Frankfurt nad Menem

miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Hesja

Frankfurt nad Menem (niem. Frankfurt am Main, [ˈfʁaŋkfʊɐt am ˈmaɪn], Frankfurt a. M.) – miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Hesja, w rejencji Darmstadt, piąte pod względem liczby ludności miasto Niemiec (ponad 760 tys. mieszkańców pod koniec 2019 roku[1]). Natomiast cała metropolia ma populację ponad 5 mln mieszkańców. Jest to jedna z najważniejszych metropolii finansowych świata, oraz znane centrum wystawiennicze i handlowe.

Frankfurt nad Menem
Frankfurt am Main
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Stark im Recht
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Hesja

Rejencja

Darmstadt

Burmistrz

Mike Josef(inne języki) (SPD)

Powierzchnia

248,31 km²

Wysokość

112 m n.p.m.

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności
• gęstość


764 104[1]
3100 os./km²

Nr kierunkowy

069, 06101 (Harheim, Nieder-Erlenbach), 06109 (Bergen-Enkheim)

Kod pocztowy

60306–60599, 65929–65936

Tablice rejestracyjne

F

Podział miasta

16 dzielnic, 46 Stadtteile, 121 Stadtbezirke

Plan Frankfurtu nad Menem
Położenie na mapie Hesji
Mapa konturowa Hesji, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Frankfurt nad Menem”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Frankfurt nad Menem”
Ziemia50°07′N 8°41′E/50,116667 8,683333
Strona internetowa

Miasto jest ważnym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i naukowym, jak też turystycznym[2]. Jest to centrum transportowe z ruchliwym węzłem kolejowym i największym lotniskiem w Niemczech[3].

Frankfurt ma międzynarodową populację: ponad 40% jego obywateli to migranci lub deklaruje pochodzenie imigranckie, co czyni go najbardziej międzynarodowym miastem w Niemczech[4][5]. Aglomerację zamieszkuje ponad 170 narodowości[5].

Położenie

edytuj
 

Miasto leży po obu stronach rzeki Men u stóp gór Taunus.

Dzięki swojemu centralnemu położeniu stanowi ważny węzeł komunikacyjny, z drugim pod względem liczby pasażerów lotniskiem w Europie (8. miejsce na świecie). Frankfurt jest największym miastem Hesji, lecz stolicą kraju związkowego jest Wiesbaden. Frankfurt leży w obszarze 5,8 milionowego regionu metropolitalnego Ren-Men (Rhein-Main-Gebiet).

Historia

edytuj

Celtowie i Germanie zajmowali ten obszar w I wieku p.n.e., a Rzymianie w I i II wieku n.e. Frankowie przejęli je około 500 roku, kiedy to prawdopodobnie zyskało nazwę Frankfurt, co oznacza „bród Franków” (ang. „ford of the Franks”), ale po raz pierwszy zostało wspomniane jako takie przez biografa Karola Wielkiego, pod koniec VIII wieku[3]. Na terenie obecnego Frankfurtu Rzymianie wznieśli w I w. n.e. kilka obozów wojskowych, a później także miasto Nida, istniejące do drugiej połowy III w. n.e.[6]

Frankfurt wzmiankowany jest po raz pierwszy dopiero w 793 r., jednak już w 794 r. pojawia się w dokumentach jako znacząca miejscowość. W 843 r. Frankfurt był przejściowo siedzibą królów Franków Wschodnich i miejscem, gdzie odbywały się sejmy Rzeszy.

W 1375 r. Frankfurt został wolnym miastem Rzeszy (Freie Reichsstadt)[2], dzięki temu podlegał bezpośrednio władzy cesarskiej i posiadał własnych, niezależnych przedstawicieli w Reichstagu.

Większość wyborów królów Rzeszy od 1147 r. odbywała się we Frankfurcie. W 1356 r. Złota Bulla Karola IV potwierdziła Frankfurt jako miejsce wyboru cesarzy niemieckich. Od 1562 r. we Frankfurcie odbywały się koronacje królów i cesarzy Świętego Cesarstwa Rzymskiego aż do 1792 (wybór i koronacja Franciszka II Habsburga).

Od XVI wieku rozwój sztuki i rzemiosła, dbałość o naukę, wynalazek druku w niedalekiej Moguncji przyczyniły się również tu do rozwoju oświaty i nauki.

Od XV do XVII wieku odbywały się we Frankfurcie największe w Niemczech targi książki, wznowione od 1949 r.

W 1648 r. w ramach postanowień pokoju westfalskiego potwierdzono status Frankfurtu jako wolnego miasta Rzeszy (Freie Reichsstadt Frankfurt), co przyczyniło się do jego ponownego rozwoju po zniszczeniach wojny trzydziestoletniej.

W drugiej połowie XVIII wieku przybyło do Frankfurtu wiele rodzin niderlandzkich, które przyczyniły się do ożywienia przedsiębiorczości i rozwoju rzemiosła. Jednocześnie odbywające się tu koronacje cesarzy niemieckich znacznie ożywiły miasto.

W 1836 r. Frankfurt przyłączył się do Niemieckiego Związku Celnego (Deutscher Zollverein).

W 1848 r. we frankfurckim kościele Świętego Pawła (Paulskirche) obradował parlament frankfurcki – pierwszy demokratyczny parlament o charakterze ogólnoniemieckim. Obradowano tam nad zjednoczeniem rozczłonkowanych przez Kongres wiedeński Niemiec. Uchwały tego parlamentu były także podstawą Konstytucji Republiki Weimarskiej z 1919 r.

W 1866 r. Frankfurt wcielono do Prus, a po II wojnie światowej stał się częścią kraju związkowego Hesja.

W 1944 r. na skutek alianckich bombardowań Frankfurt został zniszczony w ponad 70%, a stopień zniszczeń Starego Miasta przekroczył 90%. Po wojnie odbudowano tylko niewielką część zniszczonych historycznych obiektów. W latach 1945–1949, podczas alianckiej okupacji Niemiec Frankfurt n. Menem znalazł się w strefie francuskiej, natomiast duża część Hesji w strefie amerykańskiej.

W 1949 r. miasto było typowane jako ewentualna stolica Niemiec Zachodnich w zastępstwie Berlina. Pomysł ten forsowany był przez socjaldemokratów (SPD).

Miasto stało się siedzibą wielu instytucji bankowych i towarzystw ubezpieczeniowych. Od 1999 r. mieści się tu Europejski Bank Centralny. Z miastem przez szereg lat związany był były przewodniczący Centralnej Rady Żydów w Niemczech Ignatz Bubis (był m.in. radnym miejskim).

Podział administracyjny

edytuj
 
Podział administracyjny Frankfurtu

Miasto podzielone jest administracyjnie na 46 części miasta (Stadtteile) ponumerowanych od 1 do 47 (numer 23 nie istnieje).

Części miasta: Altstadt, Bahnhofsviertel, Bergen-Enkheim, Berkersheim, Bockenheim, Bonames, Bornheim, Dornbusch, Eckenheim, Eschersheim, Fechenheim, Flughafen, Frankfurter Berg, Gallus, Ginnheim, Griesheim, Gutleutviertel, Harheim, Hausen, Heddernheim, Höchst, Innenstadt, Kalbach-Riedberg, Nied, Nieder-Erlenbach, Nieder-Eschbach, Niederrad, Niederursel, Nordend-Ost, Nordend-West, Oberrad, Ostend, Praunheim, Preungesheim, Riederwald, Rödelheim, Sachsenhausen-Nord, Sachsenhausen-Süd, Schwanheim, Seckbach, Sindlingen, Sossenheim, Unterliederbach, Westend-Nord, Westend-Süd oraz Zeilsheim.

Politycznie miasto podzielone jest na 16 okręgów (Ortsbezirke).

Okręgi: Bergen-Enkheim, Harheim, Innenstadt I, Innenstadt II, Innenstadt III, Innenstadt IV, Kalbach-Riedberg, Mitte-Nord, Mitte-West, Nieder-Erlenbach, Nieder-Eschbach, Nord-Ost, Nord-West, Ost, Süd oraz West.

 
Frankfurt nad Menem
 
Zniszczone centrum Frankfurtu w 1945 r.
 
Hauptwache

Polityka

edytuj

Władze miasta składają się ze zgromadzenia deputowanych miejskich oraz z 16 rad dzielnic, wybieranych co pięć lat.

Władzę wykonawczą sprawują burmistrz miasta wraz z magistratem, wybierani co sześć lat.

26 marca 2023 nowym burmistrzem miasta został urodzony w Syrii[7] Mike Josef(inne języki) (SPD), który niewielką przewagą głosów wygrał z kandydatem CDU, Uwe Beckerem(inne języki)[8]. Zaprzysiężenie polityka, który uzyskał 51,7% głosów odbyło się 11 maja 2023[7].

Gospodarka

edytuj

Miasto stanowi jeden z najważniejszych ośrodków gospodarczych Niemiec[2]. Jest siedzibą wielu przedsiębiorstw rangi międzynarodowej, niektórych urzędów centralnych i wielu instytucji finansowych[2]. Rozwinięty jest przemysł chemiczny, elektrotechniczny i elektroniczny, maszynowy, precyzyjny, poligraficzny, spożywczy, odzieżowy, rafinacja ropy naft.[2]

Przedsiębiorstwa

edytuj

Frankfurt nad Menem jest przede wszystkim znanym na świecie centrum finansowym. W centrum miasta (Bankenviertel) znajdują się centrale największych niemieckich banków prywatnych – Deutsche Bank czy mieszczący się w charakterystycznym prawie trzystumetrowym wieżowcu Commerzbank. We Frankfurcie mają również swoje siedziby banki komercyjne: ING-DiBA(inne języki), SEB AG, jak również wiele znaczących prywatnych domów bankierskich oraz innych instytucji finansowych.

Z innych instytucji finansowych w mieście należy wymienić DZ Bank (i jego spółki-córki: Union Investment(inne języki), DVB Bank i Reisebank(inne języki)), Frankfurter Sparkasse(inne języki) (Fraspa), Frankfurter Volksbank(inne języki), Landesbank Hessen-Thüringen (Helaba) oraz DekaBank(inne języki). Ponadto we Frankfurcie ma swoją siedzibę około 300 innych banków, przeważnie zagranicznych.

Frankfurt jest również drugim na świecie miejscem obrotu papierami wartościowymi, obsługując zdecydowaną większość rynku niemieckiego. Mieści się tu prowadzona przez Deutsche Börse AG giełda papierów wartościowych Börse Frankfurt oraz elektroniczna platforma obsługi rynku kasowego XETRA.

Poza licznymi instytucjami finansowymi w mieście mają swoją siedzibę również przedsiębiorstwa z branży chemicznej, przedsiębiorstwa z branży oprogramowania komputerowego i call center.

Przemysł spożywczy

edytuj

W mieście znajduje się centrala koncernu piwowarskiego Radeberger Gruppe(inne języki), który kontroluje m.in. powstały w 1870 browar Binding(inne języki) oraz przejętego w 2001 konkurenta Henninger[9]. Produkcja tradycyjnego we Frankfurcie piwa marki Binding zostanie zamknięta w dzielnicy Sachsenhausen-Süd w 2023[9]. Zakończy to epokę wielkoskalowej produkcji piwa w mieście[9].

Osobny artykuł: Messe Frankfurt.

Ważniejsze imprezy targowe:

 
Skyline

Instytucje publiczne i organizacje

edytuj

Frankfurt nad Menem jest metropolią bankową, również w odniesieniu do publicznych instytucji finansowych. Swoje siedziby mają tu:

Poza tym Frankfurt jest siedzibą Niemieckiej Biblioteki Narodowej (Deutsche Nationalbibliothek), Oberlandesgericht Frankfurt am Main(inne języki), Hessisches Landesarbeitsgericht(inne języki), Landgericht Frankfurt am Main(inne języki) i Bundesdisziplinargericht(inne języki).

Transport

edytuj
 
S-Bahn na stacji kolejowej Frankfurt (Main) West
 
Wiadukt z jezdnią i torami metra w pobliżu stacji „Niddapark”, z widokiem na Ginnheim; Wieża „Europaturm” widoczna w tle po lewej stronie.

Można powiedzieć, że Frankfurt jest centralnym punktem Europy, co stanowi o jego znaczeniu jako węzła komunikacyjnego:

Frankfurt odgrywa również znaczącą rolę w Internecie. Znajdują się tu: największy w Niemczech internetowy punkt wymiany ruchu DE-CIX(inne języki) oraz DENIC(inne języki), a także siedziba organizacji zarządzającej niemiecką domeną internetową .de.

Do głównych ulic handlowych miasta należą: Zeil i Freßgass.

Z tym tematem związana jest kategoria: Transport we Frankfurcie nad Menem.

Architektura i zabytki

edytuj
 
Kościół Świętego Pawła (Paulskirche)

Kościoły ewangelickie

edytuj
  • Katharinenkirche (kościół św. Katarzyny)
  • Alte Nikolaikirche (kościół św. Mikołaja)
  • Peterskirche (kościół św. Piotra)
  • Dreikönigskirche (Trzech Króli)

Kościoły katolickie

edytuj
  • Liebfrauenkirche
  • Leonhardskirche
  • Kaiserdom St. Bartholomäus (Katedra Cesarska)
  • Herz-Marien-Kirche (kościół Niepokalanego Serca Maryi – polska parafia)
  • Markuskirche (kościół św. Marka)
  • Justinuskirche (kościół św. Justyna)

Synagogi

edytuj

Inne zabytki architektury

edytuj
 
Ratusz

Oświata i nauka

edytuj

Kultura

edytuj
 
Alte Oper we Frankfurcie nad Menem

Muzea i galerie

edytuj

We Frankfurcie działa wiele znaczących muzeów, często o zasięgu krajowym lub szerszym. W pobliżu Menu funkcjonuje tzw. Wybrzeże Muzeów (Museumsufer(inne języki)). W niedużej odległości od siebie, na obu brzegach rzeki znajduje się 13 różnych muzeów. Co roku we Frankfurcie odbywa się Noc Muzeów, a pod koniec sierpnia także Museumsuferfest(inne języki) (Festiwal Wybrzeża Muzeów).

Obcokrajowcy

edytuj

We Frankfurcie najczęściej spotykanym obcokrajowcem jest Turek. Według „FAZ” mieszka tam około 24,5 tys. Turków. W dalszej kolejności (ponad 10 tys.) znalazły się osoby z Chorwacji, Włoch, Rumunii, Polski, a także z Indii[5].

Sport i rekreacja

edytuj

Kluby sportowe

edytuj

Frankfurt jest siedzibą kilku klubów sportowych, m.in.:

Miasto gości corocznie m.in. wyścigi kolarskieEschborn–Frankfurt, maratonFrankfurt-Marathon oraz zawody w triathlonieIronman Germany(inne języki).

Obiekty sportowe

edytuj

Największymi obiektami sportowymi we Frankfurcie są:

Miasta partnerskie

edytuj
 
Miasta partnerskie Frankfurtu nad Menem od 2005 roku

Ponadto zawarto umowy o współpracy z:

Przypisy

edytuj
  1. a b Bevölkerung in Hessen am 31.12.2020 nach Gemeinden [online], Hessisches Statistisches Landesamt [dostęp 2021-08-24] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-24].
  2. a b c d e Frankfurt nad Menem, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-06-02].
  3. a b TGN Full Record Display, English (Getty Research) [online], www.getty.edu [dostęp 2024-08-15] (ang.).
  4. Frankfurt - Networking cultural diversity [online], www.mpg.de [dostęp 2024-08-15] (ang.).
  5. a b c Frankfurt die internationale Stadt: Menschen aus 175 Ländern leben hier [online], FAZ.NET, 2 stycznia 2024 [dostęp 2024-08-15] (niem.).
  6. Piekarz P., 2017: Frankfurt nad Menem: od osadnictwa rzymskiego do siedziby Karolingów. Archeologia Żywa, 4 (66): 46-53.
  7. a b Frankfurt Germany, Amtsgeschäfte übernommen: Mike Josef ist neuer Frankfurter Oberbürgermeister [online], hessenschau.de, 11 maja 2023 [dostęp 2023-05-11] (niem.).
  8. Steffen Rebhahn, Mike Josef zeigt sich nach OB-Stichwahl in Frankfurt sichtlich berührt, [w:] hessenschau.de [online], hessenschau.de, 26 marca 2023 [dostęp 2023-03-27] (niem.).
  9. a b c e, Aus für Traditionsunternehmen: Binding-Brauerei in Frankfurt schließt, hessenschau.de, Frankfurt am Main, 30 września 2022 [dostęp 2022-12-17] (niem.).

Bibliografia

edytuj
  • Barbara M. Henke, Thomas Kirn, Ruth Rieger: Edition Die deutschen Städte – Frankfurt. Verlag C. J. Bucher München 1994, ISBN 3-7658-0873-3.

Linki zewnętrzne

edytuj