Kenau Simonsdochter Hasselaer
Kenau Simonsdochter Hasselaer (ur. 1526 w Haarlemie, zm. 1588) – holenderska przedsiębiorczyni, prowadząca stocznię i handlująca drewnem i zbożem, legendarna bohaterka obrony Haarlemu podczas oblężenia miasta przez Hiszpanów w latach 1572–1573.
_RKD_208799.jpg) Portret Hasselaer, XVI w., artysta nieznany | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
przedsiębiorca |
.jpg)
Życiorys
edytujKenau Simonsdochter Hasselaer urodziła się w 1526 roku w Haarlemie jako druga córka w wielodzietnej rodzinie browarnika Simona Gerritszoona Gerritsa i jego żony Guerte Koen Hasselaer[1]. W 1544 roku wyszła za mąż za Nanninga Gerbrantszoona Bortsa, którego ojciec był właścicielem stoczni[2]. Para miała trzy córki i jednego syna – Geertruid lub Guerte (1545), Margriet lub Griete (1548), Lubbrich (1552) i Gerbranta (1555)[2].
Po śmierci męża w 1562 roku przejęła prowadzenie firmy stoczniowej[2]. Stocznia dobrze prosperowała – w latach 1562–1571 zamówiono w niej 16 statków dla żeglugi śródlądowej[2]. Kenau zaangażowana była również w handel drewnem z Norwegii oraz w handel zbożem w rejonie Morza Bałtyckiego[1]. Sama siebie określała mianem „budowniczego statków”, a nie jak wówczas było przyjęte „wdową po budowniczym statków”[1]. W przypadku konfliktów handlowych często dochodziła swoich praw przed sądami i sądem najwyższym (Hof van Holland)[2], osobiście reprezentując swoje przedsiębiorstwo[1].
Podczas oblężenia Haarlemu przez Hiszpanów w latach 1572–1573, Kenau miała być walecznym żołnierzem, prowadząc 300 kobiet na mury miasta, by je bronić[1], co nie jest jednak potwierdzone w źródłach[2]. W obiegu pojawiły się przedstawienia Kenau jako kapitana obrony miasta, nierzadko ukazanej z odciętą głową hiszpańskiego żołnierza[2].
Jej działalność podczas oblężenia jest jednak słabo udokumentowana[2]. W broszurze Arceriusa wydanej w 1573 roku znalazł się fragment opisujący Kenau jako waleczną kobietę nawołującą do walki z najeźdźcą[2]. Podobnie o Kenau pisał w 1599 roku flamandzki historyk Emanuel van Meteren (1535–1612)[2]. Wiadomo również, że w 1573 roku Kenau skredytowała i dostarczyła miastu drewna do budowy umocnień, a miasto miało spłacić dług po wyzwoleniu[2][1]. Miasto długu jednak nie spłacało i Kenau walczyła o spłatę jeszcze w 1585 roku[1].
Po zakończeniu oblężenia Kenau najprawdopodobniej udała się z siostrą Adrianą i jej mężem, medykiem Hadrianusem Juniusem (1511–1575) do Delftu, gdzie Junius pomagał choremu Wilhelmowi I Orańskiemu (1533–1584)[2]. Następnie Junius wraz z rodziną osiadł w Middelburgu w Zelandii i z tego okresu pochodzą również wzmianki o pobycie Kenau w Zelandii[2].
W 1574 roku Kenau została „mistrzem wagi i kolekcjonerem torfu” (hol. waagmeester en collecteur van de impost op turf) w Arnemuiden[2]. Przez długi czas uważano, że stanowisko to zostało jej przyznane w uznaniu zasług podczas oblężenia Haarlemu[2]. Jednak w XIX w. zaczęto to kwestionować, ponieważ w oficjalnej decyzji o nominacji znajduje się zapis, że decyzję podjęto na wniosek samej Kenau[2]. Kenau miała mieć poparcie Juniusa, a nawet księcia Oranii[2]. W 1575 roku została skazana na grzywnę za zrzeczenie się służby cywilnej[2].
Pod koniec lat 70. XVI w. wróciła do Haarlemu, gdzie zakupiła nowy statek do transportu drewna z Norwegii[1]. W 1588 roku, kiedy kapitan jej statku nie wrócił z wyprawy, Kenau osobiście udała się do Norwegii i zaginęła[1]. Jej statek odnalazł się później we Flensburgu, znanym z handlu opuszczonymi lub zrabowanymi jednostkami[1]. Kenau zginęła najprawdopodobniej z rąk piratów[1][2]. Według innej teorii Kenau mogła wykorzystać sytuację i uciec przed wierzycielami, rozpoczynając nowe życie gdzie indziej[1].
Upamiętnienie
edytujNa przestrzeni lat powstały sztuki, wiersze i powieści poświęcone Kenau, którą przedstawiano jako cnotliwą kobietę, dobrą matkę i miłośniczkę wolności[2]. Poeta Hendrik Tollens (1780–1856) napisał w 1814 roku hymn na jej cześć – Kenau Hasselaer[2]. W 1854 roku przemysłowiec Thomas Wilson podarował miastu obraz pędzla Johannesa Hinderikusa Egenbergera (1822–1897) i Barenda Wijnvelda (1820–1902) przedstawiający Kenau i jej towarzyszki na murach miasta, który zawisł w ratuszu[2]. Jednak po pojawieniu się wątpliwości co do roli Kenau, obraz usunięto[2]. Porzucono wówczas również plany budowy pomnika Kenau[2].
W 1956 roku historyk Gerda Kurtz opublikowała biografię Kenu Symonsdochter van Haerlem, w której dokonała demitologizacji Kenau z uwagi na brak źródeł[2].
W 1973 roku stanął pierwszy pomnik Kenau autorstwa Theo Muldera (1928–2017) w porcie Haarlemu Amsterdamse Poort[2]. W 2011 roku gmina zakupiła dwa trzymetrowe, brązowe posągi: Ripperdy i Kenau, co spotkało się z krytyką mieszkańców[2].
W 2014 roku powstał film Kenau w reżyserii Maartena Treurnieta z Monic Hendrickx w roli głównej[2][3].
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Els Kloek: Hasselaer, Kenau Simonsdr. (1526–1588). W: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland (DVN) [on-line]. 2014-03-08. (niderl.).
- Jarna Heinonen, Kirsi Vainio-Korhonen: Women in Business Families: From Past to Present. Routledge, 2018. ISBN 978-1-351-79658-3. [dostęp 2019-03-24]. (ang.).