Henryk Maćkowiak (pedagog)

Henryk Maćkowiak (ur. 1 października 1923 w Górach, gm. Korczew, zm. 16 lutego 2014 w Ostrołęce) – pedagog, historyk, dr nauk humanistycznych, działacz społeczny, regionalista.

Życiorys

Syn Aleksandra i Marii z d. Michalak-Świątkowskiej. Uczęszczał do SP w Drążniewie (1938) oraz do Gimnazjum w Drohiczynie (1949), następnie do LO w Szklarskiej Porębie (1950) i Liceum Pedagogicznego w Siedlcach (1953). Ukończył historię na Uniwersytecie Warszawskim (1959) i studia podyplomowe w Instytucie Historii UW (1974), tam też w 1983 r. uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych.

W latach 1950–1951 pracował jako nauczyciel w SP w Małożewie dla sierot z powstania warszawskiego, następnie w SP w Wólce Okrąglik, także jako kierownik tej szkoły (1952–1963). W Ostrołęce pracował w Zespole Szkół Zawodowych nr 2 jako nauczyciel i zastępca dyrektora (1963–1983). Pomimo przejścia na emeryturę nadal pracował w ZSZ nr 2 w Ostrołęce. W latach 1990–1993 był dyrektorem Społecznego Liceum Ogólnokształcącego Katolickiego Stowarzyszenia „Pokój i Dobro”, a następnie pracował do 2003 r. jako nauczyciel w II Społecznym Liceum Ogólnokształcącym im. T. Halika w Ostrołęce.

Był żołnierzem Armii Krajowej (1943–1945). Należał do Związku Harcerstwa Polskiego, Związku Nauczycielstwa Polskiego, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pełnił funkcje: kierownika Stacji Naukowej Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych w Ostrołęce, przewodniczącego Rady Zakładowej ZNP przy ZSZ nr 2 w Ostrołęce (1972–1981). Był współzałożycielem Społecznego Liceum Ogólnokształcącego Katolickiego Stowarzyszenia „Pokój i Dobro”, Stowarzyszenia „Civitas Christiana” Oddziału w Ostrołęce oraz w 1990 r. – Koła 5 Pułku Ułanów Zasławskich (pierwszy prezes). Współorganizował Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Ostrołęce (przez dwie kadencje – prezes) oraz Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika (pierwszy sekretarz naukowy w latach 1986–1990). Był członkiem Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów (od 1975). Tam napisał na seminarium doktoranckim pracę Szkolnictwo na Kurpiach w latach 1905–1938 pod kierunkiem prof. dr. hab. Juliusza Łukasiewicza.

W swoich opracowaniach wiele uwagi poświęcał tradycji niepodległościowej, wychowaniu patriotycznemu, tematyce oświatowej, rozwojowi cywilizacji i ewolucji człowieka. Publikował artykuły w „Zeszytach Naukowych OTN”, np. o Dionizym Majewskim – działaczu i patriocie (1887–1980), 5 Pułku Ułanów Zasławskich; w „Roczniku Mazowieckim”, „Mazowszu”, „Tygodniku Ostrołęckim”, np. o Bolesławie Kurpiewskim „Orliku”, Witoldzie Popiołku. Wygłaszał referaty na konferencjach naukowych, głównie organizowanych przez OTN. Jego dewizą była myśl Aleksandra Świętochowskiego: „Rozum nad siłą… żaden Krupp nie uleje takiej armaty, która by zabiła Kopernika, żadem Moltke nie zwycięży Mickiewicza”.

Był mężem Wandy z d. Jarka, mieli dwie córki: Aldonę – wieloletnią dziennikarkę „Tygodnika Ostrołęckiego” i Magdalenę – absolwentkę AWF-u.

Od 1963 r. mieszkał w Ostrołęce. Spoczął na cmentarzu komunalnym w Ostrołęce.

Medale i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Złota Odznaka ZNP
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• Złota Odznaka „Za zasługi dla województwa ostrołęckiego”
• Krzyż Harcmistrzowski ZHP
• Krzyż 5 Pułku Ułanów Zasławskich
• Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”
• Krzyż Armii Krajowej

Źródło: Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku.

Opracowania (wybór)

• Szkolnictwo na Kurpiach 1905–1939, Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów, Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, Ostrołęka, Łomża 1990, OCLC: (OCoLC)834077648
• Jerzy Dziewirski, Jerzy Kijowski, Henryk Maćkowiak, 5 Pułk Ułanów Zasławskich, Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, Ostrołęka 1994, OCLC: (OCoLC)838705077
• Losy nauczycielstwa i oświaty w latach okupacji na ziemiach województwa ostrołęckiego, Ostrołęka 1997
• Obraz szkolnictwa w województwie ostrołęckim 1975-1998 na tle stanu w II Rzeczypospolitej, Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Związek Kurpiów, Ostrołęka 2000, ISBN 83-86122-24-2.
• Historia i tradycje 5 Pułku Ułanów Zasławskich, Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, Światowy Związek Żołnierzy AK Okręg Ostrołęka, Zespół Szkół Zawodowych nr 2 im. 5 Pułku Ułanów Zasławskich w Ostrołęce, Ostrołęka 2001, ISBN 83-88169-12-2.
• Henryk Maćkowiak, Jerzy Kijowski, Polskie Państwo Podziemne i operacja „Burza” w ostrołęckim obwodzie AK [Armii Krajowej] oraz powiat ostrołęcki w pierwszych latach powojennych, Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Ostrołęka, Ostrołęka 2005, ISBN 83-86122-64-1.
• Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – Obwód i Okręg Ostrołęka (1990-2010), Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika, Światowy Związek Armii Krajowej Okręg Ostrołęka, Ostrołęka 2010, ISBN 978-83-86122-98-1.