Język bima

język austronezyjski

Język bima (Nggahi Mbojo[1][2]) – język austronezyjski używany w Indonezji, przez grupę ludności na wyspach Sumbawa, Sangeang i Banta (Małe Wyspy Sundajskie Zachodnie) oraz w rejonie wyspy Komodo (Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie). Według danych z 1989 roku mówi nim ok. 500 tys. osób[3].

Nggahi Mbojo
Obszar

Małe Wyspy Sundajskie (Indonezja)

Liczba mówiących

500 tys. (1989)

Pismo/alfabet

łacińskie (dawniej lontara)

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6a żywy
Kody języka
ISO 639-3 bhp
IETF bhp
Glottolog bima1247
Ethnologue bhp
BPS 0100 4
WALS bim
Występowanie
Ilustracja
Użycie bima na wyspie Sumbawa:

     Bima stanowi rodzimy język większości populacji

     Językiem bima posługuje się większość populacji, w tym ludność z innych grup językowych

     Bima stanowi język mniejszości

W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Posługują się nim Bimowie. Dzieli się na pięć dialektów – kolo, sangar (sanggar), toloweri, bima, mbojo[3]. Inna klasyfikacja (zawarta w słowniku z 2015 r.) wyróżnia cztery dialekty: paruga (sarasuba), kolo, wawo, kore[4]. W języku bima występuje system poziomów mowy (ang. speech levels)[1]. W powszechnym użyciu jest także język indonezyjski[5].

Szeroko zakrojone badania nad językiem bima prowadził J.C.G. Jonker[6]. Autor ten sporządził słownik z tłumaczeniami holenderskimi (Bimaneesch-Hollandsch woordenboek, 1893)[7], zbiór tekstów (Bimaneesche texten, 1894)[8] oraz opracowanie gramatyczne (Bimaneesche spraakkunst, 1896)[9]. Istnieją też nowsze słowniki indonezyjskie, z XX i XXI w.: Kamus bahasa Bima-Indonesia, Indonesia-Bima (nggahi Mbojo) (1981)[2], Kamus Bima-Indonesia (1985)[10], Kamus Mbojo-Indonesia (2015)[11].

Historycznie był zapisywany odmianą pisma bugijsko-makasarskiego[12].

Przypisy

edytuj
  1. a b Alan Malingi: Nggahi Mbojo Dalam Pusaran Peradaban. MetroMini, 2017-02-25. [dostęp 2020-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-06)]. (indonez.).
  2. a b Anwar Yunus: Kamus bahasa Bima-Indonesia, Indonesia-Bima (nggahi Mbojo). Jakarta: Yayasan "Muhammad Salahuddin", 1981. OCLC 10012603. (indonez.).
  3. a b M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Bima, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
  4. Muslim i in. 2015 ↓, s. xi.
  5. A. A. Biernowa: Bima. W: W. A. Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 98. ISBN 5-85270-155-6. OCLC 40821169. [dostęp 2022-09-06]. (ros.).
  6. Antony Winkler Prins: Winkler Prins encyclopaedie. Wyd. 6. T. 4: Bet–Bra. Amsterdam: Elsevier, 1949, s. 198. OCLC 720087417. (niderl.).
  7. Johann Christoph Gerhard Jonker: Bimaneesch-Hollandsch woordenboek. Batavia: Landsdrukkerij, 1893, seria: Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, XLVIII, 1. OCLC 457663634. [dostęp 2023-05-13]. (niderl.).
  8. Johann Christoph Gerhard Jonker: Bimaneesche texten. Batavia: Landsdrukkerij, 1894, seria: Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, XLVIII, 2. OCLC 457663657. [dostęp 2023-05-13]. (niderl.).
  9. Johann Christoph Gerhard Jonker: Bimaneesche spraakkunst. Batavia: Landsdrukkerij, 1896, seria: Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, XLVIII, 3. OCLC 974129934. [dostęp 2023-05-13]. (niderl.).
  10. Mansyur Ismail, Muhidin Azis, M. Saleh Yakub, M. Taufik H., M. Kasim Usman: Kamus Bima-Indonesia. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1985. OCLC 13908264. (indonez.).
  11. Muslim i in. 2015 ↓.
  12. Adelaar 2005 ↓, s. 4.

Bibliografia

edytuj
  • K. Alexander Adelaar: The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective. W: K. Alexander Adelaar, Nikolaus P. Himmelmann (red.): The Austronesian languages of Asia and Madagascar. Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 1–42. DOI: 10.4324/9780203821121. ISBN 978-0-203-82112-1. ISBN 0-7007-1286-0. OCLC 53814161. (ang.).
  • Nurcholis Muslim, Hartini, Nuryati, Ni Made Yudiastini: Kamus Mbojo-Indonesia. Mataram: Kantor Bahasa Provinsi NTB, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan, 2015. ISBN 978-979-069-224-4. [dostęp 2023-05-13]. (indonez.).