Józefa Bramowska
Józefa Zofia Bramowska z Batschów (ur. 10 marca 1860 w Żyglinie, zm. 4 października 1942 tamże) – propagatorka polskości na Śląsku, senator Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1929–1930 i w 1935.
| |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Józefa Zofia Batsch |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
10 marca 1860 |
| Data i miejsce śmierci |
4 października 1942 |
| Zawód, zajęcie | |
| Partia | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujUrodziła się 10 marca 1860 roku[1]. Była córką Tomasza Batscha, rolnika, i Barbary z dom Przybyłków[2]. Ukończyła cztery klasy szkoły powszechnej w Żyglinie[3]. Po śmierci ojca jako osiemnastolatka[3] podjęła pracę w kopalni rudy i kruszcu w Pasiekach[4] (obecnie Bibiela). W 1891 roku wyszła za mąż za Piotra Bramowskiego[2]. Prowadziła gospodarstwo rolne we wsi Żyglin w powiecie Tarnowskie Góry (obecnie Miasteczko Śląskie).
W 1909 roku założyła Towarzystwo Polek w Żyglinie[4]. Propagowała gazety polskie oraz polskie czytelnictwo[1], wygłaszała patriotyczne przemówienia[4], za co była kilkakrotnie więziona przez władze niemieckie[1]. Uczestniczyła w plebiscycie na Górnym Śląsku i w III powstaniu śląskim, użyczając swojego mieszkania jako magazynu broni i lokalu konspiracyjnego[4].
Od 1927 roku była przewodniczącą Zarządu Głównego Towarzystwa Polek na Śląsku[4]. Była także członkinią Narodowej Organizacji Kobiet[4].
Startowała w wyborach 1928 roku z ramienia Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy, jednak mandat objęła dopiero w 1929 roku po śmierci Józefa Londzina[1]. Została także senatorem III kadencji w 1935 roku, po zrzeczeniu się mandatu przez Jana Kołłątaj-Srzednickiego[1].
Po rozpoczęciu II wojny światowej ewakuowała się na wschód, lecz już 29 września 1939 roku wróciła do Żyglina. Była przetrzymywana w areszcie domowym przez gestapo. Zmarła 24 października 1942 roku w Żyglinie[4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości (13 września 1933)[5]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[2]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[6]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 kwietnia 1939)[7]
- Srebrny Krzyż Zasługi[2]
Upamiętnienie
edytujJest jedną z 30 bohaterek wystawy pt. „60 na 100. SĄSIADKI. Głosem Kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie” poświęconej roli kobiet w śląskich zrywach powstańczych i akcji plebiscytowej (2019). Koncepcję wystawy, scenariusz i materiały przygotowała Małgorzata Tkacz-Janik, a grafiki Marta Frej[8][9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Bramowska Józefa, [w:] Majchrowski i inni, Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, wyd. 1, Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1994, s. 500, ISBN 83-7066-569-1, OCLC 32239997 [dostęp 2018-11-22].
- ↑ a b c d Bramowska Józefa Zofia z d. Batsch 1860–1942 [online], bs.sejm.gov.pl - parlamentarzyści [dostęp 2018-11-25].
- ↑ a b Maria Wandzik, Józefa Bramowska – chłopka, która umiała pogodzić role żony, matki pięciu synów, gospodyni domowej i senator II RP, „Kurier Wnet”, 10 września 2018 [dostęp 2018-11-25].
- ↑ a b c d e f g Józefa Zofia Bramowska » Witryna edukacyjna Kancelarii Senatu [online], senat.edu.pl [dostęp 2018-11-22] (pol.).
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 212, poz. 238 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy narodowej i społecznej na Górnym Śląsku”.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 95, poz. 216 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Małgorzata Tkacz-Janik (red.), Zeszyt do herstorii dla początkujących, Katowice 2019.
- ↑ 60 na 100: Sąsiadki. Wystawa - Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego [online], instytutkorfantego.pl [dostęp 2021-04-06].
Linki zewnętrzne
edytujFotografie w Narodowym Archiwum Cyfrowym: