Octodontoidea
nadrodzina gryzoni
Octodontoidea – nadrodzina ssaków z infrarzędu jeżozwierzokształtnych w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia), z charakterystycznego dla terenów Ameryki Południowej podrzędu: jeżozwierzowce (Hystricomorpha)[4][5]. Najbardziej znanym gatunkiem należącym do Octodontoidea jest koszatniczka pospolita (Octodon degus).
| Octodontoidea | |||
| Waterhouse, 1839[1] | |||
 przedstawiciel nadrodziny – koszatniczka pospolita (Octodon degus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina |
Octodontoidea | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Rodziny | |||
| |||
Nazewnictwo edytuj
Człon nazwy nadrodziny Octodon- [ośmio-, czy raczej ósemkowo zębny] Octodontoidea zawdzięczają ukształtowaniu trzonowców (gr. ὀκτώ; ὀδούς, oktṓ = osiem; gr. ὀδούς, odoús = zęby[6]), a nie ilości zębów.
Systematyka edytuj
Obecna klasyfikacja zalicza Octodontoidea do jeżozwierzokształtnych (Hystricognathi)[5][7].
Do Octodontoidea należą następujące występujące współcześnie rodziny[8][9][10]:
- Abrocomidae G.S. Miller & Gidley, 1918 – szynszyloszczurowate
- Ctenomyidae Lesson, 1842 – tukotukowate
- Octodontidae Waterhouse, 1840 – koszatniczkowate
- Echimyidae J.E. Gray, 1825 – kolczakowate
Opisano również rodziny wymarłe[11]:
- Acaremyidae Ameghino, 1902
- Adelphomyidae B. Patterson & Pascual, 1968
- Heptaxodontidae Anthony, 1917 – gigahutiowate
Rodzaje wymarłe o niepewnej pozycji systematycznej nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych rodzin:
- Caviocricetus Vucetich & Verzi, 1996[12]
- Draconomys Vucetich, Vieytes, Pérez & Carlini, 2010[13] – jedynym przedstawicielem był Draconomys verai Vucetich, Vieytes, Pérez & Carlini, 2010
- Dudumus Arnal, Kramarz, Vucetich & Vieytes, 2014[14]
- Ethelomys Vucetich, Dozo, Arnal & Pérez, 2015[15] – jedynym przedstawicielem był Ethelomys loomisi (Wood & B. Patterson, 1959)
- Lapazomys Pérez, Arnal, Boivin, Vucetich, Candela, Busker & Mamani Quispe, 2018[16] – jedynym przedstawicielem był Lapazomys hartenbergeri Pérez, Arnal, Boivin, Vucetich, Candela, Busker & Mamani Quispe, 2018
- Leucokephalos Vucetich, Dozo, Arnal & Pérez, 2015[17]
- Marisela Vucetich, Carlini, Aguilera & Sánchez-Villagra, 2010[18] – jedynym przedstawicielem był Marisela gregoriana Vucetich, Carlini, Aguilera & Sánchez-Villagra, 2010
- Massoiamys Vucetich, 1978[19] – jedynym przedstawicielem był Massoiamys obliquus Vucetich, 1978
- Metacaremys Piñero, Verzi, Olivares, Montalvo, Tomassini & Fernández Villoldo, 2021[20]
- Migraveramus B. Patterson & Wood, 1982[21]
- Morenella Palmer, 1903[22]
- Pampamys Verzi, Vucetich & Montalvo, 1995[23] – jedynym przedstawicielem był Pampamys emmonsae Verzi, Vucetich & Montalvo, 1995
- Paulacoutomys Vucetich, Souza Cunha & Farraz de Alvarenga, 1993[24] – jedynym przedstawicielem był Paulacoutomys paulista Vucetich, Souza Cunha & Farraz de Alvarenga, 1993
- Phtoramys Ameghino, 1887[25]
- Plateomys Ameghino, 1881[26] – jedynym przedstawicielem był Plateomys scindens Ameghino, 1881
- Plesiacarechimys Vucetich & Vieytes, 2006[27] – jedynym przedstawicielem był Plesiacarechimys koenigswaldi Vucetich & Vieytes, 2006
- Prospaniomys Ameghino, 1902[28] – jedynym przedstawicielem był Prospaniomys priscus Ameghino, 1902
- Pseudoplataeomys Kraglievich, 1934[29]
- Sallamys Hoffstetter & Lavocat, 1970[30]
- Selvamys Boivin, Marivaux, Pujos, Salas-Gismondi, Tejada-Lara, Varas-Malca & Antoine, 2018[31] – jedynym przedstawicielem był Selvamys paulus Boivin, Marivaux, Pujos, Salas-Gismondi, Tejada-Lara, Varas-Malca & Antoine, 2018
- Tarijamys Takai, Arozqueta, Mizuno, Yoshida & Kondo, 1984[32] – jedynym przedstawicielem był Tarijamys huaycensis Takai, Arózqueta, Mizuno, Yoshida & Kondo, 1984
- Vallehermosomys Vucetich, Vieytes, Pérez & Carlini, 2010[33]
Przypisy edytuj
- ↑ G.R. Waterhouse. On the Geographical Distribution ot the Rodentia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 172, 1839. (ang.).
- ↑ Ch.G.A. Giebel: Die säugethiere in zoologischer, anatomischer und palæontologischer beziehung umfassend dargestellt. Leizpzig: A. Abel, 1855, s. 486. (niem.).
- ↑ F. Ameghino: Enumeración sistemática de las especies de mamíferos fósiles coleccionados por Cárlos Ameghino en los terrenos eocenos de la Patagonia austral y depositados en el Museo La Plata. Buenos Aires: Museo de La Plata, 1887, s. 10. (hiszp.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Hystricomorpha. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 26 sierpnia 2010]
- ↑ a b Nathan S. Upham, Bruce D. Patterson. Diversification and biogeography of the Neotropical caviomorph lineage Octodontoidea (Rodentia: Hystricognathi). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 63 (2), s. 417–429, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2012.01.020. ISSN 1055-7903. (ang.).
- ↑ Theodore Sherman Palmer: Index generum mammalium: a list of the genera and families of mammals. Waszyngton: United States Government Publishing Office, 1904, s. 469, seria: U.S. Dept. of Agriculture. Division of biological survey. North American fauna no. 23. DOI: 10.5962/bhl.title.39809.
- ↑ Hystricognathi, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-17]. (ang.).
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 26. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 291–297. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Octodontoidea Waterhouse, 1839, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-17] (ang.).
- ↑ M.G. Vucetich & D.H. Verzi. A peculiar octodontoid (Rodentia, Caviomorpha) with terraced molars from the Lower Miocene of Patagonia (Argentina). „Journal of Vertebrate Paleontology”. 16 (2), s. 297, 1996. DOI: 10.1080/02724634.1996.10011317. (ang.).
- ↑ Vucetich i in. 2010 ↓, s. 191.
- ↑ M. Arnal, A.G. Kramarz, M.G. Vucetich & E.C. Vieytes. A new early Miocene octodontoid rodent (Hystricognathi, Caviomorpha) from Patagonia (Argentina) and a reassessment of the early evolution of Octodontoidea. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 34 (2), s. 398, 2014. DOI: 10.1080/02724634.2013.808203. (ang.).
- ↑ Vucetich i in. 2015 ↓, s. 242.
- ↑ M.E. Pérez, M. Arnal, M. Boivin, M.G. Vucetich, A.M. Candela, F. Busker & B. Mamani Quispe. New caviomorph rodents from the late Oligocene of Salla, Bolivia: taxonomic, chronological, and biogeographic implications for the Deseadan faunas of South America. „Journal of Systematic Palaeontology”. 17 (10), s. 829, 2018. DOI: 10.1080/14772019.2018.1471622. (ang.).
- ↑ Vucetich i in. 2015 ↓, s. 250.
- ↑ M.G. Vucetich, A.A. Carlini, O.A. Aguilera & M.R. Sánchez-Villagra. The tropics as reservoir of otherwise extinct mammals: The case of rodents from a new Pliocene faunal assemblage from northern Venezuela. „Journal of Mammalian Evolution”. 17 (4), s. 270, 2010. DOI: 10.1007/s10914-010-9142-x. (ang.).
- ↑ M.G. Vucetich. El primer Octodontidae (Rodentia, Caviomorpha) registrado en sedimentos de la Edad Friasense (Mioceno tardío). „Ameghiniana”. 13, s. 331, 1978. (hiszp.).
- ↑ P. Piñero, D.H. Verzi, A.I. Olivares, C.I. Montalvo, R.L. Tomassini & A. Fernández Villoldo. Evolutionary pattern of Metacaremys gen. nov. (Rodentia, Octodontidae) and its biochronological implications for the late Miocene and early Pliocene of southern South America. „Papers in Palaeontology”. 7 (4), s. 1897, 2021. DOI: 10.1002/spp2.1368. (ang.).
- ↑ B. Patterson & A.E. Wood. Rodents from the Deseadan Oligocene of Bolivia and the relationships of the caviomorpha. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 149, s. 380, 1982. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Some new generic names of mammals. „Science”. 17 (439), s. 873, 1903. (ang.).
- ↑ D.H. Verzi, M. G. Vucetich & C.I. Montalvo. Un nuevo Eumysopinae (Rodentia, Echimyidae) de Mioceno tardío de la Provincia de La Pampa y consideraciones sobre la historia de la subfamilia. „Ameghiniana”. 32, s. 191, 1995. (hiszp.).
- ↑ M.G. Vucetich, F.L. Souza Cunha & H.M.F. de Alvarenga. Un Roedor Caviomorpha de la Formación Tremembé (Cuenca de Taubaté), Estado de Sao Paulo, Brasil. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 65, s. 247, 1993. (hiszp.).
- ↑ F. Ameghino: Apuntes preliminares sobre algunos mamíferos estinguidos del yacimiento de „Monte Hermoso” existentes en el „Museo La Plata”. Buenos Aires: El Censor, 1887, s. 4. (hiszp.).
- ↑ F. Ameghino: La antigüedad del hombre en el Plata. T. 2. Paris: G. Masson & Igon Hermanos, 1881, s. 306. (hiszp.).
- ↑ M.G. Vucetich & E.C. Vieytes. A middle Miocene primitive octodontoid rodent and its bearing on the early evolutionary history of the Octodontoidea. „Palaeontolographica”. Abteilung A. 277, s. 81–91, 2006. (ang.).
- ↑ F. Ameghino. Première contribution à la connaissance de la faune mammalogique des couches à Colpodon. „Boletin de la Academia Nacional de Ciencias en Córdoba, República Argentina”. 17, s. 113, 1902. (hiszp.).
- ↑ L.J. Kraglievich: La antigüedad Plioceno de las faunas de Monte Hermoso y Chapadmalal, deducidas de su comparación con las que le precedieron y sucedieron. Montevideo: Imprenta El Siglo Ilustrado, 1934, s. 77. (hiszp.).
- ↑ R.J. Hoffstetter & R. Lavocat. Découverte dans le Déséadien de Bolivia de genres pentalophodontes appuyant les affinités africaines des Rongeurs Caviomorphes. „Comptes rendus hebdomadaires des séances de l’Académie des sciences”. Série D: Sciences naturelles. 271, s. 172, 1970. (fr.).
- ↑ M. Boivin, L. Marivaux, F. Pujos, R.M. Salas-Gismondi, J.V. Tejada-Lara, R.M. Varas-Malca & P. Antoine. Early Oligocene caviomorph rodents from Shapaja, Peruvian Amazonia. „Palaeontographica”. Abteilung A. 311 (1–6), s. 87–156, 2018. DOI: 10.1127/pala/2018/0075. (ang.).
- ↑ F. Takai, B. Arozqueta, T. Mizuno, A. Yoshida & H. Kondo. On fossil mammals from the Tarija Department, southern Bolivia. „Publication of The Research Institute of Evolutionary Biology”. 4, s. 35, 1984. (ang.).
- ↑ Vucetich i in. 2010 ↓, s. 192.
Bibliografia edytuj
- Pine R.H., Miller S.D. & Schamberger M.L. 1979. Contributions to the mammalogy of Chile. Mammalia 43: 339-376.
- Walker E.P. 1975. Mammals of the world. vol. II: I-VIII+645-1500. The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London.
- M.G. Vucetich, E.C. Vieytes, M.E. Pérez & A.A. Carlini: The rodents from La Cantera and the early evolution of caviomorphs in South America. W: R.H. Madden, A.A. Carlini, M.G. Vucetich & R.F. Kay: The Paleontology of Gran Barranca: Evolution and Environmental Change through the Middle Cenozoic of Patagonia. Cambridge: Cambridge University Press, 2010, s. 189–201. ISBN 978-0-521-87241-6. (ang.).
- M.G. Vucetich, M.T. Dozo, M. Arnal & M.E. Pérez. New rodents (Mammalia) from the late Oligocene of Cabeza Blanca (Chubut) and the first rodent radiation in Patagonia. „Historical Biology”. 27 (2), s. 236–257, 2015. DOI: 10.1080/08912963.2014.883506. (ang.).