Jeżozwierzokształtne

Jeżozwierzokształtne
	Hystricognathi
	Brandt, 1855
	; Przedstawiciel infrarzędu – koszatniczka pospolita (Octodon degus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Synonimy
	Aculeata Illiger, 1811; Hystrichida Carus, 1868; Hystricognathi Tullberg, 1899; Nototrogomorpha Schaub, 1953; Hystricognatha Woods, 1976; Hystricognathiformes McKenna & Bell, 1997; Hystricognathii Landry, 1999;
	Aculeata Illiger, 1811; Hystrichida Carus, 1868; Hystricognathi Tullberg, 1899; Nototrogomorpha Schaub, 1953; Hystricognatha Woods, 1976; Hystricognathiformes McKenna & Bell, 1997; Hystricognathii Landry, 1999;
rodziny
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jeżozwierzokształtne^[9] (Hystricognathi) – infrarząd ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia). Hystricognathi różnią się od innych gryzoni strukturą kości czaszki. Część mięśni szczęki przechodzi przez otwory podoczodołowe i łączą się z kośćcem po drugiej stronie. Również ukształtowanie i wielkość otworu podoczodołowego odróżnia Hystricognathi od innych przedstawicieli Rodentia.

Systematyka edytuj

Do infrarzędu należą następujące nadrodziny i rodziny^[10]^[9]:

incertae sedis
- Hystricidae G. Fischer, 1817 – jeżozwierzowate
- Thryonomyidae Pocock, 1922 – szczecińcowate
- Petromuridae Tullberg, 1899 – skałoszczurowate – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Petromus typicus A. Smith, 1831 – skałoszczur właściwy
- Heterocephalidae Landry, 1957 – golcowate – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Heterocephalus glaber Rüppell, 1842 – golec piaskowy
- Bathyergidae Waterhouse, 1841 – kretoszczurowate
Erethizontoidea Bonaparte, 1845
- Erethizontidae Bonaparte, 1845 – ursonowate
Cavioidea G. Fischer, 1817
- Cuniculidae – pakowate
- Caviidae G. Fischer, 1817 – kawiowate
- Dasyproctidae G.S. Miller & Gidley, 1918 – agutiowate
Chinchilloidea E.T. Bennett, 1833
- Chinchillidae E.T. Bennett, 1833 – szynszylowate
- Dinomyidae Peters, 1873 – pakaranowate
Octodontoidea Waterhouse, 1840
- Abrocomidae G.S. Miller & Gidley, 1918 – szynszyloszczurowate
- Ctenomyidae Lesson, 1842 – tukotukowate
- Octodontidae Waterhouse, 1840 – koszatniczkowate
- Echimyidae J.E. Gray, 1825 – kolczakowate

Opisano również rodziny wymarłe w czasach prehistorycznych^[11]:

Adelphomyidae Patterson & Pascual, 1968
Baluchimyidae Flynn, Jacobs & Cheema, 1986
Cephalomyidae Ameghino, 1897
Eocardiidae Ameghino, 1891
Gaudeamuridae Sallam, Seiffert & Simons, 2011
Kenyamyidae Lavocat, 1973
Myophiomyidae Lavocat, 1973
Phiocricetomyidae Lavocat, 1973
Phiomyidae Wood, 1955
Protophiomyidae Coster, Benammi, Salem, Bilal, Chaimanee, Valentin, Brunet & Jaeger, 2012
Renefossoridae Mein & Pickford, 2008
Tufamyidae Pickford, 2018
Tsaganomyidae Matthew & Granger, 1923

Rodzaje wymarłe należące do Hystricognathi:

Asteromys Ameghino, 1897^[12]
Balsayacuy Boivin, 2022^[13] – jedynym przedstawicielem był Balsayacuy huallagaensis Boivin, 2022

Przypisy edytuj

↑ J.F. von Brandt. Beiträge zur nähern Kenntniss der Säugethiere Russland’s. 5. Abhandlung: Unlersuchungen uber die craniologischen Entwickelungsstufen und die davon herzuleiteten Yerwandtschaften und Classificationen der Nager der Jetztzeit, mit besonderer Beziehung auf die Gattung Castor. 2. Theil: Craniologische Charakteristik der einzeluen Nagergruppen. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. 6^e série. Seconde partie. Sciences naturelles. 7 (2), s. 294, 1855. (niem.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 89. (łac.).
↑ J.V. Carus: Handbuch der Zoologie. Cz. 1: Wirbelthiere, Mollusken und Molluscoiden. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1868, s. 109. (niem.).
↑ T. Tullberg. Über das System der Nagetiere. Eine phylogenetische Studie. „Nova Acta Regiae Societatis Scientiarum Upsaliensis”. Seriei tertle. 18, s. 274, 1899. (niem.).
↑ S. Schaub. Remarks on the distribution and classification of the "Hystricomorpha". „Verhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft in Basel”. 64 (2), s. 395, 1953.
↑ Ch.A. Woods. What is a Hystrimorph–Hystricognath rodent?. „American Zoologist”. 16 (2), s. 268, 1976. JSTOR: 3882296. (ang.).
↑ M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 34. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).
↑ S.O. Landry. A proposal for a new classification and nomenclature for the Glires (Lagomorpha and Rodentia). „Mitteilungen aus dem Museum für Naturkunde in Berlin, Zoologische Reihe”. 75 (2), s. 300, 1999. DOI: 10.1002/mmnz.19990750209. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 285–297. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 26. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Hystricognathi Tullberg, 1899, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-14] (ang.).
↑ F. Ameghino. Mammifères crétacés de l’Argentine. „Boletín del Instituto Geográfico Argentino”. 18 (7–9), s. 495, 1897. (hiszp.).
↑ M. Boivin, L. Marivaux, W. Aguirre-Diaz, M. Andriolli Custódio, A. Benites-Palomino, F. Pujos, M. Roddaz, R.M. Salas-Gismondi, N. Stutz, J.V. Tejada-Lara, J. Yans & P. Antoine. Eocene caviomorph rodents from Balsayacu (Peruvian Amazonia). „PalZ”. 96 (1), s. 138, 2022. DOI: 10.1007/s12542-021-00551-0. (ang.).

[bra-1] J.F. von Brandt. Beiträge zur nähern Kenntniss der Säugethiere Russland’s. 5. Abhandlung: Unlersuchungen uber die craniologischen Entwickelungsstufen und die davon herzuleiteten Yerwandtschaften und Classificationen der Nager der Jetztzeit, mit besonderer Beziehung auf die Gattung Castor. 2. Theil: Craniologische Charakteristik der einzeluen Nagergruppen. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. 6^e série. Seconde partie. Sciences naturelles. 7 (2), s. 294, 1855. (niem.).

[ill-2] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 89. (łac.).

[car-3] J.V. Carus: Handbuch der Zoologie. Cz. 1: Wirbelthiere, Mollusken und Molluscoiden. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1868, s. 109. (niem.).

[tul-4] T. Tullberg. Über das System der Nagetiere. Eine phylogenetische Studie. „Nova Acta Regiae Societatis Scientiarum Upsaliensis”. Seriei tertle. 18, s. 274, 1899. (niem.).

[sch-5] S. Schaub. Remarks on the distribution and classification of the "Hystricomorpha". „Verhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft in Basel”. 64 (2), s. 395, 1953.

[woo-6] Ch.A. Woods. What is a Hystrimorph–Hystricognath rodent?. „American Zoologist”. 16 (2), s. 268, 1976. JSTOR: 3882296. (ang.).

[mck&bell-7] M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 34. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).

[lan-8] S.O. Landry. A proposal for a new classification and nomenclature for the Glires (Lagomorpha and Rodentia). „Mitteilungen aus dem Museum für Naturkunde in Berlin, Zoologische Reihe”. 75 (2), s. 300, 1999. DOI: 10.1002/mmnz.19990750209. (ang.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 285–297. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 26. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[zij-11] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Hystricognathi Tullberg, 1899, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-14] (ang.).

[ame-12] F. Ameghino. Mammifères crétacés de l’Argentine. „Boletín del Instituto Geográfico Argentino”. 18 (7–9), s. 495, 1897. (hiszp.).

[boi-13] M. Boivin, L. Marivaux, W. Aguirre-Diaz, M. Andriolli Custódio, A. Benites-Palomino, F. Pujos, M. Roddaz, R.M. Salas-Gismondi, N. Stutz, J.V. Tejada-Lara, J. Yans & P. Antoine. Eocene caviomorph rodents from Balsayacu (Peruvian Amazonia). „PalZ”. 96 (1), s. 138, 2022. DOI: 10.1007/s12542-021-00551-0. (ang.).

[9]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[10]

[11]

[12]

[13]