Jaan Soots

estoński dyplomata

Jaan Soots (ur. 12 marca 1880 w Helme, zm. 6 lutego 1942 w Solikamsku k. Permu) – estoński oficer, polityk, uczestnik wojny o niepodległość Estonii oraz minister wojny (1921–1927).

Jaan Soots
Ilustracja
Joan Soots w 1920
generał major generał major
Data i miejsce urodzenia

12 marca 1880
Helme

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1942
Solikamsk

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Eesti maavägi

Stanowiska

minister wojny (1921–1927)

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna estońsko-bolszewicka

Odznaczenia
Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia) Order Estońskiego Czerwonego Krzyża I Klasy Order Estońskiego Czerwonego Krzyża III Klasy Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Łotwa) Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Łotwa) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Życiorys

edytuj

W 1900 jako ochotnik zapisał się do armii carskiej. Cztery lata później, w 1904 ukończył Wileńską Szkołę Wojskową, po czym wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. W latach 1910–1913 kształcił się w Mikołajewskiej Akademii Wojennej w Petersburgu. W czasie I wojny światowej służył w rosyjskim Sztabie Generalnym oraz awansował do stopnia podpułkownika. W 1917 r. wrócił do Estonii, która wiosną 1917 r. uzyskał status autonomicznej guberni, gdzie zorganizował sztab pierwszej dywizji estońskiej, a rok później został jej szefem. W trakcie wojny o niepodległość Estonii pełnił funkcję szefa Sztabu Generalnego armii estońskiej. Soots uczestniczył w pertraktacjach poprzedzających podpisanie traktatu w Tartu, na mocy którego ZSRR uznawał niepodległość Estonii.

Po wojnie był posłem do parlamentu I-VI kadencji z ramienia partii agrarnej Konstantina Pätsa. W latach 1921–1927 (z krótką przerwą w 1924) pełnił urząd ministra wojny. Podczas jego ministerium w 1921 została zorganizowana pierwsza wyższa szkoła wojskowa w państwach bałtyckich. Zwolennik konwencji wojskowej z Polską. Jego polityka kadrowa polegała na zatrudnianiu osób mających wykształcenie wojskowe, nawet tych, którzy przybyli do Estonii dopiero po 1920, a często też byłych oficerów Armii Czerwonej, co wzbudzało kontrowersje i niezadowolenie weteranów wojny niepodległościowej, którzy walczyli o wolność, lecz nie posiadali dyplomów oficerskich. Stało się to przyczyną wzrostu popularności wabsów w pierwszej połowie lat 20. XX wieku. Soots w 1933 wszedł z ramienia agrariuszy do komisji konstytucyjnej parlamentu. Po nieudanym zamachu stanu w Estonii w 1934 jego rola polityczna zmalała. W latach 1934–1939 był Członkiem Rady Miejskiej Tallinna, a w latach 1938–1939 jej przewodniczącym, wchodził też w skład Związku Przedsiębiorców Estonii i Związku Obrony Republiki, przewodniczył Komitetowi Historycznemu Wojny o Niepodległość. Po upadku Estonii w 1940 został aresztowany przez Sowietów 20 września i deportowany do łagru koło Permu, gdzie zmarł w 1942.

Bibliografia

edytuj
  • Aleksander Gubrynowicz, Soots Jaan, [w:] Wojciech Roszkowski, Jan Kofman (red.), Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza RYTM, 2004, s. 1173–1174, ISBN 978-83-7399-084-5.