Józef Rusak
Józef Rusak ps. „Bylina” (ur. 17 marca 1920 w Falewiczach w gm. Kobylnik, zm. 25 września 2021[1]) – polski wojskowy, żołnierz Armii Krajowej, jeden z żołnierzy wyklętych[2].
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
            
| |
Życiorys edytuj
Syn leśnika, członka Legionów Polskich, który podczas pierwszej okupacji sowieckiej ukrywał się przed wywózką na Syberię[2]. Podczas okupacji niemieckiej Józef Rusak działał jako łącznik w oddziale AK ppor. Antoniego Burzyńskiego ps. „Kmicic”. Po podstępnym rozbrojeniu tego oddziału przez partyzantów sowieckich i wymordowaniu jego pięćdziesięciu członków oraz „Kmicica”, nowym dowódcą pozostałych członków został mjr Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka”. Utworzył on na bazie rozbitego oddziału 5 Wileńską Brygadę AK[3]. Po jej rozwiązaniu przebił się wraz z kolegą na wschód do Wilna, po czym utworzył 30-osobową grupę samoobrony, walczącej przeciwko sowieckiej okupacji w okolicy jeziora Narocz, następnie przeniósł się do Lublina, a później do Olsztyna, gdzie ponownie nawiązał kontakty z mjr. „Łupaszką” (jedną z kurierek między nimi była Danuta Siedzikówna „Inka”).
Po przeprowadzce do Lidzbarka Warmińskiego aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w 1948 roku[4]. Podczas przesłuchań był torturowany i namawiany do współpracy przeciwko „Łupaszce”. Zwolniony z więzienia w 1953 i inwigilowany z przerwami aż do 1989[2].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[5]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[6][7]
- Srebrny Krzyż Zasługi[8]
- Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie[8]
- Medal Wojska[8]
- Krzyż Partyzancki[8]
- Krzyż Armii Krajowej[8]
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju”[8]
- Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej[8]
- Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” (UDSKiOR)[8]
- Krzyż Pamiątkowy Akcji „Burza” (Niezależny Ruch Kombatancki AK)[8]
- Order Męczeństwa i Zwycięstwa (Ogólnopolska Wojskowa Organizacja Niepodległościowa)[8]
- Krzyż Walki o Niepodległość z mieczami (Stowarzyszenie Kombatantów Polskich w Kraju „ANTYK”)[8]
- Krzyż Zasługi Obrońców Ojczyzny (Stowarzyszenie Polskich Kombatantów)[8]
- Krzyż Kawalerski Oznaki Honorowej ZIWRP (Związek Inwalidów Wojennych RP)[8]
- Krzyż Więźnia Politycznego (Stowarzyszenie Polskich Byłych Więźniów Politycznych)[8]
Przypisy edytuj
- ↑ Zmarł Józef Rusak ps. Bylina, jeden z pierwszych żołnierzy 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej [online], TVN24 [dostęp 2021-09-25] (pol.).
- ↑ a b c Partyzantka demoralizuje. polskieradio.pl (Polskie Radio), 2010-11-28. [dostęp 2016-03-07].
- ↑ Tak zostałem bohaterem. gosc.pl (Gość Niedzielny), 2016-01-26. [dostęp 2016-03-07].
- ↑ Świadkowie Historii – Józef Rusak, żołnierz V Brygady Śmierci Zygmunta Szendzielarza. express.olsztyn.pl, 2016-01-23. [dostęp 2016-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].
- ↑ Odznaczeni w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych [online], prezydent.pl, 1 marca 2020 [dostęp 2020-03-13].
- ↑ Bez retuszu 06.03.2016. tvp.pl (Telewizja Polska). [dostęp 2016-03-07].
- ↑ Obchody Święta 9.Pułku Rozpoznawczego w Garnizonie Lidzbark Warmiński. fundacjaniezlomni.pl, 2015-06-20. [dostęp 2016-03-07].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Józef Rusak – żołnierz legendarnego majora Łupaszki. ro.com.pl (Polskie Radio Olsztyn). [dostęp 2016-03-07].