Wikipedia

Koszatniczkowate

rodzina gryzoni

Koszatniczkowate[11], dawniej koszatniczki[12][13] (Octodontidae) – rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia).

Koszatniczkowate
Octodontidae
Waterhouse, 1840[1]
Okres istnienia: oligocen–holocen
33.9/0
33.9/0
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – koszatniczka pospolita (Octodon degus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Octodontoidea

Rodzina

koszatniczkowate

Typ nomenklatoryczny

Octodon E.T. Bennett, 1832

Rodzaje

12 rodzajów (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Kształt trzonowców rodziny Octodontidae

Zasięg występowania edytuj

Rodzina obejmuje gatunki zamieszkująca tereny Ameryki Południowej[14][15].

Charakterystyka edytuj

Koszatniczkowate są zwierzętami klasyfikowanymi jako małe lub średniej wielkości, o długości ciała (tułów wraz z głową) rzędu 150–400 mm przy masie ciała 80–300 g. Sierść tych gryzoni jest miękka i gęsta, o wybarwieniu na barwy od szarej do brązu. Charakteryzują je krótkie łapy o czterech palcach zakończonych pazurami, długimi wibryssami, stosunkowo dużą głową, dużymi i zaokrąglonymi uszami (mniejsze uszy ma jedynie naziemne i podziemne (Aconaemys i Spalacopus). Kość bębenkowa w części skroniowej czaszki jest dobrze rozwinięta Octodontomys, Octomys, Pipanacoctomys, Salinoctomys oraz – w sposób szczególnie wyraźny – u Tympanoctomys. Wzór zębowy koszatniczkowatych: I 1/1, C 0/0, P 1/1, M 3/3 (=20)[16].

Nazwę rodzaju Octodon (łac. octo – osiem, gr. ὀδών (odon) – ząb) rodzina zawdzięcza ukształtowaniu trzonowców[17], a nie ilości zębów (raczej "ósemkowozębne" niż "ośmiozębne"). Koszatniczkowate to roślinożercy, żywią się bulwami, ziołami, kaktusami[18].

Systematyka edytuj

Do rodziny koszatniczkowatych należą następujące występujące współcześnie rodzaje[19][14][11]:

Pochodzenie grupy koronnej linii koszatniczkowatych (Octodontidae) jest datowane na późny miocen (7·8–9 mln lat temu) z głównym rozproszeniem przypadającym na plio-plejstocen. Sprzyjało temu wypiętrzenie Andów. Grupa rozdzieliła się na dwa, czytelnie rozróżnialne klady: przystosowane do pustynnych warunków terenów obecnej Argentyny Tympanoctomys, Pipanacoctomys i Octomys, oraz klad „chilijski” w obrębie którego mieściły się: Aconaemys, Octodon i Spalacopus. Siostrzanym kladem dla tej drugiej grupy jest koszatnik pilchowaty (Octodontomys gliroides). Takson monofiletyczny koszatniczkowatych wyróżniał się indywidualnymi cechami morfologicznymi i genetycznymi[16].

Opisano również gatunki wymarłe[20]:

Uwagi edytuj

  1. ↑ Typ nomenklatoryczny: Psammoryctes Poeppig, 1835 (= Spalacopus Wagler, 1832).
  2. ↑ Typ nomenklatoryczny: Spalacopus Wagler, 1832.

Przypisy edytuj

  1. ↑ G.R. Waterhouse. On the Geographical Distribution ot the Rodentia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 172, 1839. (ang.). 
  2. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 3: Die Beutelthiere und Nager (erster Abschnitt). Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1843, s. 312. (niem.).
  3. ↑ G.R. Waterhouse: A natural history of the mammalia. Cz. 2: Containing the order Rodentia, or Gnawing Mammalia. London: H. Bailliere, 1848, s. 147. (ang.).
  4. ↑ H. Burmeister: Systematische Uebersicht der Thiere Brasiliens: welche während einer Reise durch die Provinzen von Rio de Janeiro und Minas geraës gesammlt oder beobachtet Wurden. T. 1. Berlin: G. Reimer, 1854, s. 188. (niem.).
  5. ↑ S.F. Baird: Mammals. W: United States. War Department: Reports of explorations and surveys, to ascertain the most practicable and economical route for a railroad from the Mississippi River to the Pacific Ocean. Made under the direction of the secretary of war, in 1853-1857. T. 8. Cz. 1: General report upon the zoology of the several Pacific Railroad routes. Washington: A.O.P. Nicholson, Printer, 1857, s. 566. (ang.).
  6. ↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clx. (niem.).
  7. ↑ a b W. Lilljeborg: Systematisk öfversigt af de gnagande däggdjuren, glires. Uppsala: Kongl. Akad. boktryckeriet, 1866, s. 44. (szw.).
  8. ↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende Gnavere (Rodentia) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilian. Med Udsigt over Gnavernes indbyrdes Slægtskab. Kjøbenhavn: F. Dreyer, 1887, s. 109, seria: E Museo Lundii 1 (3). (duń.).
  9. ↑ G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 97, 1945. (ang.). 
  10. ↑ a b M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 204. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).
  11. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 292–293. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  12. ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
  13. ↑ Kazimierz Kowalski: Ssaki. Zarys teriologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 642.
  14. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 566–568. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  15. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Octodontidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-03].
  16. ↑ a b A. Ojeda: Family Octodontidae (Viscacha Rats, Degus, Rock Rats and Coruro). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 547–551. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  17. ↑ Kłys G., Kościów R., Ruprecht A.L. w druku. Octodon degus (Molina, 1782), Octodontidae (Rodentia) new, alien species for the fauna of Europe and Polish mammals, Deutsche Gesellschaft fuer Saeugetierkunde
  18. ↑ Ian D.Bishop, The Encyclopedia of Mammals; Facts on File; New York 1984
  19. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-17]. (ang.).
  20. ↑ J.S. Zijlstra, Octodontidae Waterhouse, 1839, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-17] (ang.).
  21. ↑ O.A. Reig & C.A. Quintana. A new genus of fossil octodontine rodent from the early Pleistocene of Argentina. „Journal of Mammalogy”. 72 (2), s. 294, 1991. DOI: 10.2307/1382099. (ang.). 
  22. ↑ B. Patterson & A.E. Wood. Rodents from the Deseadan Oligocene of Bolivia and the relationships of the caviomorpha. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 149, s. 529, 1982. (ang.). 
  23. ↑ Rovereto. Los Estratos Araucanos y sus fósiles. „Anales del Museo Nacional de Historia Natural de Buenos Aires”. 25, s. 60, 1914. (hiszp.). 
  24. ↑ F. Ameghino: Apuntes preliminares sobre algunos mamíferos estinguidos del yacimiento de „Monte Hermoso” existentes en el „Museo La Plata”. Buenos Aires: El Censor, 1887, s. 5. (hiszp.).
  25. ↑ C. Villarroel. Dos nuevos Ctenomyinae (Caviomorpha, Rodentia) en los estratos de la Formación Umala (Plioceno superior) de Vizcachani (provincia de Aroma, Dpto. La Paz, Bolivia). „Actas del I Congreso Argentino de Paleontología y Bioestratigrafía”. 2, s. 496, 1975. (hiszp.). 

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koszatniczkowate&oldid=71538442”