Kapelusz podhalański wz. 1919
Kapelusz podhalański – tradycyjne nakrycie głowy do munduru galowego żołnierzy 21 Brygady Strzelców Podhalańskich.
Okres międzywojenny edytuj
W roku 1919 z inicjatywy płk. Andrzeja Galicy wprowadzono formalnie kapelusze podhalańskie dla jednostek dla pułków strzelców podhalańskich. Projekt doczekał się urzeczywistnienia dopiero kilkanaście lat później, w okresie reformy umundurowania w 1936[1][a]. Kapelusze były wzorowane na tradycyjnym nakryciu głowy górali – kłobuku, jednakże w kolorze ochronnym. Kapelusz wykonany z jednego, specjalnie utwardzonego kawałka filcu[2] miał być noszony zamiast czapki rogatywki z orlim piórem. Wariant dla oficerów opasany był podwójnym sznurkiem srebrnym oksydowanym, a dla szeregowych — szarym wełnianym. Z lewej strony za sznurek zatknięte miało być pióro ciemne, orle lub jastrzębie, przypięte oznaką w kształcie swastyki. Na przodzie umieszczono orzeł srebrny oksydowany, pod nim gwiazdki oficerskie. Kapelusze podhalańskie przyjęły się szerzej w jednostkach piechoty górskiej dopiero w latach 30[3].
Wygląd ogólny:
- kapelusz wykonany jest z jednego kawałka filcu w kolorze barwy ochronnej, ma kształt kulisty, zakończony u dołu rondem i posiada pasek pod brodę.
- potnik - wykonany jest ze skory baraniej, obszyty wzdłuż dolnej nieco wyciągniętej krawędzi skośnej kapelusza.
- podpinka - składa się z dwóch pasków filcowych barwy ochronnej i z dwóch przesuwek filcowych zakończonych w kąt, przyszytych do wolnych końców pasków.
- orzełek - wykonany z metalu, umieszczony na przodzie kapelusza.
Sposób noszenia odznak stopni:
- generałowie - na linii zgięcia ronda umieszczony pojedynczy srebrny galon oficerski zakończony pojedynczą kokardą, do której przyszyte są dwa sznurki z baryłką w kształcie żołędzia. Powyżej galonu naszyty jest pasek sukienny barwy ochronnej, na którym wyhaftowana jest taśma generalska wraz z gwiazdkami.
- oficerowie sztabowi - na linii zgięcia ronda umieszczone dwa srebrne galony oficerskie. Obydwa galony zakończone podwójną kokardą, do której przyszyte są dwa sznurki z baryłką w kształcie żołędzia. Z przodu kapelusza, między górnym galonem a orzełkiem, umieszczone są równo i symetrycznie haftowane gwiazdki.
- oficerowie młodsi - na linii zgięcia ronda umieszczony jeden srebrny galon oficerski zakończony pojedynczą kokardą, do której przyszyte są dwa sznurki z baryłką w kształcie żołędzia. Z przodu kapelusza, między galonem a orzełkiem, umieszczone są równo i symetrycznie haftowane gwiazdki.
- chorążowie - na linii zgięcia ronda umieszczony pojedynczy galon jedwabny barwy karmazynowej, zakończony pojedynczą kokardą, do której przyszyte są dwa sznurki jedwabne barwy karmazynowej z baryłką w kształcie żołędzia. Z przodu kapelusza, między galonem a orzełkiem umieszczona jest jedna haftowana gwiazdka.
- podoficerowie – (od starszego sierżanta do szeregowca) - na linii zgięcia ronda przyszyty pasek filcowy w ten sposób, by obydwa jego końce, ścięte w kąt, opadały skośnie na rondo z lewej strony kapelusza. Z przodu kapelusza, między paskiem a orzełkiem, są umieszczone równo i symetrycznie oznaki stopni.
Pióro i emblemat:
- bezpośrednio ponad węzłem kokardy galonów z lewej strony kapelusza przyszyte jest pióro orle (jastrzębie lub z kani) z pękiem puchu, a na nim umieszczony jest znak jednostek podhalańskich[4].
Współczesność edytuj
Aktualnie kapelusze podhalańskie wraz z peleryną noszą do umundurowania galowego żołnierze 21 Brygady Strzelców Podhalańskich. Jest to kapelusz wzorowany na kapeluszu przedwojennym. Wykonany jest z jednego kawałka filcu w kolorze khaki. Umieszcza się na nim znak orła Wojsk Lądowych tłoczony z blachy srebrzystej i oksydowany, o wysokości 56 mm[5]. Ponadto na kapeluszach umieszcza się oznaki stopni.
Zgodnie z regulaminem kapelusz podhalański nosi się tylko z peleryną podhalańską. Kapelusz musi być nałożony prosto na głowę, przy czym dolna krawędź ronda powinna znajdować się na wysokości linii brwi. W czasie wystąpień o charakterze służbowym pasek kapelusza zakłada się pod brodę[6].
Uwagi edytuj
- ↑ Rekompensatą tymczasową dla strzelców podhalańskich za brak kapeluszy, na mocy rozkazu wewnętrznego dowódcy 21 DP było ozdabianie czapek garnizonowych piórem orlim łub jastrzębim przypiętym metalową swastyką z lewej strony do otoku czapki. Noszono też w latach dwudziestych hełmy z piórami w tulejce i pióra przy furażerkach[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Wielecki 2016 ↓, s. 51.
- ↑ Symbolika i mundur strzelców podhalańskich. [dostęp 2012-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-19)]. (pol.).
- ↑ Wielecki 2016 ↓, s. 29.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych nr 1 z 29 stycznia 1937 poz. 7
- ↑ Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych: Informator o zasadach noszenia umundurowania i wyekwipowania, orderów, odznaczeń, baretek, odznak oraz oznak przez żołnierzy. Rozdział II, § 25, p. 1a.
- ↑ Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych: Informator o zasadach noszenia umundurowania i wyekwipowania, orderów, odznaczeń, baretek, odznak oraz oznak przez żołnierzy. Rozdział V, § 58.
Bibliografia edytuj
- Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy 1918-1939. Warszawa: „Bellona” Spółka Akcyjna, 2016. ISBN 978-83-11-14175-9.
Linki zewnętrzne edytuj
- Kapelusz podhalański wz. 1919 na dobroni.pl