Jama ciała

Jama ciała – wypełniona płynem przestrzeń ograniczona listkami zarodkowymi powstającymi w okresie rozwoju zarodkowego zwierząt o słabo rozwiniętej tkance wypełniającej. U bezkręgowców jest elementem szkieletu hydrostatycznego. W jamach ciała rozwijają się narządy wewnętrzne.

W zależności od sposobu powstawania wyróżnia się kilka typów jam ciała. Od ostatecznej postaci jamy ciała zależy tzw. ogólny plan budowy organizmu.

Organizmami, u których nie występuje jama ciała, są Platyhelminthes (robaki płaskie), Acoelomorpha, Nemertea (wstężnice), Gnathostomulida (szczękogębe) i dawne Mesozoa (rombowce i prostopływce). Przestrzeń pomiędzy ich worem powłokowo-mięśniowym, a narządami wewnętrznymi wypełnia parenchyma – swoista tkanka łączna gromadząca zapasy pokarmowe oraz rozprowadzająca na drodze osmozy produkty przemiany materii).

Typy jam ciała

blastocel (pierwotna jama ciała)
pseudocel (pseudoceloma, schizocel)
hemocel
miksocel
celoma (wtórna jama ciała)

Hipoteza jam ciała

Na podstawie ogólnego planu budowy ciała ustalane są przypuszczalne pokrewieństwa pomiędzy grupami zwierząt. W klasyfikacji zwierząt opartej na hipotezie jam ciała wyróżniane były zwierzęta acelomatyczne, pseudocelomatyczne (pseudojamowce) i celomatyczne (wtórnojamowce). Badania wykazały jednak, że poszczególne typy jam ciała pojawiały się w toku ewolucji wielokrotnie i niezależnie, tak więc obecność lub brak jamy ciała danego typu nie daje podstaw do ustalenia filogenezy.

Bibliografia

Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.
Aleksander Rajski: Zoologia. T. 1: Część ogólna A. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-06182-0.
Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.