Kałmen Mendelson
Kałme Mendelson (używał także imienia Kalman oraz konspiracyjnego pseudonimu Kazimierz Madanowski) – podchorąży Wojska Polskiego, jeden z inicjatorów powstania Żydowskiego Związku Wojskowego, w którym miał być odpowiedzialny za departament zajmujący się ewakuacją dzieci żydowskich na „stronę aryjską” (dane kwestionowane).
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
|---|---|
| Stanowiska |
kwestionowany członek dowództwa Żydowskiego Związku Wojskowego |
| Główne wojny i bitwy | |
Biografia w świetle relacji Mendelsona
edytujBył jednym z pierwszych członków żydowskiego ruchu oporu. Uczestniczył w powstaniu w getcie warszawskim, ranny przedostał się na aryjską stronę, a po wojnie zrelacjonował przebieg walk w getcie.
Kałme Mendelson w 1939 został zmobilizowany w stopniu podchorążego rezerwy i skierowany do służby w 21. pułku piechoty, jednak nie dotarł na czas do jednostki i zamieszkał u rodziny[1]. Po wejściu wojsk niemieckich do Warszawy nie zgłosił się na wezwanie władz niemieckich i uniknął tym samym wywiezienia do oflagu[1]. W listopadzie 1939, wraz z grupą żołnierzy Wojska Polskiego pochodzenia żydowskiego (wśród założycieli byli m.in. Jankiel Lipszyc, Chaim Białoskórnik, Maurycy Apfelbaum, Kolisman Zobelson i Herman Łopato) założył organizację konspiracyjną Świt[1]. Dowódcą organizacji został wybrany Dawid Moryc Apfelbaum[1]. Organizacja wkrótce zmieniła nazwę na Żydowski Związek Wojskowy (ŻZW) i nawiązała współpracę z Korpusem Bezpieczeństwa (KB), podobną organizacją konspiracyjną o charakterze wojskowym działającą po stronie aryjskiej. ŻZW formalnie podporządkował się majorowi Henrykowi Iwańskiemu ps. Bystry[1].
W ramach ŻZW Mendelson objął Departament Ratujący, zajmujący się przemycaniem z getta warszawskiego i ukrywaniem po „stronie aryjskiej” żydowskich dzieci[2].
Kontrowersje
edytujRelacje i fragmenty życiorysu przedstawione przez Mendelsona, zakwestionowali w 2012 roku historycy Dariusz Libionka i Laurence Weinbaum w książce Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e מכון ז'בוטינסקי ; Z.Z.W. Warsaw Ghetto, Mendelson Kalman (Meidnovsky Kazimierz), Testimony, Approvals, Declarations, Letters, [w:] Instytut Żabotyńskiego, en.jabotinsky.org, 1 kwietnia 1982 [dostęp 2016-04-21].
- ↑ Tadeusz Bednarczyk, Życie codzienne warszawskiego getta: Warszawskie getto i ludzie, 1939-1945 i dalej, Ojczyzna, 1995, s. 61, ISBN 978-83-86449-02-6 (pol.).
- ↑ "Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze" – historia Żydowskiego Związku Wojskowego. dzieje.pl. [dostęp 2017-08-27].
Bibliografia
edytuj- Kanadyjska Fundacja Dziedzictwa Polsko-Żydowskiego w Montrealu: Maciej Kledzik, Rzeczpospolita, 12 czerwca 2004: Zapomniani żołnierze. polish-jewish-heritage.org. [dostęp 2011-04-17]. (pol.).