Efendi Jakup Kardović[1] lub Jakup Kombi[2] (ur. 10 marca 1869 w Biševie, zm. 11 lutego 1945 w Rožaje) – mułła i imam narodowości boszniackiej, burmistrz Tutina i dowódca jednego z oddziałów muzułmańskiej milicji Sandżaku.

Jakup Kardović
Data i miejsce urodzenia

10 marca 1869
Biševo

Data i miejsce śmierci

11 lutego 1945
Rožaje

Przebieg służby
Lata służby

? – 1912, 1941–1945

Formacja

Armia Osmańska (do 1912)
Muzułmańska milicja Sandżaku (1941–1945)

Stanowiska

dowódca oddziału (Muzułmańska milicja Sandżaku)

Główne wojny i bitwy

bitwa o Novi Pazar (1941)

Życiorys

edytuj

Jakup Kardović urodził się w 1869 roku jako syn Ahmeta i Nurki z domu Hubanić[1]. Ahmet był posiadaczem dużych majątków w miejscowościach Završe i Vučoj oraz, tak jak jego ojciec Hadži Suljagi, był imamem w Meczecie Murada II w Rožaje; znał języki arabski, turecki i albański[1].

Po ukończeniu nauki w medresie w Skopje, Jakup Kardović wstąpił do wojska osmańskiego, w którym służył do końca 1912 roku; stacjonował wówczas w miejscowości Berane, położonej w regionie Sandżaka[1]. Po zakończeniu I wojny bałkańskiej w 1913 roku, Sandżak został podzielony między Czarnogórę a Serbię; Berane znalazło się w granicach czarnogórskich, a Kardović przeniósł się do leżącego na terenie Serbii Pecia, gdzie był imamem[1].

W 1920 roku przybył do majątku ojca we wsi Vučoj, następnie był imamem w Biševie[1].

W latach 30. i 40. XX wieku pełnił funkcję burmistrza miasta Tutin[1]. W sierpniu 1941 roku został dowódcą stacjonującego w Rožaje oddziału muzułmańskiej milicji Sandżaku, który walczył przeciwko czetnikom[1][2]. Jedna z najważniejszych bitew oddziału Kardovicia toczyła się w listopadzie i grudniu 1941 o Novi Pazar; wraz z oddziałami Aćifa Hadžiahmetovicia, Džemaila Koničanina i Shabana Polluzhy pokonał wówczas oddziały czetników[1]. Podczas tej bitwy, milicjanci z oddziału Kardovicia udzielili schronienia dla około 420 serbskich cywili[1]. Mimo dowodzenia kolaboracyjnym oddziałem, Kardović uratował kilku działaczy komunistycznych przed ich śmiercią, a nawet udzielał komunistom schronienia w swoim domu w Vučoju[1].

W lutym 1944 roku siły Kardovicia były wspierane przez Balli Kombëtar podczas ataku na wsie położone w okolicach Kolašina[3].

Na początku 1945 roku został aresztowany przez partyzantów NOVJ, a następnie zabity poprzez strzał w plecy z karabinu maszynowego[1][2][4].

Upamiętnienia

edytuj

W czerwcu 2013 roku w Rožajach odbyło się spotkanie naukowe poświęcone działalności Jakupa Kardovicia[1][5][6].

Życie prywatne

edytuj

Miał siostrę Zumę[1]. Był trzykrotnie żonaty; pierwsza żona zmarła podczas ciąży, z drugą miał córkę Rabiję i syna Sulja, natomiast trzecią żoną była jego kuzynka Rukija (1897–1971), z którą miał trzech synów (Jusufa, Meda i Bahriję-Belja) i pięć córek (Fatimę, Đulšahę-Tahę, Ajšę, Nurkę i Esmę)[1].

Znał języki albański, macedoński, perski, arabski, włoski i niemiecki[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l m n o p Fadil M. Kardović: SANDŽAČKI GAZIJA MULA JAKUP-EFENDIJA. bosnjaci.net, 2013-06-09. (bośn.).
  2. a b c Ali Daci: QENDRESA E SHQIPTARVE TE TREGOVISHTES. MULLA JAKUP KOMBI. shqiperiaetnike.de. [dostęp 2008-04-24]. (alb.).
  3. Božović i Vavić 1991 ↓, s. 388.
  4. Istorijski institut SR Crne Gore 1979 ↓, s. 140.
  5. MEĐUNARODNI NAUČNI SKUP MULA JAKUP-EF. KARDOVIĆ SANDŽAČKI GAZIJA. bkz.rs, 2013-06-03. (bośn.).
  6. MANIFESTACIJA SJEĆANJA NA MULA JAKUP-EF. KARDOVIĆA GAZIJU I ŠEHIDA SANDŽAKA. bkz.rs, 2013-06-03. (bośn.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj