HMNZS Phyllis

HMNZS Phylilis
Typ	stawiacz boi
	Historia
Wodowanie	1912
	Stany Zjednoczone
Nazwa	Star III
Wejście do służby	1912
Wycofanie ze służby	1923
	Norwegia
Nazwa	Star III
Wejście do służby	1923
Wycofanie ze służby	1928
	Nowa Zelandia
Nazwa	Phyllis
Wejście do służby	1929
Wycofanie ze służby	1941
	Royal New Zealand Navy
Nazwa	HMNZS Phyllis (T22)
Wejście do służby	1941
Wycofanie ze służby	1944
	Nowa Zelandia
Nazwa	Phyllis
Wejście do służby	1944?
Wycofanie ze służby	1954
Los okrętu	rozbity
	Dane taktyczno-techniczne
Długość	29,3 m
Szerokość	5,9 m
Zanurzenie	3,2 m
	Napęd
	maszyna parowa, 43 BHP
	Uzbrojenie
	2 km

HMNZS „Phyllis” – nowozelandzki okręt pomocniczy z okresu II wojny światowej. Przed wojną służył jako kuter wielorybniczy Star III, później jako trawler Phyllis, a w czasie wojny został zakupiony przez Royal New Zealand Navy (RNZN) i jako HMNZS Phyllis (T22) przystosowany do roli stawiacza boi, po wojnie służył ponownie jako trawler.

Historia edytuj

Kuter parowy Star III został zbudowany w Seattle Construction & Dry Dock Company w Seattle w 1912^[1] dla firmy wielorybniczej US Whaling Company – spółki giełdowej założonej przez amerykańskiego finansistę. Większość jej udziałowców pochodziła ze Szkocji, ale statki były zarejestrowane w Stanach Zjednoczonych pod amerykańską banderą^[2]. Budując statki w Stanach Zjednoczonych firma zaoszczędziła znaczne koszty związane z ich transportem w porównaniu do sytuacji, jeżeli powstałyby w Norwegii, a także trzy miesiące, ile zazwyczaj zajmowało przepłynięcie z Norwegii do Stanów Zjednoczonych^[2].

Star III miał stalowy kadłub, mierzył 96,1 stóp długości, 19,5 stóp szerokości, jego zanurzenie wynosiło 10,6 stóp (29,3 x 5,9 x 3,2 m), tonaż wynosił około 150 BRT^[a]. Napęd stanowiła maszyna parowa potrójnego rozprężania z trzema kotłami o mocy 43 BHP^[1].

Wraz ze Starem III zbudowano jego bliźniaczy Star II i nieco większy Star I (długość kadłuba około 117 stóp - 35,6 m)^[3]. Jednostki były uważana za bardzo udane^[3].

Wszystkie trzy kutry wielorybniczne (whale chaser – dosł. „ścigacz wielorybów”) udały się na pierwsze połowy na wodach arktycznych w kwietniu 1912, towarzyszyła im pływająca przetwórnia Sommerstad^[2]. W pierwszym roku działalności kutrów zabiły one łącznie 314 wielorybów, z których wyprodukowano 8500 baryłek oleju wielorybiego^[2]. Rok zakończył się dla spółki sporą stratą finansową - dochód ze sprzedaży oleju wyniósł 554 tysięcy koron, co dało stratę w wysokości 255 tysięcy koron z pasywami wynoszącymi 420 tysięcy koron^[2]. W 1913 wyprodukowano 9333 baryłek oleju, ale działalność kutrów nadal przynosiła straty - tym razem w wysokości 85 tysięcy koron^[2]. Połowy z 1913 były określone jako ogólnie niezadowalające, ale kutrom udało się znaleźć bogate siedlisko kaszalotów, co dobrze rokowało na przyszłość^[4]. Kaszaloty były cenione znacznie wyżej od innych wielorybów, każdy z nich sprzedawany był za około tysiąc ówczesnych dolarów^[4]

Począwszy od 1914, trzy kutry i towarzyszące im statki bazujące w Eagle Harbor w pobliżu Seattle udawały się na polowania wielorybów w maju i powracały na zimową kwaterę we wrześniu^[4]. W czasie wojny, największy ze Starów - Star I - został zarekwirowany przez United States Navy, gdzie służył jako USS „Star I”^[4]. Mniejsze Star II i III nie zainteresowały Marynarki^[4]. W 1918 wszystkie trzy kutry znowu pracowały razem, tym razem zabijając tylko 121 wielorybów^[4]. Początek lat 20. XX wieku zrujnował wiele firm wielorybniczych, w tym US Whaling Company, co było spowodowane coraz mniejszą ilością wielorybów w wodach arktycznych, bardzo wysokimi kosztami własnymi i coraz mniejszym zapotrzebowaniem na produkty wielorybnicze^[4]. W 1922, ostatnim roku działalności firmy, zabito jedynie 117 wielorybów (w tym 60 kaszalotów)^[4].

W październiku 1923 wszystkie trzy kutry zostały sprzedane w ręce norweskie i już pod norweską banderą popłynęły one do Auckland w Nowej Zelandii, skąd operowały na wodach antarktycznych^[4].

Według ówczesnych doniesień prasowych, w 1925 Star III odkrył nieznaną wcześniej zatoczkę Morza Rossa i popłynął na południe dalej niż jakikolwiek inny statek^[5].

Około 1928 Star III i jego siostrzane jednostki przestały być używane jako kurty wielorybnicze. W tymże roku parowy mechanizm steru ze Stara III został przekazany na pogłębiarkę Te Whaka^[6].

W 1929 statek został sprzedany nowozelandzkiemu właścicielowi, przemianowany na Phyllis i rozpoczął on pracę jako trawler^[7]. Był to jedyny kuter, który przetrwał wojnę, w późniejszym czasie inne jednostki tego typu zostały oferowane RNZN, ale z powodu złego stanu kadłubów i maszyn zostały one tylko złomowane^[7].

Phylllis wraz z HMAS „Nora Niven” zostały zarekwirowane około 1^[7] lub 3 września 1942^[8]. Phyllis wszedł do służby 11 stycznia 1943 i pięć dni później udał się w podróż do Auckland, ale z powodów problemów z maszynami parowymi został zmuszony do dłuższego postoju w Wellington^[8]. Po przybyciu do Auckland okręt wszedł w skład 25th Minesweeping Flotilla (25 Flotylli Trałowej) jako stawiacz boi, ale podobnie jak Nora Niven często się psuł i został przekazany do rezerwy w grudniu 1943^[8].

W październiku 1944 na okręcie czasowo podniesiono banderę i obsadzony załogą RNZN popłynął do Wellington, gdzie dotarł 29 października i został ostatecznie wycofany ze służby^[9]. Okręt został sprzedany w ręce prywatne i ponownie przebudowany na trawler^[9].

8 czerwca 1954 statek wszedł na skały w okolicach Waikanae Beach (35 mil na północ od Wellington) i został prawie całkowicie rozbity^[9].

Uwagi edytuj

↑ Dostępny w Internecie zdigitalizowany Lloyd's Register of Ships obejmuje tylko lata 1930-45 i podaje różne wartości (pomiędzy 148, a 153 BRT), i odnoszą się one do trawlera Phyllis, a nie oryginalnego kutra Star III^[1].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Details of the ship. plimsollshipdata.org. [dostęp 2015-01-26]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2015-01-29)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f D. Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. s. 41.
↑ ^a ^b R. Webb: On the Northwest. s. 198.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ D. Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. s. 42.
↑ Farthest South. „The Argus”, s. 12, 1925-03-17. National Library of Australia. [dostęp 2015-01-27].
↑ New Zealand Maritime Index TE WHAKA. nzmaritimeindex.org.nz. [dostęp 2015-01-26]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2016-03-05)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c R. J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 78.
↑ ^a ^b ^c R. J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 80.
↑ ^a ^b ^c R. J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 82.

Bibliografia edytuj

Ross Gillett: Australian & New Zealand Warships, 1914–1945. Sydney: Doubleday, 1983. ISBN 0-86824-095-8.

R. J. McDouglass: New Zealand Naval Vessels. Wellington: GP Books, 1989. ISBN 0-477-01399-6.
Robert Lloyd Webb: On the Northwest: Commercial Whaling in the Pacific Northwest, 1790-1967. UBC Press, 1988. ISBN 978-0-7748-0292-5.
Dale Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. Arcadia Publishing, 2014. ISBN 978-1-4671-3024-0.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcie i historia okrętu. plus.google.com. [dostęp 2015-01-26]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2015-01-29)]. (ang.).

[3] Dostępny w Internecie zdigitalizowany Lloyd's Register of Ships obejmuje tylko lata 1930-45 i podaje różne wartości (pomiędzy 148, a 153 BRT), i odnoszą się one do trawlera Phyllis, a nie oryginalnego kutra Star III^[1].

[plimsoll-1] Details of the ship. plimsollshipdata.org. [dostęp 2015-01-26]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2015-01-29)]. (ang.).

[vinnedge41-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f D. Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. s. 41.

[webb198-4] R. Webb: On the Northwest. s. 198.

[vinnedge42-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ D. Vinnedge: Alaska's Whaling Coast. s. 42.

[trove1-6] Farthest South. „The Argus”, s. 12, 1925-03-17. National Library of Australia. [dostęp 2015-01-27].

[web1-7] New Zealand Maritime Index TE WHAKA. nzmaritimeindex.org.nz. [dostęp 2015-01-26]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2016-03-05)]. (ang.).

[mcdougall78-8] R. J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 78.

[mcdougall80-9] R. J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 80.

[mcdougall82-10] R. J. McDougall: New Zealand Naval Vessels. s. 82.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]