Kazimierz Wojtowicz
Kazimierz Wojtowicz ps. „Głóg”, „Zbyszek” (ur. 7 marca 1913 w Hanaczowie, zm. 19 stycznia 1996 we Wrocławiu) – podporucznik Armii Krajowej, dowódca obrony Hanaczowa przed UPA, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
 podporucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
7 marca 1913 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 stycznia 1996 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1934–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich we Lwowie |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
księgowy, dyrektor majątku rolnego, rolnik |
| Odznaczenia | |
    
| |
Dzieciństwo i młodość edytuj
Urodził się 07.03.1913 roku w Hanaczowie (powiat Przemyślany). Syn Szczepana i Katarzyny (z domu Prochera). W młodości Kazimierz Wojtowicz zdobył niepełne wyższe wykształcenie ekonomiczne[1]. W 1934 ukończył podoficerską szkołę 14 pułku ułanów jazłowieckich we Lwowie.
Od 1937 roku żonaty z Kazimierą Bałaj (w czasie II wojny światowej łączniczką SZP, ZWZ, AK, NIE i WiN). Miał dwie córki: Danutę (ur. 15.10.1940- zmarła 16.12.2019) i Marię (ur. 07.02.1948).[2]
Po wybuchu drugiej wojny światowej edytuj
Podczas kampanii wrześniowej awansowany do stopnia wachmistrza walczył koło Zbąszyna, pod Kutnem. Wziął udział w obronie Warszawy. Za zasługi w tych walkach otrzymał Krzyż Walecznych.
Po kapitulacji przedostał się do Lwowa, gdzie udzielał się w konspiracji w organizacji Służba Zwycięstwu Polski. Odkomenderowany do Hanaczowa w listopadzie utworzył okręg SZP Hanaczów i był jego komendantem. Jego oddział starał się ochraniać polską ludność przed wywózkami na Syberię. W czerwcu 1941 r. przeprowadził udaną akcję odbicia polskich jeńców wojennych z rąk NKWD, przed wywozem do łagrów i niechybną śmiercią.
Od 1942 z inicjatywy Kazimierza Wojtowicza mieszkańcy Hanaczowa udzielali we wsi schronienia kilkudziesięciu Żydom oraz pomagali kilkuset ukrywającym się w okolicznych lasach[3]. Żydzi tworzyli własny oddział partyzancki pod dowództwem Abrama Bauma „Bunia”, który brał udział w walkach obronnych Hanaczowa[4]. Służył w nim m.in. Leopold Kleinmann (Kozłowski) – „Poldek”, późniejszy kompozytor[5].
Na przełomie 1943/1944 zorganizował obronę polskiej ludności Hanaczowa przed UPA i wziął aktywny udział w walkach. 10 kwietnia 1944 roku osobiście poprowadził kontratak w decydującej fazie bitwy, który rozstrzygnął o niepowodzeniu ataku UPA i dzięki temu ocalił zgromadzoną w Hanaczowie ludność cywilną. Przypłacił to ciężką raną ręki.
W uznaniu zasług awansowany do stopnia podporucznika. Pod koniec 1944 r. na wniosek mjr. A. Sawickiego i komendanta AK Obszaru Lwów płk/gen. Władysława Filipkowskiego został czterokrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych.
Brał udział w akcji "Burza", walczył o wyzwolenie Lwowa.
Po wojnie edytuj
Po wojnie poszukiwany przez NKWD i UB kilkakrotnie zmieniał miejsce zamieszkania wraz z rodziną. Był dowódcą sekcji specjalnej okręgu NIE Lwów, a po repatriacji organizował eksterytorialny okrąg WiN Lwów. W 1947 roku rozpoczął pracę jako księgowy w Nowej Soli. Dnia 11.05.1956 roku ujawnił się generalnej prokuraturze w Warszawie po uprzednich gwarancjach redaktora Trybuny Ludu Jerzego Rawicza, że nie zostanie aresztowany. Po ujawnieniu się pracował jako dyrektor majątku Bykowo, jednak z powodu przesłuchań przeprowadzanych przez SB zrezygnował z pracy i został rolnikiem. W ostatnich latach życia mieszkał w Radzimowie.
W 1993 roku za ratowanie Żydów Kazimierz Wojtowicz wraz z braćmi – Alojzym (pośmiertnie) i Antonim został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[6]. W tym roku został także odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę Krzyżem Komandorskim Oderu Polona Restituta za całokształt działalności bojowej w latach 1939-1956.
Zmarł 19.01.1996 roku i został pochowany z honorami wojskowymi na cmentarzu osobowickim we Wrocławiu[7].
Odznaczenia edytuj
Kazimierz Wojtowicz został uhonorowany następującymi odznaczeniami[1]:
Przypisy edytuj
- ↑ a b Biegalski 2002 ↓.
- ↑ Bogdan Biegalski, Antoni Wojtowicz, Leokadia Wojtowicz, Ocalić od zapomnienia: kronika I Brygady Kadrowej V Dywizji Lwowskiej: 1945-1956, Zielona Góra: s.n., 2002 [dostęp 2022-09-17].
- ↑ Biogram Kazimierza Wojtowicza. [dostęp 2009-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-13)].
- ↑ Jerzy Węgierski, W Lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989
- ↑ Wywiad z Leopoldem Kozłowskim na stronie midrasz.home.pl. [dostęp 2009-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-13)].
- ↑ Jad Waszem – lista polskich Sprawiedliwych. [dostęp 2016-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ http://www.worldcat.org/title/ocalic-od-zapomnienia-kronika-i-brygady-kadrowej-v-dywizji-lwowskiej-1945-1956/oclc/830431240
Bibliografia edytuj
- Jerzy Węgierski, W Lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989.
- Bogdan Biegalski, Antoni Wojtowicz, Leokadia Wojtowicz: Ocalić od zapomnienia : kronika I Brygady Kadrowej V Dywizji Lwowskiej 1945-1956. Zielona Góra: 2002.
Linki zewnętrzne edytuj
- Hanaczow.pl. [dostęp 2009-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 września 2009)].