Język bima
Język bima (Nggahi Mbojo[1][2]) – język austronezyjski używany w Indonezji, przez grupę ludności na wyspach Sumbawa, Sangeang i Banta (Małe Wyspy Sundajskie Zachodnie) oraz w rejonie wyspy Komodo (Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie). Według danych z 1989 roku mówi nim ok. 500 tys. osób[3].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
500 tys. (1989) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | bhp | ||
| IETF | bhp | ||
| Glottolog | bima1247 | ||
| Ethnologue | bhp | ||
| BPS | 0100 4 | ||
| WALS | bim | ||
| Występowanie | |||
 Użycie bima na wyspie Sumbawa: Bima stanowi rodzimy język większości populacji Językiem bima posługuje się większość populacji, w tym ludność z innych grup językowych Bima stanowi język mniejszości | |||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Posługują się nim Bimowie. Dzieli się na pięć dialektów – kolo, sangar (sanggar), toloweri, bima, mbojo[3]. Inna klasyfikacja (zawarta w słowniku z 2015 r.) wyróżnia cztery dialekty: paruga (sarasuba), kolo, wawo, kore[4]. W języku bima występuje system poziomów mowy (ang. speech levels)[1]. W powszechnym użyciu jest także język indonezyjski[5].
Szeroko zakrojone badania nad językiem bima prowadził J.C.G. Jonker[6]. Autor ten sporządził słownik z tłumaczeniami holenderskimi (Bimaneesch-Hollandsch woordenboek, 1893)[7], zbiór tekstów (Bimaneesche texten, 1894)[8] oraz opracowanie gramatyczne (Bimaneesche spraakkunst, 1896)[9]. Istnieją też nowsze słowniki indonezyjskie, z XX i XXI w.: Kamus bahasa Bima-Indonesia, Indonesia-Bima (nggahi Mbojo) (1981)[2], Kamus Bima-Indonesia (1985)[10], Kamus Mbojo-Indonesia (2015)[11].
Historycznie był zapisywany odmianą pisma bugijsko-makasarskiego[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Alan Malingi: Nggahi Mbojo Dalam Pusaran Peradaban. MetroMini, 2017-02-25. [dostęp 2020-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-06)]. (indonez.).
- ↑ a b Anwar Yunus, Kamus bahasa Bima-Indonesia, Indonesia-Bima (nggahi Mbojo), Jakarta: Yayasan “Muhammad Salahuddin”, 1981, OCLC 10012603 (indonez.).
- ↑ a b M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Bima, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
- ↑ Muslim i in. 2015 ↓, s. xi.
- ↑ A.A. Biernowa, Bima, [w:] W.A. Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 98, ISBN 5-85270-155-6, OCLC 40821169 [dostęp 2022-09-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-30] (ros.).
- ↑ Antony Winkler Prins, Winkler Prins encyclopaedie, wyd. 6, t. 4: Bet–Bra, Amsterdam: Elsevier, 1949, s. 198, OCLC 720087417 (niderl.).
- ↑ Johann Christoph Gerhard Jonker, Bimaneesch-Hollandsch woordenboek, Batavia: Landsdrukkerij, 1893 (Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, XLVIII, 1), OCLC 457663634 [dostęp 2023-05-13] (niderl.).
- ↑ Johann Christoph Gerhard Jonker, Bimaneesche texten, Batavia: Landsdrukkerij, 1894 (Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, XLVIII, 2), OCLC 457663657 [dostęp 2023-05-13] (niderl.).
- ↑ Johann Christoph Gerhard Jonker, Bimaneesche spraakkunst, Batavia: Landsdrukkerij, 1896 (Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, XLVIII, 3), OCLC 974129934 [dostęp 2023-05-13] (niderl.).
- ↑ Mansyur Ismail i inni, Kamus Bima-Indonesia, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1985, OCLC 13908264 (indonez.).
- ↑ Muslim i in. 2015 ↓.
- ↑ Adelaar 2005 ↓, s. 4.
Bibliografia
edytuj- K. Alexander Adelaar, The Austronesian languages of Asia and Madagascar: a historical perspective, [w:] K. Alexander Adelaar, Nikolaus P. Himmelmann (red.), The Austronesian languages of Asia and Madagascar, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 1–42, DOI: 10.4324/9780203821121, ISBN 0-7007-1286-0, ISBN 978-0-203-82112-1, OCLC 53814161 (ang.).
- Nurcholis Muslim i inni, Kamus Mbojo-Indonesia, Mataram: Kantor Bahasa Provinsi NTB, Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan, 2015, ISBN 978-979-069-224-4 [dostęp 2023-05-13] (indonez.).