Order Pogromcy Niedźwiedzia

	Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia; Lāčplēša Kara Ordenis
	Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia; Lāčplēša Kara Ordenis
	; Awers orderu II klasy
	; Awers gwiazdy orderu
	; Baretka
Ustanowiono	1919
Wycofano	1940
Dewiza	PAR LATVIJU (ZA ŁOTWĘ)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Pogromcy Niedźwiedzia^[1], Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia^[2] (łot. Lāčplēša Kara Ordenis) – najwyższe łotewskie odznaczenie wojskowe, ustanowione 11 listopada 1919. Dewizą orderu było: PAR LATVIJU (Za Łotwę).

Kaplica Orderu Wojskowego Lāčplēsisa na Cmentarzu Braterskim w Rydze

Wnętrze kaplicy kawalerów Orderu Lāčplēsisa na Cmentarzu Braterskim w Rydze z wypisaną na ścianie dewizą orderu: Par Latviju

Nazwisko Józefa Piłsudskiego pośród kawalerów Orderu Lāčplēsisa we wnętrzu kaplicy na Cmentarzu Braterskim w Rydze

Nazwisko Edwarda Rydza-Śmigłego pośród kawalerów Orderu Lāčplēsisa we wnętrzu kaplicy na Cmentarzu Braterskim w Rydze

Ryga, tablica pamiątkowa z wizerunkiem Orderu Lāčplēsisa na domu, w którym mieszkał wódz naczelny armii łotewskiej gen. Pēteris Radziņš

Historia orderuEdytuj

Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Lāčplēsisa) został ustanowiony z inicjatywy naczelnego wodza Armii Łotewskiej gen. Jānisa Balodisa po wyzwoleniu Rygi przez siły łotewskie od wojsk okupacyjnych rosyjskiego generała Bermondta-Awałowa, 11 listopada 1919^[3]. Jest to jednak symboliczna data, ponieważ dopiero 18 września 1920, kiedy całe terytorium Łotwy zostało wyzwolone spod obcej okupacji, Sejm Łotewski wydał dekret o nadaniu Orderu Wojennego Pogromcy Niedźwiedzia osobom, które podczas wojny o niepodległość wykazały swoją lojalność wobec Państwa Łotewskiego poprzez wyjątkowe bohaterstwo w walce i narażały się w obronie wolności, honoru i chwały Łotwy.

Pierwsze ordery zostały nadane 11 listopada 1920 w Rydze przez prezydenta kraju Jānisa Čakste. Ostatnie nadanie miało miejsce w Lipawie, 11 listopada 1928. Ordery wręczał ówczesny prezydent Gustavs Zemgals.

Order mógł być przyznawany żołnierzom Armii Łotewskiej, Brygady Strzelców Łotewskich oraz obcokrajowcom, którzy razem z Łotyszami walczyli o wyzwolenie Łotwy, lub w jakikolwiek inny sposób wnieśli znaczący wkład w powstanie Państwa Łotewskiego i obronę jego niepodległości.

Order otrzymał swój statut, który dokładnie określał, kto mógł zostać nim odznaczony. Kandydatów do orderu zatwierdzała Kapituła Orderu Wojennego Pogromcy Niedźwiedzia, na czele której stał prezydent kraju. Co 5 lat prezydent Łotwy organizował uroczysty bankiet, na który zapraszani byli kawalerowie orderu wraz z rodzinami. Po okupacji Łotwy przez ZSRR w 1940 order został zniesiony. Order dzielił się na trzy klasy. Wyższą klasę można było otrzymać dopiero po uprzednim uzyskaniu klasy niższej. Zapis ten nie dotyczył obcokrajowców. Na Cmentarzu Braterskim w Rydze znajduje się kaplica Orderu Wojskowego Lāčplēsisa, na ścianach której widnieją wyryte nazwiska wszystkich jego kawalerów.

Opis odznakiEdytuj

Odznaką orderu jest biały emaliowany krzyż z bordowym obramowaniem w kształcie swastyki. Pośrodku krzyża znajduje się biały medalion w złotej ramie wyobrażający walkę epickiego bohatera łotewskiego Lāčplēsisa z niedźwiedziem. Scena ta jest przedstawiona w naturalnych kolorach. Rewers krzyża koloru złotego zawiera dewizę orderu PAR LATVIJU i datę ustanowienia orderu 11 NOVEMBRIS 1919 (11 listopada 1919)^[3] umieszczoną w medalionie. Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się dwa skrzyżowane miecze.

Odznaka I klasy miała wymiary 61 × 57,5 mm, II klasy – 48 × 46 mm, a III klasy – 41 × 39 mm^[3]. Wstążka orderu była biała z trzema czerwonymi pasami równej szerokości. Szerokość wstęgi I klasy wynosiła 101 mm^[3]. Wstążki II i III klasy były węższe. Order I klasy nosiło się przewieszony przez ramię z prawej na lewą stronę. Order II klasy zawieszany był na szyi, a order III klasy przypięty do lewej piersi. Do orderu I klasy była dodawana srebrna gwiazda orderowa o średnicy 68,5 mm, z wyobrażeniem orderu pośrodku w jego naturalnych barwach. Autorem projektu orderu był J. A. Liberts^[4].

OdznaczeniEdytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia.

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia.

Wybrane osoby odznaczone w okresie międzywojennymEdytuj

I klasa^[5]

II klasa

gen. broni Stanisław Szeptycki
gen. dyw. Juliusz Rómmel

III klasa

PrzypisyEdytuj

↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 400.
↑ Stanisław Łoza, Stanislaw Bieńkowski: Ordery i odznaczenia krajowe i zagraniczne: co wiedziec o nich należy. Główna Księgarnia Wojskowa, 1928, s. 54
↑ ^a ^b ^c ^d Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 92
↑ Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 10
↑ Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 12

BibliografiaEdytuj

Kristīne Ducmane: Apbalvojumi Latvijas Republikā 1918-1940 -Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, ISBN 5-89960-040-3

Linki zewnętrzneEdytuj

[1] Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 400.

[2] Stanisław Łoza, Stanislaw Bieńkowski: Ordery i odznaczenia krajowe i zagraniczne: co wiedziec o nich należy. Główna Księgarnia Wojskowa, 1928, s. 54

[autonazwa1-3] Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 92

[4] Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 10

[5] Kristīne Ducmane: Decorations of the Republic of Latvia 1918-1940, Ryga 1993, str. 12

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]