Kammerhof w Bańskiej Szczawnicy
Kammerhof (słow. Komorský dvor, Kammerhof) – historyczna budowla w Bańskiej Szczawnicy na Słowacji. Największy obiekt zabudowy miejskiej, wielokrotnie przebudowywany, w związku z czym niesie cechy kilku stylów architektonicznych. Dawniej siedziba cesarskiej Komory Górniczej (z niem. Kammerhof), obecnie – Słowackiego Muzeum Górniczego (słow. Slovenské banské múzeum) i jednej z jego ekspozycji.
Położenie edytuj
Budynek znajduje się w centrum Bańskiej Szczawnicy. Usytuowany jest przy ul. Kammerhofskiej nr 2 - przy drodze wychodzącej z miasta w kierunku na Svätý Anton i Krupinę[1].
Historia edytuj
Obecny budynek Kammerhofu powstał krótko po 1550 r., na potrzeby nowej „maksymiliańskiej” Komory Górniczej. Autorem projektu przebudowy był prawdopodobnie włoski architekt Pietro Ferrabosco, pracujący na zlecenia cesarskiej Komory w Wiedniu[1]. Dzisiejszą formę nadały mu przebudowy z 1751 i 1806 r. Tę pierwszą, barokową, zarządzono na wieść o planowanej wizycie księcia Franciszka Stefana Lotaryńskiego, męża cesarzowej Marii Teresy. Druga przebudowa, w duchu klasycystycznym, wynikła z konieczności remontu budynku po pożarze. Za czasów czechosłowackich do końca lat 60. XX w. gmach był siedzibą tutejszych kopalni rud (słow. Rudnych bani). Po zakończeniu wydobycia w Bańskiej Szczawnicy postanowiono umieścić w nim siedzibę Słowackiego Muzeum Górnictwa (słow. Slovenské banské múzeum) oraz jego najważniejszą ekspozycję, poświęconą historii i technice górniczej[2].
Podczas szeroko zakrojonych prac rekonstrukcyjnych z lat 1968-1970 i 1980-1986 prowadzone były również badania archeologiczne na dwóch dziedzińcach. W ich trakcie potwierdzono istnienie w tym miejscu szeregu wąskich parcel i romańskiej zabudowy, sięgającej wstecz co najmniej do XIII w. Zidentyfikowano również istnienie wieży mieszkalnej wzniesionej na rzucie prostokąta. W oparciu o zidentyfikowane elementy ceramiki technicznej stwierdzono funkcjonowanie w XV w. w tylnym trakcie zakładu przetopu rud i instalacji rozdzielania metali[1].
Architektura edytuj
Bańskobystrzycki Kammerhof powstał przez połączenie kilku starszych budowli. Tworzy go murowany, dwupiętrowy gmach o niejednolitym, złożonym rzucie z trzema dziedzińcami i długiej, niejednorodnej fasadzie usytuowanej wzdłuż opadającej ul. Kammerhofskiej. W przednim i tylnym trakcie odkryte elementy starszych budowli romańskich i gotyckich[3]. Z renesansowej budowli zachował się ozdobny portal wejściowy z datowaniem, reprezentacyjne okna 1. piętra, sgraffitowa ozdoba fasady, dyspozycja wstępnej części sieni wjazdowej (tzw. máshausu) nakrytej sklepieniem z lunetami na konsolach oraz schody prowadzące na 1. piętro[1].
Przy tylnym trakcie dwie okrągłe, renesansowe baszty, od których biegł mur obronny aż do Nowego Zamku. Do dolnego końca budynku, w osi ulicy, w połowie XVI w. dobudowano miejską bramę, zburzoną w roku 1788. Biegł od niej mur obronny, który przez kościół i klasztor dominikanów łączył się z umocnieniami najstarszej zabudowy miasta na Glanzenbergu[1]. W przyziemiu górnej części budynku w latach 1621-1627 urządzono na potrzeby urzędu kaplicę, obsługiwaną przez jezuitów[3]. Jest to przestrzeń jednonawowa, nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami, wczesnobarokowym portalem wejściowym i oknem wychodzącym na główną ulicę[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Mária Čelková, Milan Hock, Magdalena Sombathyová i in.: Sprievodca po expozíciach Kammerhofu, wyd. Slovenské banské múzeum, Banská Štiavnica, 2003, ISBN 80-89151-03-5
- ↑ Mirosław J. Barański: Górnicze tradycje Bańskiej Szczawnicy (2), w: „Na Szlaku. Magazyn turystyczno-krajoznawczy” R. XXXVI, nr e-192 (388), październik 2022, s. 31-34 [1]
- ↑ a b Albert Kelemen a kolektív: Štiavnické vrchy. Turistický sprievodca ČSSR, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986, s. 173