Wikipedia

Wilhelm von Humboldt

niemiecki filozof, językoznawca i polityk

Fryderyk Wilhelm Christian Karol Ferdynand von Humboldt (ur. 22 czerwca 1767 w Poczdamie, zm. 8 kwietnia 1835 w Tegel) – niemiecki filozof, językoznawca, polityk, przedstawiciel neohumanizmu[1], brat Alexandra.

Wilhelm von Humboldt
Ilustracja
Imię i nazwisko urodzenia

Fryderyk Wilhelm Christian Karol Ferdynand von Humboldt

Data i miejsce urodzenia

22 czerwca 1767
Poczdam

Data i miejsce śmierci

8 kwietnia 1835
Tegel

Zawód, zajęcie

filozof, językoznawca

Narodowość

niemiecka

Alma Mater

Universität Viadrina

Rodzice

Alexander Georg
von Humboldt,
Maria Elizabeth Colomb

Krewni i powinowaci

Alexander – brat

Odznaczenia
Order Orła Czarnego (Prusy) I Klasa Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Krzyż Żelazny (niewalczący) Krzyż Wielki Orderu Danebroga (Dania) Order Wierności (Badenia) Order Zasługi Korony Bawarskiej Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Order Gwelfów (Hanower) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Leopolda Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Sokoła Białego (Saksonia-Weimar)
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Tablica pamięci Wilhelma von Humboldta na Zamku w Otmuchowie
Postać uwieczniona na znaczku pocztowym

ŻyciorysEdytuj

Urodził się w rodzinie o brandenburskich i pruskich tradycjach urzędniczych i wojskowych sięgających XVI wieku. Ojciec, Aleksander Georg von Humboldt, pan na włościach Hadersleben i Ringenwalde, wybrał karierę wojskową. W 1762, z powodu odniesionych ran, przeniesiono go w stan spoczynku i w 1764 został szambelanem na dworze księżniczki Elżbiety von Braunschweig. W 1766 poślubił, młodszą o dwadzieścia jeden lat, bogatą wdowę Marię Elżbietę z domu Colomb (z pierwszego małżeństwa von Holwede), pochodzącą z rodziny francuskich hugenotów o dużych aspiracjach kulturalnych i naukowych. W posagu wniosła ona, między innymi, posiadłość Tegel (obecnie w granicach Berlina), gdzie Wilhelm spędził dzieciństwo.

KarieraEdytuj

Studiował we Frankfurcie nad Odrą. W latach 1801–1808 był rezydentem pruskim w Rzymie, gdzie obcował ze światem naukowo-artystycznym i uprawiał studia filozoficzne, filologiczne i archeologiczne. W 1809 został kierownikiem pruskiego ministerstwa wyznań i oświecenia. Podczas pracy na tym stanowisku stał się merytorycznym założycielem Uniwersytetu Berlińskiego[2] i zreformował cały ówczesny pruski system edukacji[3]. W ramach reformy stworzył instytucje gimnazjum humanistycznego, które było fundamentem niemieckiego systemu edukacji przez całe stulecie[4].

W 1810 został ministrem stanu i został wysłany jako przedstawiciel Prus do stolicy Austrii, Wiednia[4]. Między 1813 a 1815 był czynny dyplomatycznie przy wciągnięciu Austrii do Koalicji i zawieraniu pokoju z Francją[4], na kongresie wiedeńskim starał się o zjednoczenie Niemiec, w 1817 odbył misję nadzwyczajną do Londynu, a rok później reprezentował Królestwo Prus na kongresie akwizgrańskim. W 1819 ustąpił ze służby państwowej, gdyż nie udało mu się nakłonić króla do nadania Prusom konstytucji. W dalszym ciągu wywierał znaczny wpływ, ale już tylko na życie artystyczne, przez organizację muzeum berlińskiego.

PoglądyEdytuj

Przeciwstawiał się scjentyzmowi. Podkreślał specyfikę i metodologiczną odrębność nauk humanistycznych jako badających wytwory ducha. Za główny cel człowieka uznawał harmonijny rozwój z uwzględnieniem indywidualnych dyspozycji i uzdolnień. Powoływał się przy tym na ideały starożytnej Grecji, gdzie według niego realizowano to założenie najlepiej. Sformułował tezę o istnieniu wewnętrznej formy językowej, co czyniło z języka element aktywny. Uważał, że każdy naród i społeczność kształtuje swój język, tworząc tym samym ducha narodu. Zajmował się również problemami relatywizmu językowego.

OdznaczeniaEdytuj

PraceEdytuj

Pisał prace z dziedziny krytyki literackiej (o Goethem, Schillerze, z którym utrzymywał bliskie stosunki); większe znaczenie posiadają jego studia z zakresu językoznawstwa porównawczego. Krytyczne wydanie jego zbiorowych dzieł sporządziła Pruska Akademia Umiejętności (1903–1918, 15 tomów).

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2001, s. 133. ISBN 83-88149-41-5.
  2. ↑ Gerhard Masur, Hans Arens: Humboldt, Wilhelm von (niem.). Neue Deutsche Biographie, 1974.
  3. ↑ Wilhelm von Humboldt – myśliciel z zamku nad jeziorem. 14-09-2020. [dostęp 2021-08-06].
  4. ↑ a b c Masur i Arens 1974 ↓.
  5. ↑ Louis Schneider: Das Buch vom Schwarzen Adler. Berlin: 1870, s. 208
  6. ↑ a b c d e f g h i j Handbuch über den Königlich Preußischen Hof und Staat. Berlin: 1835, s. 10
  7. ↑ a b c d e f g h i Handbuch über den Königlich Preußischen Hof und Staat. Berlin: 1828, s. 10
  8. ↑ Theodor von Troschke: Das eiserne Kreuz. Berlin: 1872, s. 26
  9. ↑ Kongelig Dansk Hof- og Statskalender. Kopenhaga: 1826, s. 9

BibliografiaEdytuj

  • Elżbieta M. Kowalska: Wilhelm von Humboldt. Życie, dzieło, mit. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2006. ISBN 978-83-7338-202-2.
  • Bolesław Andrzejewski: Wilhelm von Humboldt. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989. ISBN 83-214-0595-9. Zawiera także fragmenty utworów W. von Humboldta w tł. z niem. B. Andrzejewskiego.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilhelm_von_Humboldt&oldid=66778835”