Hypselospinusrodzaj ornitopoda z grupy iguanodontów (Iguanodontia) żyjącego we wczesnej kredzie na obecnych terenach Europy. Gatunkiem typowym jest H. fittoni, opisany w 1889 roku przez Richarda Lydekkera na podstawie trzech niekompletnych czaszek oraz kości szczęk odkrytych w osadach grupy Wealden w hrabstwie East Sussex w Wielkiej Brytanii. Początkowo Lydekker zaliczył ten gatunek do rodzaju Iguanodon[1], jednak zostało to zakwestionowane przez późniejszych autorów, m.in. Paula[2] oraz Naisha i Martilla[3], według których I. fittoni nie jest blisko spokrewniony z Iguanodon bernissartensis, będącym gatunkiem typowym rodzaju, a tym samym nienależący do tego samego rodzaju. Paul uznał I. fittoni za Ornithopoda incertae sedis, stwierdzając, że status tego gatunku nie jest w pełni jasny[2]. W 2010 roku David B. Norman ukuł dla niego nową nazwę rodzajową Hypselospinus[4].

Hypselospinus
Norman, 2010
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury ptasiomiedniczne

Infrarząd

ornitopody

(bez rangi) iguanodony
(bez rangi) hadrozauroidy?
Rodzaj

Hypselospinus

Gatunki

Jego pozycja filogenetyczna w obrębie Iguanodontia jest niepewna. Z analizy McDonalda, Barretta i Chapman (2010) wynika, że był on bazalnym przedstawicielem kladu Styracosterna (obejmującego ornitopody bliżej spokrewnione z parazaurolofem niż z kamptozaurem) nienależącym do grupy Hadrosauriformes (obejmującej ostatniego wspólnego przodka parazaurolofa i iguanodona oraz wszystkich jego potomków)[5]. Z późniejszej analizy McDonalda i współpracowników (2012) wynika natomiast przynależność Hypselospinus do Hadrosauriformes; na drzewie zgodności wygenerowanym metodą konsensusu Adamsa H. fittoni jest jednym z najbardziej bazalnych przedstawicieli Hadrosauroidea (sensu Sereno 1998, czyli kladu obejmującego taksony bliżej spokrewnione z parazaurolofem niż z iguanodonem[6]), pozostającym w nierozwikłanej trychotomii z kladem obejmującym Mantellisaurus atherfieldensis i okaz oznaczony NHMUK R3741 oraz z kladem obejmującym wszystkie pozostałe hadrozauroidy[7].

Wiek osadów, z których wydobyto szczątki Hypselospinus, ocenia się na walanżyn, około 141–137 mln lat. Odkryto tam również skamieniałości iguanodonta Barilium dawsoni, dawniej także zaliczanego do rodzaju Iguanodon[4].

Carpenter i Ishida (2010) nazwali nowy rodzaj Wadhurstia, którego gatunkiem typowym uczynili Iguanodon fittoni[8]. Ponieważ Hypselospinus i Wadhurstia mają ten sam gatunek typowy, Wadhurstia jest młodszym synonimem Hypselospinus.

Przypisy

edytuj
  1. Richard Lydekker. IV.–Notes on new and other dinosaurian remains. „Geological Magazine”. 6, s. 352–356, 1889. DOI: 10.1017/S0016756800176587. (ang.). 
  2. a b Gregory S. Paul. A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species. „Cretaceous Research”. 29 (2), s. 192–216, 2008. DOI: 10.1016/j.cretres.2007.04.009. (ang.). 
  3. Darren Naish, David M. Martill. Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. „Journal of the Geological Society”. 165 (3), s. 613–623, 2008. DOI: 10.1144/0016-76492007-154. (ang.). 
  4. a b David B. Norman. A taxonomy of iguanodontians (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England. „Zootaxa”. 2489, s. 47–66, 2010. (ang.). 
  5. Andrew T. McDonald, Paul M. Barrett, Sandra D. Chapman. A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England. „Zootaxa”. 2569, s. 1–43, 2010. (ang.). 
  6. Paul C. Sereno. A rationale for phylogenetic definitions, with application to the higher-level taxonomy of Dinosauria. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Abhandlungen”. 210. s. 41–83. (ang.). 
  7. Andrew T. McDonald, Eduardo Espílez, Luis Mampel, James I. Kirkland i Luis Alcalá. An unusual new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithopoda) from the Lower Cretaceous of Teruel, Spain. „Zootaxa”. 3595, s. 61–76, 2012. (ang.). 
  8. K. Carpenter, Y. Ishida. Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space. „Journal of Iberian Geology”. 36 (2), s. 145–164, 2010. DOI: 10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3. (ang.).