Order Pogromcy Niedźwiedzia

Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia
*Lāčplēša Kara ordenis*
	; Awers orderu II klasy
	; Awers gwiazdy orderu
	; Baretka
Ustanowiono	1919
Wycofano	1940
Dewiza	PAR LATVIJU (ZA ŁOTWĘ)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Pogromcy Niedźwiedzia^[1], Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia^[2] (łot. Lāčplēša Kara ordenis) – najwyższe łotewskie odznaczenie wojskowe, ustanowione 11 listopada 1919. Dewizą orderu było: PAR LATVIJU (Za Łotwę).

Historia orderu edytuj

Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Lāčplēsisa) został ustanowiony z inicjatywy naczelnego wodza Armii Łotewskiej gen. Jānisa Balodisa po wyzwoleniu Rygi przez siły łotewskie od wojsk okupacyjnych rosyjskiego generała Bermondta-Awałowa, 11 listopada 1919^[3]. Jest to jednak symboliczna data, ponieważ dopiero 18 września 1920, kiedy całe terytorium Łotwy zostało wyzwolone spod obcej okupacji, Sejm Łotewski wydał dekret o nadaniu Orderu Wojennego Pogromcy Niedźwiedzia osobom, które podczas wojny o niepodległość wykazały swoją lojalność wobec Państwa Łotewskiego poprzez wyjątkowe bohaterstwo w walce i narażały się w obronie wolności, honoru i chwały Łotwy.

Pierwsze ordery zostały nadane 11 listopada 1920 w Rydze przez prezydenta kraju Jānisa Čakste. Ostatnie nadanie miało miejsce w Lipawie, 11 listopada 1928. Ordery wręczał ówczesny prezydent Gustavs Zemgals.

Order mógł być przyznawany żołnierzom Armii Łotewskiej, Brygady Strzelców Łotewskich oraz obcokrajowcom, którzy razem z Łotyszami walczyli o wyzwolenie Łotwy, lub w jakikolwiek inny sposób wnieśli znaczący wkład w powstanie Państwa Łotewskiego i obronę jego niepodległości.

Order otrzymał swój statut, który dokładnie określał, kto mógł zostać nim odznaczony. Kandydatów do orderu zatwierdzała Kapituła Orderu Wojennego Pogromcy Niedźwiedzia, na czele której stał prezydent kraju. Co 5 lat prezydent Łotwy organizował uroczysty bankiet, na który zapraszani byli kawalerowie orderu wraz z rodzinami. Po okupacji Łotwy przez ZSRR w 1940 order został zniesiony. Order dzielił się na trzy klasy. Wyższą klasę można było otrzymać dopiero po uprzednim uzyskaniu klasy niższej. Zapis ten nie dotyczył obcokrajowców. Na Cmentarzu Braterskim w Rydze znajduje się kaplica Orderu Wojskowego Lāčplēsisa, na ścianach której widnieją wyryte nazwiska wszystkich jego kawalerów.

Opis odznaki edytuj

Odznaką orderu jest biały emaliowany krzyż z bordowym obramowaniem w kształcie swastyki. Pośrodku krzyża znajduje się biały medalion w złotej ramie wyobrażający walkę epickiego bohatera łotewskiego Lāčplēsisa z niedźwiedziem. Scena ta jest przedstawiona w naturalnych kolorach. Rewers krzyża koloru złotego zawiera dewizę orderu PAR LATVIJU i datę ustanowienia orderu 11 NOVEMBRIS 1919 (11 listopada 1919)^[3] umieszczoną w medalionie. Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się dwa skrzyżowane miecze.

Odznaka I klasy miała wymiary 61 × 57,5 mm, II klasy – 48 × 46 mm, a III klasy – 41 × 39 mm^[3]. Wstążka orderu była biała z trzema czerwonymi pasami równej szerokości. Szerokość wstęgi I klasy wynosiła 101 mm^[3]. Wstążki II i III klasy były węższe. Order I klasy nosiło się przewieszony przez ramię z prawej na lewą stronę. Order II klasy zawieszany był na szyi, a order III klasy przypięty do lewej piersi. Do orderu I klasy była dodawana srebrna gwiazda orderowa o średnicy 68,5 mm, z wyobrażeniem orderu pośrodku w jego naturalnych barwach. Autorem projektu orderu był J. A. Liberts^[4].

Odznaczeni edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia.

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia.

I klasa^[5]

marsz. Ferdinand Foch
gen. Johan Laidoner
król Belgów Albert I
król Włoch Wiktor Emanuel III
prem. Włoch Benito Mussolini
gen. Jānis Balodis
marsz. John French

Odznaczeni Polacy edytuj

Wszyscy zostali odznaczeni w 1922 (lista pełna)^[6]:

I klasa

marsz. Józef Piłsudski

II klasa

III klasa

Przypisy edytuj

↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 400.
↑ Stanisław Łoza, Stanislaw Bieńkowski: Ordery i odznaczenia krajowe i zagraniczne: co wiedziec o nich należy. Główna Księgarnia Wojskowa, 1928, s. 54
↑ ^a ^b ^c ^d Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 92
↑ Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 10
↑ Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 12
↑ Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 41-42. ISBN 978-83-64178-88-7.
↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarnii Wojskowej, 1938, s. 340.

Bibliografia edytuj

Kristīne Ducmane: Apbalvojumi Latvijas Republikā 1918-1940 -Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, ISBN 5-89960-040-3

Linki zewnętrzne edytuj

Ordery łotewskie na stronie Kancelarii Prezydenta Łotwy. president.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-10)].
Historyczne ordery łotewskie

[1] Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 400.

[2] Stanisław Łoza, Stanislaw Bieńkowski: Ordery i odznaczenia krajowe i zagraniczne: co wiedziec o nich należy. Główna Księgarnia Wojskowa, 1928, s. 54

[autonazwa1-3] Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 92

[4] Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 10

[5] Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 12

[VK2020-6] Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 41-42. ISBN 978-83-64178-88-7.

[7] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarnii Wojskowej, 1938, s. 340.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]