Jerzy Mendyka
Jerzy Jan Mendyka (ur. 25 grudnia 1927, zm. 21 listopada 1997 w Sanoku) – polski pilot i instruktor cywilny.
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
pilot |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
 
| |
.jpg)
Życiorys
edytujJerzy Jan Mendyka[1] urodził się 25 grudnia 1927. Pochodził z ziemi katowickiej[2]. W 1937 należał do klubu modelarskiego[2]. Lataniem zajął się po zakończeniu II wojny światowej w 1945[2][3]. W 1946 ukończył kurs szybowcowy w Mrągowie[2]. Pracował jako mechanik, a następnie został powołany do odbycia służby wojskowej[2]. Ukończył pilotaż, później kurs instruktorów, po czym pozostał w Centrum Wyszkolenia Lotniczego we Wrocławiu, gdzie zajmował się szkoleniem adeptów do szkół wojskowych[2]. Po przeniesieniu szkoły do Krosna, przeprowadził się do tego miasta, kontynuując pracę[2]. W 1953 został zawodowym pilotem[3]. Uprawiał także pilotaż sportowy. W zakończonych 29 października 1957 w Centrum Wyszkolenia Lotniczego w Krośnie III Samolotowych Mistrzostwach Polski, startując jako zawodnik WDL Krosno, zajął trzecie miejsce, zdobywając brązowy medal[4]. Od 1958 wraz z Władysławem Wójcickim (prowadzący) i Janem Cierniakiem tworzył w krośnieńskim CWL zespół akrobacyjny, biorący udział w pokazach podczas obchodów świąt państwowych, latając na samolotach Zlín Z-26, Jak-18 i TS-8 Bies[5].
W 1960 przyjął propozycję pracy w lotnictwie sanitarnym[2]. Został pilotem w utworzonym wówczas Zespole Lotnictwa Sanitarnego w Rzeszowie[6]. Po roku przeszedł kurs śmigłowcowy i w 1961 podjął pracę w utworzonej wówczas bazie lotnictwa sanitarnego w Sanoku, zostając drugim pilotem. Od 1962 był pierwszym pilotem oraz kierownikiem tamtejszego oddziału Zespołu Lotnictwa Sanitarnego, zastępując na tym stanowisku Jerzego Rzewuskiego[7][2][3][8][9]. Sanocki oddział ZLS, określany jako Bieszczadzkie Pogotowie Lotnicze, działał na lotnisku bazowym, położonym na Białej Górze na brzegu rzeki San[10]. Około roku 1968 Jerzy Mendyka wykonał kurs ratunkowy śmigłowcem SM-1 w porze nocnej z Sanoka do Strażnicy WOP w Roztokach celem transportu nieprzytomnego żołnierza, co stanowiło bezprecedensowy i prawdopodobnie pierwszy w Polsce przypadek lotu nocą w górach[2][11][8]. Historia tego zdarzenia została opisana w książce Juliana Woźniaka pt. Rzecz o pilotach. Nie boimy się generale (wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza)[11]. Na początku lat 70. Mendyka był w randze starszego pilota[12][2]. Uzyskał tytuł pilota I klasy[13]. W ramach koordynacji i współpracy ratowniczo-medycznej w połowie lat 70. został także ratownikiem stacjonującej w Sanoku Grupy Bieszczadzkiej GOPR[14][15]. Był również instruktorem, przy którym wyszkolenie przeszło kilkuset lotników[8]. W 1983 po przeszło 22 latach służby dysponował nalotem wynoszącym powyżej 10 tys. godzin, pilotując nierzadko w ciężkich warunkach atmosferycznych oraz docierając i lądując w rejonach trudno dostępnych[16][17][18][19][20][21][8]. W całym 1985 roku śmigłowiec sanockiego ZLS wykonał 416 lotów[22]. Podczas obchodów Święta Lotnictwa Polskiego w Rzeszowie-Jasionce Mendyka uczestniczył w pokazach lotniczych, pilotując Mi-2[14]. W 1987 odszedł na emeryturę[23].
W Sanoku Jerzy Mendyka założył rodzinę[2]. Był żonaty, miał dzieci[24][25]. Zmarł 21 listopada 1997 w Sanoku[1][8]. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Sanoku 25 listopada 1997[1], a dla uczczenia pilota podczas uroczystości pogrzebowych nad nekropolię wzleciał śmigłowiec Mi-2[8].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi[8].
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1975)[26].
- Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ratownictwa Górskiego[8].
- odznaczenia regionalne[8].
- Laureat konkursu-plebiscytu „Postawy”, organizowanego przez dziennik „Nowiny” i rozgłośnię Polskiego Radia w Rzeszowie (1973)[27][28].
- Wyróżnienie „Błękitne Skrzydła” przyznane przez czytelników „Skrzydlatej Polski” (1987, za śmigłowcowe loty w Bieszczadach, a zwłaszcza za akcję ratowniczą celem uwolnienia trzech turystów otoczonych przez wezbrane wody Sanu w okolicach Sękowca)[29][30][31].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Księga cmentarna nr 2. Matejki Nowy I od 1971 do 2001, Sanok, (poz. 2045).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Ryszard Zatorski. Lot „na ratunek”. Wspomnienie Jerzy Mendyki, starszego pilota Podzespołu Lotnictwa Sanitarnego w Sanoku. „Profile. Rzeszowski Miesięcznik Społeczno-Kulturalny”. Nr 9 (54), s. 15-16, 1973.
- ↑ a b c Izabela Wilk. Ratunek przychodzi z powietrza. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 24 (316), s. 4, 1-10 września 1984.
- ↑ Kopacz – samolotowym mistrzem Polski. „Nowiny”. Nr 259, s. 1, 30 października 1957.
- ↑ Witold Ostrowski (red.): 70 lat Aeroklubu Podkarpackiego 1945-2015, 100 lat lotnictwa na Podkarpaciu 1915-2015. Cellfast, 2015.
- ↑ Czesław Petecki. Mały jubileusz i wielkie problemy. „Nowiny”. Nr 50, s. 4, 28 lutego 1962.
- ↑ Na hasło: „Ratunek”. „Nowiny”. Nr 266, s. 5, 9 listopada 1964.
- ↑ a b c d e f g h i Andrzej Olejko. Odszedł pilot starej daty. „Tygodnik Sanocki”. Nr 48 (316), s. 6, 28 listopada 1997.
- ↑ Paweł Kłosiński: W wieku 78 lat zmarł Jerzy Rzewuski pilot lotnictwa sanitarnego. gorpol.pl. [dostęp 2017-11-25].
- ↑ Julian Woźniak. Nad Bieszczadami. „Nowiny”. Nr 308, s. 5, 29-30 grudnia 1984.
- ↑ a b Julian Woźniak. Nocny lot na hasło „Ratunek”. „Nowiny”. Nr 118, s. 4, 21-22 maja 1988.
- ↑ Bieszczadzkie Pogotowie Lotnicze. „Nowiny”. Nr 123, s. 3, 5 maja 1972.
- ↑ Wczoraj pokazy – dziś normalna praca. „Nowiny”. Nr 199, s. 6, 27 sierpnia 1986.
- ↑ a b Centralne obchody Święta Lotnictwa. „Nowiny”. Nr 197, s. 2, 25 sierpnia 1986.
- ↑ Jan Jarosiński: Jak to się zaczęło w Bieszczadach.... bieszczady.gopr.pl. [dostęp 2017-11-25].
- ↑ Lotnictwo sanitarne spieszy z pomocą. „Nowiny”. Nr 359, s. 2, 30 grudnia 1971.
- ↑ Barbara Guzik. Śmigłowiec z czerwonym krzyżem. „Nowiny”. Nr 223, s. 3, 15 sierpnia 1973.
- ↑ Ludzie zimy 76. „Nowiny”. Nr 14, s. 2, 19 stycznia 1976.
- ↑ Ofiarna praca wielu służb. „Nowiny”. Nr 2, s. 2, 3 stycznia 1979.
- ↑ Edmund Gajewski. Latające karetki. „Nowiny”. Nr 95, s. 4, 23-24 kwietnia 1983.
- ↑ Zespół Lotnictwa Sanitarnego w Sanoku. „Nowiny”. Nr 51, s. 3, 29 lutego 1984.
- ↑ Sławomir Bałda. Przed i po noworocznych wiwatach. Jubileusz powietrznej służby. „Nowiny”. Nr 1, s. 4, 2 stycznia 1986.
- ↑ Andrzej Olejko. Trzy tysiące godzin w powietrzu. „Tygodnik Sanocki”. Nr 15 (283), s. 7, 11 kwietnia 1997.
- ↑ Sławomir Bałda. Ile głosów – tyle opinii. „Nowiny”. Nr 268, s. 1, 14 listopada 1983.
- ↑ Podziękowanie. „Tygodnik Sanocki”. Nr 49 (317), s. 2, 5 grudnia 1997.
- ↑ Wysokie odznaczenia państwowe dla najbardziej zasłużonych. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 10 (29), s. 2, 15-30 maja 1975.
- ↑ Konkurs – plebiscyt „Postawy” – rozstrzygnięty. Komunikat jury. „Nowiny”. Nr 357, s. 1, 29 grudnia 1973.
- ↑ Spotkanie ze zwycięzcami konkursu pn. Postawy. „Nowiny”. Nr 108, s. 2, 21 kwietnia 1974.
- ↑ Magazynek Nowinek. „Nowiny”. Nr 207, s. 5, 5-6 września 1987.
- ↑ Krótko. Błękitne Skrzydła dla J. Mendyki. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 26 (425), s. 2, 10-20 września 1987.
- ↑ Według Andrzeja Olejki wyróżnienie „Błękitne Skrzydła” zostało przyznane Jerzemu Mendyce w 1974. Andrzej Olejko. Odszedł pilot starej daty. „Tygodnik Sanocki”. Nr 48 (316), s. 6, 28 listopada 1997.