Frankfurt nad Odrą

Miasto w Brandenburgii w Niemczech

Frankfurt nad Odrą (niem. Frankfurt (Oder), dawniej Frankfurt an der Oder oraz Frankfurt/Oder) – miasto na prawach powiatu, leżące na zachodnim brzegu Odry, we wschodniej części Niemiec w kraju związkowym Brandenburgia, tuż przy granicy z Polską. Leży na wysokości od 19 do 135 m n.p.m. i wraz z polskimi Słubicami (które do 1945 roku stanowiły jego prawobrzeżną część) tworzy aglomerację transgraniczną liczącą ok. 80 tys. mieszkańców. Miasto jest siedzibą Uniwersytetu Europejskiego Viadrina.

Frankfurt nad Odrą
Frankfurt (Oder)
Ilustracja
Frankfurt nad Odrą oraz Słubice z lotu ptaka
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Brandenburgia

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

1253

Burmistrz

René Wilke

Powierzchnia

147,85 km²

Wysokość

19–135 m n.p.m.

Populacja (15 maja 2022)
• liczba ludności
• gęstość


55 841[1]
378 os./km²

Nr kierunkowy

0335

Kod pocztowy

15230 – 15236

Tablice rejestracyjne

FF

Położenie na mapie Brandenburgii
Mapa konturowa Brandenburgii, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Frankfurt nad Odrą”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Frankfurt nad Odrą”
Ziemia52°21′N 14°33′E/52,350000 14,550000
Strona internetowa

Nazwa miasta wzmiankowana była po raz pierwszy w formie Vrankenvorde w 1253 roku. Miasto otrzymało nazwę od Frankfurtu nad Menem. Nazwa została przeniesiona znad Menu na nowo założone miasto na lewym brzegu Odry i oznaczała pierwotnie ‘bród w kraju Franków’. Osada leżąca po drugiej stronie Odry, czyli dzisiejsze Słubice, notowana była w średniowiecznych źródłach w formach Zbiwitz, Zbirwitz, Zliwiz. Ze względu na zniekształcenie zapisów pierwotna forma jest trudna do ustalenia, a jej znaczenie jest niejasne[2]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Francofurtum[3].

Dawniej, w niektórych polskich źródłach nazwa Słubice przenoszona była na całe miasto Frankfurt[4][5][6].

Historia

edytuj

Kalendarium:

 
Oblężenie Frankfurtu przez Szwedów w 1631

Demografia

edytuj

Liczba ludności miasta przed zjednoczeniem Niemiec – w 1988 roku – wynosiła 87 863, w roku 2000 miasto zamieszkiwało 72 131 osób, w 2008 roku 60 588, natomiast w 2020 r. już tylko 57 015.[16]

Według danych z września 2013 roku w mieście było zameldowanych 1 285 Polaków[17]. W roku akademickim dodatkowo ponad 6 tys. studentów.

Dzielnice miasta

edytuj
 
I Stadtmitte (Śródmieście)
II Beresinchen (Barszynka)
III Nord (Północ)
IV West (Zachód)
V Süd (Południe)
 
Język niemiecki
 
Język polski
1 Stadtmitte dosł. Śródmieście
2 Gubener Vorstadt dosł. Przedmieście Gubińskie
3 Obere Stadt dosł. Górne Miasto
4 Altberesinchen dosł. Stara Barszynka
5 Neuberesinchen dosł. Nowa Barszynka
6 Güldendorf pol. hist. Cieszonowo[5]
7 Lossow pol. hist. Łosowo[5]
8 Lebuser Vorstadt dosł. Przedmieście Lubuskie
9 Hansaviertel dosł. Dzielnica Hansy
10 Klingetal dosł. Ostra Dolina[7]
11 Kliestow pol. hist. Kleszczów[7]
12 Booßen pol. hist. Bożeń[5]
13 Nuhnenvorstadt dosł. Przedmieście Nutnicowskie
14 Rosengarten dosł. Ogród Różany
14 Pagram pol. hist. Pielgrzym[5]
15 Lichtenberg pol. hist. Orlica[5]
16 Süd dosł. Południe
17 Markendorf pol. hist. Słubia[5]
18 Markendorf-Siedlung dosł. Słubia-Osiedle[7]
19 Hohenwalde dosł. Wysoki Las

Sąsiadujące z Frankfurtem nad Odrą polskie miasto Słubice do 1945 r. było częścią Frankfurtu i nazywało się Dammvorstadt (dosł. przedmieście za wałem).

 
Kościół Pokoju – najstarszy kościół i zarazem murowany budynek Frankfurtu i Słubic
 
Ratusz
 
Kościół Mariacki
 
Budynek poczty głównej
 
Kościół Świętego Krzyża
 
Uniwersytet Viadrina
 
Kościół Św. Gertrudy
 
Dworzec kolejowy
 
Kamienie Pamięci (Stolperstein)
 
Pomnik Armii Czerwonej
 
Pomnik Mikołaja Kopernika

Zabytki

edytuj

Kościoły

edytuj

Głównymi kościołami w mieście są:

Pomniki

edytuj

W mieście znajduje się wiele pomników m.in.:

  • park Kleista
  • park Lenné[18]

Edukacja

edytuj

We Frankfurcie nad Odrą znajduje się założony 15 lipca 1991 Uniwersytet Viadrina, który od 1998 jest obok UAM w Poznaniu drugą uczelnią macierzystą dla Collegium Polonicum w Słubicach.

Transport

edytuj

Transport kolejowy

edytuj

Stacje i przystanki

edytuj

Połączenia kolejowe

edytuj

Byłe przejścia graniczne

edytuj

Wojsko

edytuj

W mieście swoją siedzibę ma powstały w 1951 roku FC „Vorwärts” Frankfurt, który obecnie występuje pod nazwą 1. FC Frankfurt. Sukcesami klubu są m.in. sześciokrotne mistrzostwo NRD oraz dwukrotnie zdobyty Puchar NRD. W sezonie 2016/2017 zespół występuje w Oberlidze Nordost (V poziom rozgrywek). Domowym obiektem drużyny jest Stadion der Freundschaft o pojemności 12 tys. miejsc[20].

Miasto jest siedzibą niemiecko-polskiej drużyny koszykówki męskiej 1. ASC Red Cocks Frankfurt nad Odrą[21]. Frankfurt jest też siedzibą niemiecko-polskiego klubu piłki ręcznej kobiet – BSV Iskra Frankfurt Oder/Kowalów.

We Frankfurcie nad Odrą swoją siedzibę ma Muzeum Sportu.

Urodzeni we Frankfurcie nad Odrą

edytuj

Związani z miastem

edytuj

Współpraca

edytuj

Miejscowości partnerskie[22]:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Ergebnisse des Zensus 2022 - Bevölkerungszahlen - Stichtag 15. Mai 2022 [online] [dostęp 2024-11-11] (niem.).
  2. Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 222. ISBN 83-04024-36-5.
  3. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 175. ISBN 978-83-910595-2-4.
  4. Ks. Stanisław Kozierowski, Atlas nazw geograficznych słowiańszczyzny zachodniej, Poznań 1934.
  5. a b c d e f g Mapa Polski 1:500 000 Wojskowy Instytut Geograficzny Sztabu Generalnego W.P., Warszawa 1947 [1].
  6. [Koleje Pomorza 1:1100 000, marzec 1946 https://web.archive.org/web/20131023055353/http://www.kolej.one.pl/mapy/1/1099510834.jpg].
  7. a b c d e Märkische Oderzeitung/Frankfurter Stadtbote, 7. Juli 2006, S. 15.
  8. Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 481.
  9. Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 484.
  10. Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 494.
  11. Salmonowicz 2000 ↓, s. 209.
  12. www.zso.kamienna-gora.pl/strona/gazetki-szkolne. zso.kamienna-gora.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-04)].
  13. Jerzy Besala, Stanisław Żółkiewski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 27, ISBN 83-06-01583-5, OCLC 830086205.
  14. W tym samym roku [online], historia-polski.com [dostęp 2018-03-19].
  15. Tourismusverein Frankfurt Oder [online], frankfurt-oder-tourist.de [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-09].
  16. Bevölkerung im Land Brandenburg nach amtsfreien Gemeinden, Ämtern und Gemeinden 31. Dezember 2020 [online] [dostęp 2022-12-08] (niem.).
  17. Tysiące Polaków przenosi się na niemiecką stronę Odry | Echa polskie | DW | 29.10.2013 [online], dw.com [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  18. Poznaj zieloną stronę Brandenburgii. Frankfurt nad Odrą.
  19. Die östlichen preußischen Bahnen.
  20. Historie. fcfrankfurt.de. [dostęp 2016-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-14)].
  21. Koguty znowu zwycięskie. slubice24.pl. [dostęp 2017-04-12].
  22. Partnerstädte. frankfurt-oder.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].

Bibliografia

edytuj
  • Monika Kilian/ Ulrich Knefelkamp (wyd.): Frankfurt Oder Słubice. Sieben Spaziergänge durch die Stadtgeschichte. Berlin: scrîpvaz-Verlag 2003.
  • Ulrich Knefelkamp/ Siegfried Griesa (wyd.): Frankfurt an der Oder 1253–2003, Berlin 2003, ISBN 3-89700-367-8.
  • Sibylle Gramlich/ Anrdreas Bernhard/ Andreas Cante/ Irmelin Küttner: Stadt Frankfurt (Oder) (Denkmaltopographie der Bundesrepupblik Deutschland, Denkmale in Brandenburg, tom 3), Worms am Rhein 2002, ISBN 3-88462-190-4.
  • Hans Nauschütz: Frankfurt wie es war und ist: Wanderungen durch Frankfurt (Oder), Die Furt 2003, ISBN 3-933416-01-9.
  • Wolfgang Stribrny/ Fritz Zäpke: Frankfurt/Oder. Porträt einer Brückenstadt, Westkreuz-Verlag Berlin/Bonn, 1991, ISBN 3-922131-75-1.
  • Fritz Timme: Die Entstehung von Frankfurt an der Oder, 1954, in Zeitschrift für Ostforschung, 3. Jahrgang 1954, S. 497–517.
  • Stadtplan „Frankfurt an der Oder 1909”. Reprint des großformatigen mehrfarbigen historischen Stadtplanes. Guben 2005, ISBN 3-935881-24-X.
  • Stanisław Salmonowicz: Rösner Jan Gotfryd. W: Toruński Słownik Biograficzny, t. 2. Krzysztof Mikulski (red.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2000.

Linki zewnętrzne

edytuj
Panorama miasta