Jaskinia Bystrej

jaskinia w Tatrach

Jaskinia Bystrej, dawniej także Niżnia Kalacka Jaskiniajaskinia położona w Tatrach Zachodnich w Dolinie Bystrej, u podnóża Kalackiej Turni. Razem z Jaskinią Kalacką i Jaskinią Dudnicą stanowi część systemu odwadniającego masyw Giewontu[2].

Jaskinia Bystrej
Plan jaskini
Plan jaskini
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

Tatry Zachodnie
Dolina Bystrej

Właściciel

Skarb Państwa
(Tatrzański Park Narodowy)

Długość

1480 m

Rozciągłość pozioma

630[1] m

Głębokość

27 m

Deniwelacja

53 m

Wysokość otworów

1182, 1192 m n.p.m.

Wysokość otworów
nad dnem doliny

27 m

Ekspozycja otworów

ku E, SE

Data odkrycia

1923

Odkrywca

Stefan Zwoliński, Tadeusz Zwoliński

Ochrona
i dostępność

niedostępna

Kod

(nr inwentarzowy PIG) T.D-16.04

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jaskinia Bystrej”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Jaskinia Bystrej”
Ziemia49°15′16″N 19°58′02″E/49,254444 19,967222
Kalacka Turnia od strony Doliny Kondratowej

Opis jaskini

edytuj

Przez Jaskinię Bystrej przepływają wody, które wypływają w znajdującym się nieopodal Wywierzysku Bystrej, zaopatrującym część Zakopanego w wodę pitną. Z tego względu Tatrzański Park Narodowy całkowicie uniemożliwił dostęp do niej (poprzez zagrodzenie otworów drewnianymi balami). Jaskinia charakteryzuje się dużą liczbą jeziorek i syfonów.

Jaskinia posiada dwa otwory, z których jeden jest dwunastometrową studnią zakończoną układem syfonów. Zaraz za nimi znajduje się połączenie z korytarzem łączącym się z drugim otworem. W dalszej części korytarz dzieli się na dwie odnogi. Południowo-zachodnia prowadzi do dolnych partii jaskini, w których znajduje się Wielki Komin (najwyższy punkt jaskini), Wielki Syfon oraz syfon biegnący w stronę Wywierzyska Bystrej, który po kilkudziesięciu metrach prawdopodobnie łączy się z syfonem w dalszych partiach jaskini. Odnoga zachodnia doprowadza do Sali Pośredniej, gdzie ma miejsce kolejne rozgałęzienie. Główny ciąg jaskini kontynuuje się długim korytarzem rozwijającym się w kierunku południowym. W dalszej części znajduje się sieć skomplikowanych kanałów nazwana Gąbką, a także Sala Wodospadów. Kolejne partie to ciąg wielu syfonów (najdłuższy ma długość 180 metrów i głębokość 28,5 m) i jeziorek, z niewielkimi fragmentami niezalanymi wodą. Znane partie jaskini kończą się VI Syfonem.

Historia poznania

edytuj

Jaskinia została odkryta w roku 1923 przez braci Zwolińskich, w czasie systematycznych przeszukiwań okolic Wywierzyska Bystrej. W 1929 r. podjęli oni pierwsze próby odgruzowania korytarza, który okazał się być pionową studnią. Wobec braku środków i pracowników do kolejnych robót przystąpiono dwa lata później, już z czterema wynajętymi kopaczami. Po wydobyciu 7,5 ton gruzu na dnie studni pokazała się woda, co spowodowało ponownie dwuletnią przerwę w pracach odkrywczych. W marcu 1933 r. po poważnych problemach z pompą udało się przedostać przez syfony we wstępnych partiach jaskini, jednak dotarli oni jedynie do Sali Pośredniej. W 1935 r.[a] i 1949 r. dokonano kolejnych, niewielkich odkryć.

W 1956 r. do Jaskini Bystrej wyruszyła wyprawa Koła Jaskiniowego PTTK w Zakopanem pod kierownictwem Edwarda Winiarskiego. Odkryto wtedy dalsze partie jaskini do Sali Wodospadów. Dwa lata później przekopano górny, suchy otwór.

W latach 1973–1974 wyeksplorowano 350 m korytarzy z licznymi syfonami. Ostatnich odkryć dokonał Krzysztof Starnawski, pokonując V Syfon.

Wypadki

edytuj

W 1987 r. doszło w Jaskini Bystrej do śmiertelnego wypadku – podczas nurkowania w V Syfonie zginął Jugosłowianin Aleksej Petrujkič. Wydobycie zwłok było utrudnione ze względu na znaczne oddalenie od otworu jaskini i konieczność przedostania się przez serię syfonów[3]. Wypadek ten spowodował całkowite wyłączenie jaskini z działalności speleologicznej, a oba otwory zostały decyzją TPN zagrodzone.

  1. Podczas ówczesnych prac odkryto również oddaloną o kilkanaście metrów od Jaskini Bystrej Dudnicę.

Przypisy

edytuj
  1. Jaskinie Polski [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2020-12-22].
  2. Jaskinie Tatr [online], 31 sierpnia 2017 [dostęp 2018-10-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-31].
  3. Grupa Nurków Jaskiniowych [online], gnj.org.pl [dostęp 2018-10-21] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj