Wilhelm von Humboldt
Fryderyk Wilhelm Christian Karol Ferdynand von Humboldt (ur. 22 czerwca 1767 w Poczdamie, zm. 8 kwietnia 1835 w Tegel koło Berlina) – niemiecki filozof, językoznawca, polityk, przedstawiciel neohumanizmu[1], brat Alexandra.
| ||
![]() | ||
Imię i nazwisko urodzenia | Fryderyk Wilhelm Christian Karol Ferdynand von Humboldt | |
Data i miejsce urodzenia | 22 czerwca 1767 Poczdam | |
Data i miejsce śmierci | 8 kwietnia 1835 Tegel | |
Zawód, zajęcie | filozof, językoznawca | |
Narodowość | niemiecka | |
Alma Mater | Universität Viadrina | |
Rodzice | Alexander Georg von Humboldt, Maria Elizabeth Colomb | |
Krewni i powinowaci | Alexander – brat |
ŻyciorysEdytuj
Urodził się w rodzinie o brandenburskich i pruskich tradycjach urzędniczych i wojskowych sięgających XVI wieku. Ojciec, Aleksander Georg von Humboldt, pan na włościach Hadersleben i Ringenwalde, wybrał karierę wojskową. W 1762, z powodu odniesionych ran, przeniesiono go w stan spoczynku i w 1764 został szambelanem na dworze księżniczki Elżbiety von Braunschweig. W 1766 poślubił, młodszą o dwadzieścia jeden lat, bogatą wdowę Marię Elżbietę z domu Colomb (z pierwszego małżeństwa von Holwede), pochodzącą z rodziny francuskich hugenotów o dużych aspiracjach kulturalnych i naukowych. W posagu wniosła ona, między innymi, posiadłość Tegel (obecnie w granicach Berlina), gdzie Wilhelm spędził dzieciństwo.
KarieraEdytuj
Studiował we Frankfurcie nad Odrą. W latach 1801–1808 był rezydentem pruskim w Rzymie, gdzie obcował ze światem naukowo-artystycznym i uprawiał studia filozoficzne, filologiczne i archeologiczne. W 1809 został kierownikiem pruskiego ministerstwa wyznań i oświecenia i stał się merytorycznym założycielem Uniwersytetu Berlińskiego. W 1810 został ministrem stanu – między 1813 a 1815 był czynny dyplomatycznie przy wciągnięciu Austrii do Koalicji i zawieraniu pokoju z Francją, na kongresie wiedeńskim starał się o zjednoczenie Niemiec, w 1817 odbył misję nadzwyczajną do Londynu, a rok później reprezentował Królestwo Prus na kongresie akwizgrańskim. W 1819 ustąpił ze służby państwowej, gdyż nie udało mu się nakłonić króla do nadania Prusom konstytucji. W dalszym ciągu wywierał znaczny wpływ, ale już tylko na życie artystyczne, przez organizację muzeum berlińskiego.
PoglądyEdytuj
Przeciwstawiał się scjentyzmowi. Podkreślał specyfikę i metodologiczną odrębność nauk humanistycznych jako badających wytwory ducha. Za główny cel człowieka uznawał harmonijny rozwój z uwzględnieniem indywidualnych dyspozycji i uzdolnień. Powoływał się przy tym na ideały starożytnej Grecji, gdzie według niego realizowano to założenie najlepiej. Sformułował tezę o istnieniu wewnętrznej formy językowej, co czyniło z języka element aktywny. Uważał, że każdy naród i społeczność kształtuje swój język, tworząc tym samym ducha narodu. Zajmował się również problemami relatywizmu językowego.
PraceEdytuj
Pisał prace z dziedziny krytyki literackiej (o Goethem, Schillerze, z którym utrzymywał bliskie stosunki); większe znaczenie posiadają jego studia z zakresu językoznawstwa porównawczego. Krytyczne wydanie jego zbiorowych dzieł sporządziła Pruska Akademia Umiejętności (1903–1918, 15 tomów).
PrzypisyEdytuj
- ↑ Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2001, s. 133. ISBN 83-88149-41-5.
BibliografiaEdytuj
- Elżbieta M. Kowalska: Wilhelm von Humboldt. Życie, dzieło, mit. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2006. ISBN 978-83-7338-202-2.
- Bolesław Andrzejewski: Wilhelm von Humboldt. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989. ISBN 83-214-0595-9. Zawiera także fragmenty utworów W. von Humboldta w tł. z niem. B. Andrzejewskiego.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Wilhelm von Humboldt na stronie biografie-niemieckie.
- Kurt Mueller-Vollmer , Markus Messling , Wilhelm von Humboldt, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 4 czerwca 2016, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-31] (ang.).
- ISNI: 0000 0001 2145 1108
- VIAF: 100183995
- LCCN: n79093041
- GND: 118554727
- NDL: 00444011
- LIBRIS: hftwxpz11hmdjc3
- BnF: 12024576f
- SUDOC: 027382877
- SBN: IT\ICCU\CFIV\095742
- NLA: 35213189
- NKC: jn20000700744
- DBNL: humb001
- BNE: XX896904
- NTA: 068476094
- BIBSYS: 90094339
- CiNii: DA00121763
- Open Library: OL78044A
- PLWABN: 9810699623705606
- NUKAT: n97012378
- NLI: 000065644, 000606301, 000612966, 000612967
- PTBNP: 702456
- CANTIC: a10469709
- CONOR: 40141667
- ΕΒΕ: 130887
- KRNLK: KAC199634475
- WorldCat: lccn-n79093041