Gideon Toury
Gideon Toury (hebr. גדעון טורי; ur. 6 czerwca 1942 w Hajfie, zm. 4 października 2016) – izraelski kulturoznawca i badacz przekładu, profesor związany z Uniwersytetem w Tel Awiwie. Wspólnie z Itamarem Ewen-Zoharem rozwijał teorię polisystemu[1] i opisowe badania przekładu. Znany przede wszystkim z wyodrębnienia norm przekładowych.
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
6 czerwca 1942 |
| Data śmierci |
4 października 2016 |
| Specjalność: językoznawca, badacz przekładu | |
| Uczelnia | |
Wykształcenie edytuj
W 1960 roku skończył prywatne liceum w Hajfie. W 1970 roku z wyróżnieniem ukończył studia licencjackie na Uniwersytecie Telawiwskim. Kontynuował studia na kierunku związanym z literaturą hebrajską i językoznawstwem do momentu uzyskania stopnia doktora w 1977 roku. W późniejszym czasie poświęcił się badaniom w dziedzinie traduktologii.
Obszary badań edytuj
Translation Studies edytuj
Gideon Toury wprowadził pojęcie norm przekładowych, które wpływają na decyzje podejmowane przez tłumacza w docelowym środowisku kulturowym. Zapoczątkowane przez niego pojęcie norm w przekładzie podkreśla wpływ kultury na końcowy efekt tłumaczenia. W jego podejściu to kultura definiuje co jest dopuszczalne i akceptowalne w danym środowisku, jednocześnie wpływając na strategie tłumaczeniowe. Koncept norm tłumaczeniowych opisał w trzech książkach. Pierwszą z nich była Translational Norms and Literary Translation into Hebrew, napisana w latach 1930–1945. Korzystając z narzędzi polisystemowych, wyodrębnił normy przekładowe i wpisał je w szersze ramy opisowych studiów nad przekładem[2] w książce zatytułowanej In Search of Theory of Translation, opublikowanej w 1980 roku. Jej kontynuacją i rozwinięciem jest wydana w 1995 roku książka Translation Studies and Beyond, w której opisuje teoretyczne i praktyczne zastosowanie opisowych badań przekładu w dziedzinie Translation Studies.
Gideon Toury był redaktorem dwóch międzynarodowych pism poświęconych przekładowi: Target: An International Journal of Translation Studies, oraz TRANSST: An International Newsletter of Translation Studies[3]. Ponadto był członkiem rady programowej serii wydawniczej Benjamins Translation Library. Pod jego redakcją ukazało się również wiele tomów zbiorowych, m.in.: Translation Theory: (A Reader) z 1980 roku; wspólnie z Itamarem Ewen-Zoharem: Translation Theory and Intercultural Relations z 1981 roku; Translation Across Cultures z 1987 roku; Introducing Translation Theory: Selected Articles z 1991 roku. Toury był także autorem niemal siedemdziesięciu artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych.
Tłumaczenia edytuj
Toury był również aktywnym tłumaczem dzieł literackich z języka angielskiego i niemieckiego na hebrajski. Przełożył m.in. utwory: Francisa Scotta Fitzgeralda, C.S. Lewisa, Forda Madoxa Forda, Güntera Grassa, Heinricha Bölla, Petera Handkego, Thomasa Manna i Ernesta Hemingwaya.
Przypisy edytuj
- ↑ Itamar Ewen-Zohar Teoria polisystemów. [dostęp 2013-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].
- ↑ Piotr Bukowski, Magda Heydel: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Warszawa: Wydawnictwo Znak, 2009. ISBN 978-83-240-1147-6.
- ↑ Gideon Toury – biografia. tau.ac.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].
Bibliografia edytuj
- Mona Baker, Gabriela Saldanha: Routledge Encyclopedia of Translation Studies. Londyn, Nowy Jork: Routledge, 2009. ISBN 978-0-415-25517-2.
- Piotr Bukowski, Magda Heydel: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Warszawa: Wydawnictwo Znak, 2009. ISBN 978-83-240-1147-6.
- Piotr Kuhiwczak, Karin Littau: A Companion to Translation Studies. Bristol: Multilingual Matters, 2007. ISBN 978-1-85359-956-9.
Linki zewnętrzne edytuj
- Pełna lista publikacji. tau.ac.il. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-01)].