Konfederacja dzikowska
Konfederacja dzikowska – konfederacja generalna zawiązana 5 listopada 1734 w Dzikowie pod Tarnobrzegiem, utworzona na wezwanie króla elekta Stanisława Leszczyńskiego, który wobec połączonej interwencji wojsk saskich i rosyjskich na korzyść Augusta III, uszedł do Królewca. Marszałkiem generalnym konfederacji został starosta jasielski Adam Tarło. Na czele wojsk konfederackich stanął regimentarz Józef Potocki[1]. Po Dzikowie siedzibami konfederacji były Baranów Sandomierski[2], Kolbuszowa oraz Jarosław[3].
Tło
edytujPodpisany przez Rosję, Prusy i Austrię w 1732 traktat Loewenwolda przewidywał współdziałanie tych państw w narzuceniu I Rzeczypospolitej popieranego przez nie kandydata do polskiej korony. Po rozbiciu tworzącego się sojuszu sasko-francuskiego i zneutralizowaniu nastawionych antysasko Prus, strony zdecydowały się popierać kandydaturę elektora saskiego Fryderyka Augusta III, syna Augusta II.
12 września 1733 13,5 tysiąca szlachty wybrało w Warszawie, w wyniku wolnej elekcji, na króla Rzeczypospolitej Stanisława Leszczyńskiego. Konfederacja zawiązana została dla obrony polskiego tronu dla Stanisława Leszczyńskiego przed interwencją rosyjską i saską i w celu wywołania interwencji mocarstw europejskich na jego korzyść. W tym celu rozpoczęła aktywną działalność dyplomatyczną, wysyłając posłów do Szwecji, Francji, Turcji i Rzymu. Bezskutecznie zwróciła się o poparcie do narodów czeskiego i węgierskiego oraz do mieszkańców Śląska. Wojska konfederackie próbowały przebić się przez Wielkopolskę, by uderzyć na Saksonię. Zostały jednak rozbite w wielu bitwach przez Sasów i Rosjan.
Ogniska oporu zbrojnego konfederatów dzikowskich istniały do 1736, na Kurpiach[4] i na Podolu.
Przypisy
edytuj- ↑ 28 lutego 1735 Generalność konfederacji dzikowskiej odebrała mu jako regimentarzowi komendę nad wojskiem konfederackim (Władysław Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, 1936, t. II, s. 213).
- ↑ Instytut Gość Media , Konfederacja dzikowska – pierwszy zryw narodowy [online], sandomierz.gosc.pl, 18 października 2019 [dostęp 2020-12-14] .
- ↑ Piotr Welanyk , Tygodnik Nadwiślański – Ale historia! – Z dziejów wojny o koronę, 10 grudnia 2020 .
- ↑ Wiesław Majewski, Puszcza Zielona ostatnią ostoją Dzikowian, „Zeszyty Naukowe OTN”, T. 1, 1987, s. 25.
Bibliografia
edytuj- Stefan Truchim, Konfederacja dzikowska, Poznań 1921.
- Akt konfederacji dzikowskiej 5 listopada 1734 roku