Helena Wereszycka

polska historyk

Helena Wereszycka (ur. 17 marca 1907 w Krakowie, zm. 22 kwietnia 1995 tamże) – polska historyczka, współtwórczyni „Polskiego Słownika Biograficznego”.

Helena Wereszycka
Imię i nazwisko urodzenia

Helena Vaniček (Waniczek)

Data i miejsce urodzenia

17 marca 1907
Kraków

Data i miejsce śmierci

22 kwietnia 1995
Kraków

Miejsce spoczynku

Cmentarz Rakowicki

Zawód, zajęcie

Historyk

Miejsce zamieszkania

Kraków

Narodowość

Polka

Tytuł naukowy

doktor filozofii

Edukacja

Państwowe Gimnazjum Żeńskie w Krakowie

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Wydział

Historyczny

Rodzice

Ryszard Vaniček, Helena Reiman

Małżeństwo

Henryk Wereszycki

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys

edytuj

Urodziła się w rodzinie Ryszarda Vanička, zawodowego oficera armii austro-węgierskiej z pochodzenia Czecha, a w niepodległej Polsce pułkownika WP, i Heleny z domu Reiman[1].

Maturę uzyskała w Państwowym Gimnazjum Żeńskim w Krakowie w 1925 r. Ukończyła studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem prof. Władysława Konopczyńskiego inicjatora „Polskiego Słownika Biograficznego” (PSB). W 1932 r. obroniła doktorat z filozofii na podstawie rozprawy Książę Adam Kazimierz Czartoryski – generał ziem podolskich 1734–1782. Jeszcze jako studentka (w 1929 r.) została zaangażowana do rozpoczynających się właśnie prac nad PSB. W kwietniu 1933 r. podjęła pracę w Polskiej Akademii Umiejętności, a w marcu 1934 r. w redakcji PSB.

W czasie II wojny światowej pracowała w biurze Monopolu Tytoniowego w Czyżynach i w firmach prywatnych w Krakowie[2].

Po przerwie w działalności PAU związanej z okupacją niemiecką, w 1947 r. została członkiem Komisji Historycznej PAU. W roku tym wyszła również za mąż za historyka Henryka Wereszyckiego. Po przejęciu PAU przez PAN została w 1953 r. kierownikiem Działu Biograficznego w Zakładzie Dokumentacji Instytutu Historycznego PAN w Krakowie. W 1958 r., gdy wznowiono wydawanie PSB po przerwie w okresie stalinowskim, została sekretarzem redakcji, a w 1976 r. zastępcą redaktora naczelnego. W 1978 r. przeszła na emeryturę.

PSB był jej życiową pasją. Jej kilkudziesięcioletnia praca redakcyjna nad stylem i stroną merytoryczną ok. 15 tysięcy życiorysów powstałych w okresie jej pracy nad słownikiem przyczyniła się do wysokiego poziomu tego fundamentalnego dzieła polskiej historiografii, a pracami nad nim interesowała się również po przejściu na emeryturę.

Jako autorka haseł współpracowała także z Österreichisches Biographisches Lexikon oraz z Wielką Encyklopedią Powszechną PWN[1].

Krakowskie mieszkanie Heleny i Henryka Wereszyckich było miejscem spotkań historyków i intelektualistów, których poglądy nie były akceptowane przez władze PRL. W spotkaniach tych brali udział m.in. Karol Wojtyła, członkowie KOR, studenci i przyjaciele związani ze środowiskami opozycyjnymi[3].

Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XIIIA-18-23)[4].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Helena Wereszycka IH PAN [dostęp 2024-02-07].
  2. Elżbieta Orman. In memoriam. Wspomnienie o Helenie Wereszyckiej (17 III 1907–22 IV 1995). „Kwartalnik Historyczny”. Rocznik CIII, nr 1, s. 147–148, 1996. ISSN 0023-5903. [dostęp 2024-02-07]. 
  3. Henryk Wereszycki (1898–1990). Historia w życiu historyka, praca zbiorowa pod red. Elżbiety Orman i Antoniego Cetnarowicza, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2001.
  4. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2024-02-07].