 1487, zm. 7 lutego 1539, od 1518 żona Wacława II, księcia cieszyńskiego,
  • Barbara, ur. 31 lipca 1488, zm. 2 maja 1490,
  • Albrecht, ur. 17 maja 1490, zm. 20 marca 1568, wielki mistrz krzyżacki i książę pruski,
  • Fryderyk, ur. 13 czerwca 1491, zm. 1497,
  • Jan, ur. 9 stycznia 1493, zm. 5 lipca 1525, wicekról Walencji,
  • Elżbieta, ur. 25 marca 1494, zm. 31 maja 1518, od 1510 żona Ernesta, margrabiego badeńskiego na Durlach,
  • Barbara, ur. 24 września 1495, zm. wrzesień 1552, od 1528 żona Jerzego, landgrafa na Leuchtenbergu,
  • Fryderyk, ur. 17 stycznia 1497, zm. 20 sierpnia 1536, proboszcz[6] w Würzburgu,
  • Wilhelm, ur. 30 czerwca 1498, zm. 4 lutego 1563, arcybiskup Rygi,
  • Jan Albrecht, ur. 20 września 1499, zm. 17 maja 1550, biskup Halberstadtu i arcybiskup Magdeburga,
  • Fryderyk Albrecht, ur. 30 listopada 1501, zm. 24 lipca 1504,
  • Gumbert (Gumprecht), ur. 16 lipca 1503, zm. 25 czerwca 1528, proboszcz[7] w Bambergu i Würzburgu.


Przypisy

edytuj
  1. M. Duczmal, Jagiellonowie, s. 612.
  2. Allgemeine Deutsche Biographie, t. 7, s. 480; Friedrich d. Ä. (artykuł redakcyjny), [w:] Lexikon des Mittelalters, B. IV, 1989, szpalta 946.
  3. J. Ekes, Albrecht Hohenzollern, (w:) Encyklopedia historii Polski. Dzieje polityczne, t. 1, Warszawa 1994, s. 18.
  4. Duczmal, Jagiellonowie, s. 501.
  5. Córki tej nie wymieniają starsze opracowania, zob. M. Duczmal, Jagiellonowie, s. 501.
  6. M. Duczmal, Jagiellonowie, s. 571-572.
  7. M. Duczmal, Jagiellonowie, s. 572.

Bibliografia

edytuj