Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy
Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy – najstarszy przewodnik turystyczny napisany w języku polskim[1] i najstarszy przewodnik po Warszawie[2][3]. Utwór został napisany wierszem przez Adama Jarzębskiego w 1643[1].
 Wydanie z 1909 | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
przewodnik wierszem |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania |
1643 |
Znaczenie edytuj
Dzieło stanowi bardzo istotny dokument historyczny dla varsavianistów[1] i obfite źródło wiedzy o Warszawie połowy XVII wieku. W oparciu o nie napisanych zostało wiele prac naukowych, w tym monografia Jerzego Lileyki Życie codzienne Warszawy za Wazów z 1984[2]. Oprócz opisu miasta autor nakreślił w swoim dziele sylwetki mieszczan, rzemieślników, przekupek, zakonników, księży, wysokich urzędników państwowych, czy dworzan królewskich[3].
Ostatnie wydania przewodnika pochodzą z 1909 (tekst opracował Ignacy Chrzanowski) i 1974 (opracowanie Władysława Tomkiewicza)[2].
Krytyka edytuj
Niezależnie od wartości historiograficznej przewodnika, ma on, zdaniem Juliusza Wiktora Gomulickiego, liczne mankamenty literackie, w tym nieudolne rymy, które stały się przedmiotem krytyki ze strony edytorów, komentatorów oraz czytelników. Julian Ursyn Niemcewicz, który uznał utwór za niedbały i nudny, przedrukował go w 1822, przerabiając na prozę. Wincenty Korotyński stwierdził, że Jarzębski w swoim dziele rymuje w sposób okropny. Bronisław Chlebowski znalazł w Gościńcu niedołęstwo i niejasność prostaka, plączącego się w zamęcie mglistych i mylnych pojęć[2].
Tamci leżą mazowieckie
Książęta strute, niemieckie
(fragment na temat książąt mazowieckich, Stanisława i Janusza)[2]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Zbigniew Kulczycki, Zarys historii turystyki w Polsce, SiT, Warszawa, 1970, s. 37.
- ↑ a b c d e Juliusz Wiktor Gomulicki, Przy lekturze Gościńca Adama Jarzębskiego. Zagadka jednego rymu, w: Roczniki Humanistyczne, tom XLVII, zeszyt 4, 1999.
- ↑ a b Jacek Głażewski, PROSPEKT Z KRÓLEWSKIEGO GOŚCIŃCA. POETYCKA POCZTÓWKA JANA ANDRZEJA MORSZTY, w: Notatki Płockie, nr 1/2005, s. 7.
Linki zewnętrzne edytuj
- Wydanie przewodnika z 1909 w zbiorach Biblioteki Narodowej na portalu Polona.