Godziwa płaca (ang. living wage – stawka na życie) – stawka wynagrodzenia, która w wielu krajach na świecie (m.in. w Wielkiej Brytanii, Irlandii, USA, Kanadzie, Nowej Zelandii), występuje obok ustawowego wynagrodzenia minimalnego, czy innych obligatoryjnych stawek wynagrodzeń wynikających z porozumień branżowych.

Artykuł 23 § 3 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, stanowi, że każdy pracujący ma prawo do odpowiedniego zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej i uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej[1][2]. Z kolei artykuł 4 § 1 (nieratyfikowany przez Polskę) Europejskiej Karty Społecznej, mówi o tym, że „w celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do sprawiedliwego wynagrodzenia”, strony ratyfikujące Kartę zobowiązują się m.in. „uznać prawo pracowników do takiego wynagrodzenia, które zapewni im i ich rodzinom godziwy poziom życia”[3].

Definicje godziwej płacy

edytuj

Organizacje i instytucje, które realizują zadania w zakresie polityki wynagrodzeń z ramienia rządów poszczególnych państw, bądź niezależnie, jako inicjatywy społeczne, organizacje pozarządowe, fundacje, stowarzyszenia, czerpiąc z dorobku ustawodawstwa narodowego i międzynarodowego, opracowały przynajmniej kilkadziesiąt definicji płacy godziwej. Godziwa płaca jest definiowana m.in. jako:

  • wynagrodzenie otrzymywane przez pracownika za przepracowanie normatywnego czasu pracy w określonej lokalizacji, wystarczające pracownikowi na zapewnienie sobie i swojej rodzinie przyzwoitego standardu życia. Na przyzwoity standard życia składają się: żywność, woda, mieszkanie, wykształcenie, opieka zdrowotna, transport, odzież i inne podstawowe potrzeby, włączając zabezpieczenie finansowe na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń (ISEAL Alliance Living Wage Working Group)[4].
  • wynagrodzenie, które jest wymagane do utrzymania się przez pracownika, wypełnienia przez niego zobowiązań wobec osób od niego zależnych, i zapewnienia pewien dochód pozostający do jego bezpośredniej dyspozycji (The Ethical Trading Initiative (ETI))[5].
  • wynagrodzenie, które zapewnia adekwatny poziom ochrony i schronienie, zdrową i smaczną dietę, społeczną integrację i uniknięcie chronicznego stresu dla osób pracujących i osób od nich zależnych (Family Budget Unit (FBU))[6].
  • wynagrodzenie uzyskiwane z 8 godzinnego dnia pracy, które wystarcza pracownikowi i jego rodzinie do zapewnienia podstawowych potrzeb i zabezpiecza przed ukrytymi kosztami (Apparel Industry Labour Rights Movement (ALaRM))[7].

Godziwa płaca w Polsce

edytuj

Artykuł 13 Kodeksu pracy stanowi: „Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę”[8].

Przypisy

edytuj
  1. ONZ1948 r. [online] [dostęp 2017-05-14].
  2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka [online].
  3. Społeczne prawa człowieka archiwum / Rada Europy – Europejska Karta Społeczna / Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej [online] [dostęp 2017-05-14] (pol.).
  4. Living wage ISEAL Alliance [online] [dostęp 2017-05-14] (ang.).
  5. Base code clause 5: Living wages are paid – Ethical Trading Initiative [online] [dostęp 2017-05-14] (ang.).
  6. The Living Wage – CRSP – Loughborough University [online] [dostęp 2017-05-14].
  7. Paul Roeland, Living Wage, „Clean Clothes Campaign” [dostęp 2017-05-14] (ang.).
  8. Kodeks pracy, „Państwowa Inspekcja Pracy” [dostęp 2017-05-14] (pol.).