Język pamona
Język pamona, także: bare’e (a. baree), poso – język austronezyjski używany w prowincjach Celebes Środkowy i Celebes Południowy w Indonezji (kabupateny Poso i Luwu Utara). Według danych z 2000 roku posługuje się nim 137 tys. osób[1].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
137 tys. (2000) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | pmf | ||
| IETF | pmf | ||
| Glottolog | pamo1252 | ||
| Ethnologue | pmf | ||
| WALS | pna | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Z danych Ethnologue wynika, że jego użytkownicy zamieszkują 193 wsie. Wyróżniono dialekty: pamona, laiwonu (iba), rapangkaka (aria), tomoni, tobau (bare’e, tobalo, tobao), tokondindi, topada, taa (topotaa, wana). Dialekty laiwonu i rapangkaka mogą być odrębnymi językami[1]. Język tombelala (używany przez społeczność identyfikującą się jako Pamona) jest klasyfikowany odrębnie (począwszy od analizy leksykostatystycznej z 1991 r.)[2][3].
Nazwy „bare’e” i „poso” były używane w okresie holenderskim[4]. Ta pierwsza pochodzi od formy przeczenia[4][5]. „Pamona” to nazwa wzgórza, a także pewnego gatunku drzewa[6].
Potencjalnie zagrożony wymarciem; doniesienia z 2009 r. sugerują, że nie jest przyswajany przez młodsze pokolenie[7]. Pod koniec lat 80. XX w. wciąż przeważał w domenie kontaktów domowych, przy czym odnotowano wysoki poziom wielojęzyczności. W powszechnym użyciu jest także język indonezyjski. Niegdyś szerzej znany język bungku wyraźnie stracił na znaczeniu w komunikacji międzyetnicznej[8].
Badaniem języka pamona zajmował się m.in. misjonarz N. Adriani, który opracował obszerny słownik pamona-niderlandzki (1928)[9] oraz opis gramatyki (1931)[10]. W 2018 r. wydano nowszy słownik z tłumaczeniami indonezyjskimi[11]. W języku indonezyjskim istnieje także opracowanie Struktur bahasa Pamona z 1984 r.[12] Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Pamona, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Tombelala, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-29] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Mead i Mead 1991 ↓, s. 131.
- ↑ a b Mead i Mead 1991 ↓, s. 122.
- ↑ Adriani 1931 ↓, s. 1.
- ↑ Rozali i in. 1984 ↓, s. 3.
- ↑ David Mead: Pamona. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-13)]. (ang.).
- ↑ Mead i Mead 1991 ↓, s. 129.
- ↑ Nicolaus Adriani: Bare’e-Nederlandsch woordenboek: met Nederlandsch-Bare’e register. Leiden: Brill, 1928. OCLC 458373733. (niderl.).
- ↑ Adriani 1931 ↓.
- ↑ Bapak DJ. Tiladuru. Kamus Bahasa Pamona-Indonesia oleh Bapak Dj. Tiladuru (Pamona – Indonesia Dictionary). „LOBO: Annals of Sulawesi Research”. 1, 2018. DOI: 10.25071/2563-2418.4. (indonez.).
- ↑ Rozali i in. 1984 ↓.
Bibliografia edytuj
- Nicolaas Adriani: Spraakkunst der Bare’e-taal. Bandoeng: A. C. Nix, 1931, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen LXX. OCLC 882697019. [dostęp 2023-06-13]. (niderl.).
- David Mead, Melanie Mead: Survey of the Pamona dialects of Kecamatan Bungku Tengah. W: Timothy Friberg (red.): Workpapers in Indonesian Languages and Cultures. T. 11. Summer Institute of Linguistics, 1991, s. 121–142. [dostęp 2023-06-13]. (ang.).
- Latif Rozali, Asri Hente, Ahmad Saro, Amir W. Lumentut: Struktur bahasa Pamona. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1984. OCLC 65068505. [dostęp 2023-01-07]. (indonez.).