Korwety rakietowe projektu 1234

Korwety rakietowe projektu 1234 (typu Owod, w kodzie NATO Nanuchka) - typ radzieckich korwet rakietowych opracowanych pod koniec lat 60 XX w. W ZSRR klasyfikowane jako małe okręty rakietowe (MRK), przeznaczone głównie do celów uderzeniowych.

Korwety projektu 1234
Ilustracja
Korweta proj. 1234 (Nanuchka I)
Kraj budowy

 ZSRR

Użytkownicy

 Algieria
 Indyjska Marynarka Wojenna
 Libia
 Marynarka Wojenna ZSRR
 MW Rosji

Wejście do służby

1969

Zbudowane okręty

47

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa 610 t
pełna 700 t

Długość

59,3 m

Szerokość

11,8 m

Zanurzenie

3 m

Napęd

3 silniki wysokoprężne o mocy łącznej 30000 KM, napędzające 3 śruby

Prędkość

35 węzłów

Zasięg

1600 Mm/18 w

Załoga

60

Uzbrojenie

6 pocisków przeciwokrętowych P-120 (US DoD, Kod NATO SS-N-6 Siren)
1 dwuprowadnicowa wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych Osa-M (SA-N-4 Gecko)
1 zdwojona armata 57 mm
(pr. 1234, inne wersje w tekście)

Historia

edytuj

Prace nad nowymi małymi okrętami rakietowymi przeznaczonymi do celów uderzeniowych, rozpoczęto w ZSRR w połowie lat 60., w biurze konstrukcyjnym CMKB Ałmaz. Dzięki większym rozmiarom od kutrów rakietowych, miały mieć od nich większy zasięg i dzielność morską. Dzięki rozmiarom i stosunkowi długości do szerokości, który wynosił 5:1, na okrętach można było zainstalować wyrzutnie bardziej efektywnych ciężkich pocisków przeciwokrętowych P-120 Malachit (w kodzie US DoD, NATO: SS-N-9 'Siren'), o zasięgu 120 km i masie głowicy 840 kg. Pociski te przeznaczone były do zwalczania dużych jednostek, przede wszystkim lotniskowców państw NATO. Nowe korwety były pierwszymi niewielkimi jednostkami uderzeniowymi o takich charakterystykach na świecie.

Budowę pierwszych jednostek rozpoczęto w 1967. Pierwsza wersja okrętów dla radzieckiej marynarki wojennej nosiła oznaczenie projekt 1234, jej uzbrojenie oprócz 6 pocisków P-120 uzupełniała wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Osa-M i podwójnie sprzężona armata 57 mm na rufie. W 1974 opracowano ulepszony projekt 1234.1, w którym armatę 57 mm zamieniono przez pojedynczą armatę 76 mm AK-176 i dodano zestaw artyleryjski obrony bezpośredniej AK-630 kalibru 30 mm (sześciolufowy). Wersje te w kodzie NATO oznaczono odpowiednio Nanuchka I i Nanuchka III. Budowę ostatnich jednostek rozpoczęto w 1988, wchodziły one do służby do 1991. Okręty otrzymały nazwy głównie zjawisk atmosferycznych i przyrodniczych.

Wersja przeznaczona na eksport do Indii i krajów arabskich (projekt 1234E) była znacznie uboższa, przede wszystkim wyposażono ją w 4 mniej zaawansowane pociski przeciwokrętowe P-21/P-22 kompleksu P-20 (w kodzie US DoD, NATO: SS-N-2C Styx); w kodzie NATO znana jest pod oznaczeniem Nanuchka II. Wersja ta miała znacznie zredukowane możliwości uderzeniowe, porównywalne z dwukrotnie mniejszymi kutrami rakietowymi proj. 1241RE, przy nawet słabszym uzbrojeniu artyleryjskim.

Łącznie zbudowano 47 okrętów wszystkich wersji (budowy jeszcze jednego rozpoczętego nie ukończono), z czego 10 stało się przedmiotem eksportu (projektu 1234E - 3 do Indii, 3 do Algierii i 4 do Libii).

 
Korweta proj. 1234 (Nanuchka I)

Wersje

edytuj
  • Nanuchka I - (projekt 1234) - podstawowa wersja, zbudowano 20 okrętów[1], które zaczęły wchodzić do służby w 1970. Uzbrojenie to 6 wyrzutni pocisków przeciwokrętowych P-120, 1 zdwojona wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych Osa-M i jedna zdwojona armata kaliber 57 mm AUAK-725.
  • Nanuchka II (projekt 1234E)- wersja eksportowa wyposażona w 4 pociski przeciwokrętowe P-20, pociski przeciwlotnicze Osa-M i zdwojoną armatę kaliber 57 mm (10 okrętów)
  • Nanuchka III (projekt 1234.1) - zbudowano 16 okrętów[1], jest to modernizacja podstawowej wersji 1234, w której zamiast działa 57 mm zamontowano działo 76 mm AK-176 i zestaw obrony bezpośredniej kaliber 30 mm AK-630
  • Nanuchka IV - (projekt 1234.7) - jeden okręt ("Nakat") w służbie 19872012, przeznaczony do testowania nowych pocisków przeciwokrętowych Oniks (SS-N-26 Strobile) - uzbrojony w 12 pocisków w dwóch wyrzutniach.


Służba

edytuj

Głównym zastosowaniem jednostek projektu 1234 miało być zwalczanie okrętów nawodnych przeciwnika. Uzbrojenie przeciwlotnicze miało służyć jedynie do samoobrony. Po rozwiązaniu ZSRR, radzieckie okręty przeszły 26 lipca 1992 pod banderę Rosji, z wyjątkiem czarnomorskich, które przeszły 12 czerwca 1997. Większość okrętów została wycofana ze służby w WMF RF w latach 90 XX w.

  • 25 marca 1986 libijska korweta typu Nanuchka II "Ean Zaquit" została zatopiona pociskiem przeciwokrętowym Harpoon wystrzelonym z amerykańskiego samolotu Grumman A-6 Intruder, a druga "Ean Mara" została uszkodzona (remontowana następnie do 1991 w Leningradzie, ponownie weszła do służby jako "Tariq Ibn Ziyad"[2])
  • 16 kwietnia 1987 radziecka korweta typu Nanuchka I "Musson" podczas ćwiczeń na Morzu Japońskim nie zdołała strącić rakiety P-15 wystrzelonej jako latający cel dla pocisków przeciwlotniczych systemu Osa, po czym P-15 naprowadziła się na korwetę i ją trafiła. Rakieta była nieuzbrojona, lecz uderzenie i pożar paliwa spowodowały zatonięcie okrętu, na którym zginęło 39 osób, w tym obserwujący ćwiczenia admirał R. Tiemirchanow[2].
  • 10 sierpnia 2008 r. Miraż Floty Czarnomorskiej zaatakował pociskiem P-120 gruziński statek wodny P 21 Giorgi Toreli i go zatopił[3].

Okręty

edytuj
Nazwa Położenie stępki Wodowanie Wejście do służby Przydział Wycofanie
Projekt 1234 (Nanuchka I)
Buria (Буря), do 1970 MRK-3 13. 01. 1967 18. 10. 1968 30. 09. 1970 FCz 11. 02. 1991
Briz (Бриз), do 1970 MRK-7 05. 11. 1967 10. 10. 1969 31. 12. 1970 FCz, FOS 29. 10. 1992
Wichr (Вихрь) 21. 08. 1967 22. 07. 1970 30. 09. 1971 FCz, FOS 05. 07. 1994
Wołna (Волна) 27. 09. 1968 20. 07. 1971 31. 12. 1971 FB, FP 30. 06. 1993
Grad (Град) 29. 11. 1967 30. 04. 1972 30. 09. 1972 FB 30. 06. 1993
Groza (Гроза) 09. 01. 1969 26. 07. 1972 26. 12. 1972 FB, FCz 1992
Grom (Гром) 01. 10. 1969 29. 10. 1972 28. 12. 1972 FB, FCz 24. 05. 1995
Zarnica (Зарница) 27. 07. 1970 28. 04. 1973 18. 09. 1973 FCz w służbie 1998
Mołnija (Молния) 30. 09. 1971 27. 08. 1973 28. 12. 1973 FB ?
Szkwał (Шквал) 17. 05. 1972 28. 12. 1973 14. 06. 1974 FB 1988 rezerwa
Zaria (Заря) 18. 10. 1972 18. 05. 1974 28. 09. 1974 FP 05. 07. 1994
Mietiel (Метель) 19. 02. 1973 10. 08. 1974 08. 12. 1974 FP 16. 03. 1998
Sztorm (Шторм) 20. 10. 1973 03. 03. 1975 15. 06. 1975 FB 16. 03. 1998
Raduga (Радуга) 16. 01. 1974 20. 06. 1975 01. 12. 1975 FB 05. 07. 1994
Burun (Бурун) 1975 1977 30. 12. 1977 FP, FB ?
Cykłon (Циклон) 22. 09. 1973 24. 05. 1977 31. 12. 1977 FOS 17. 01. 1995
Wietier (Ветер) 27. 02. 1976 21. 04. 1978 30. 09. 1978 FP 04. 08. 1995 (być może pr.1234.1?)
Ajsbierg (Айсберг) 11. 11. 1976 20. 04. 1979 30. 09. 1979 FP ? (być może pr.1234.1?)
Tucza (Туча) 04. 05. 1977 29. 04. 1980 31. 07. 1980 FP w służbie 1995 (być może pr.1234.1?)
Musson (Муссон) 14. 07. 1975 01. 07. 1981 30. 12. 1981 FOS zatonął 16. 4. 1987
Uragan (Ураган) (II) 01. 08. 1980 27. 05. 1983 30. 09. 1983 FP ? (być może pr.1234.1?)
Projekt 1234.1 (Nanuchka III)
Tajfun (Тайфун) 10. 05. 1974 14. 08. 1979 30. 12. 1979 FOS 04. 08. 1995
Zyb’ (Зыбь), od 1982 Komsomoliec Mordowii (Комсомолец Мордовии), od 1992 Sztil (Штиль) 28. 06. 1976 23. 10. 1978 31. 12. 1978 FCz w służbie 1997
Priboj (Прибой) (II) 25. 11. 1978 20. 04. 1984 30. 11. 1984 FP ?
Smiercz (Смерч) 16. 11. 1981 16. 11. 1984 30. 12. 1984 FP ?
Priliw (Прилив) (II) 29. 04. 1982 26. 04. 1985 31. 10. 1985 FB ?
Liwien’ (Ливень), od 1987 XX Sjezd WŁKSM (XX Съезд ВЛКСМ), od 1992 Iniej (Иней) 06. 07. 1983 05. 10. 1986 25. 12. 1987 FOS ?
Miraż (Мираж) 30. 08. 1983 19. 08. 1986 30. 12. 1986 FCz w służbie 1997
Mietieor (Метеор) 13. 11. 1984 16. 09. 1987 31. 12. 1987 BF w służbie 1996
Rasswiet (Рассвет) 29. 09. 1986 22. 08. 1988 28. 12. 1988 FP w służbie 1995
Zyb’ (Зыбь) (II) 26. 08. 1986 28. 02. 1989 26. 09. 1989 FB ?
Giejzier (Гейзер) 21. 12. 1987 28. 08. 1989 27. 12. 1989 FB ?
Moroz (Мороз) 17. 02. 1985 23. 09. 1989 30. 12. 1989 FOS w służbie 1999
Razliw (Разлив) 01. 11. 1986 24. 08. 1991 31. 12. 1991 FOS w służbie 1999
Passat (Пассат) 27. 05. 1988 13. 06. 1990 06. 12. 1990 FB ?
Liwien’ (Ливень) (II) 28. 09. 1988 08. 05. 1991 25. 10. 1991 FB ?
Pieriekat (Перекат) 1988 - - - nieukończony
Projekt 1234.7 (Nanuchka IV)
Nakat (Накат) 04. 11. 1982 16. 04. 1987 30. 09. 1987 FOS ?

Przydział: FB - Flota Bałtycka, FCz - Flota Czarnomorska, FOS - Flota Oceanu Spokojnego, FP - Flota Północna.

Nazwa pierwotna Położenie stępki Wodowanie Wejście do służby (ZSRR) Los
Projekt 1234E (Nanuchka II)
Uragan 31. 05. 1974 16. 04. 1976 30. 09. 1976 1977 → Indie "Vijay Durg"
Priboj 22. 01. 1975 02. 10. 1976 18. 02. 1977 1977 → Indie "Sindhu Durg"
Priliw 23. 06. 1975 14. 04. 1977 20. 09. 1977 1978 → Indie "Hos Durg"
MRK-21 10. 03. 1978 28. 08. 1979 31. 12. 1979 04. 07. 1980 → Algieria "Ras Hamidou"
MRK-23 17. 08. 1978 31. 07. 1980 31. 10. 1980 09. 02. 1981 → Algieria "Salah Reis"
МRK-9 21. 04. 1979 10. 01. 1981 27. 05. 1981 1981 → Libia "Ean Mara"
MRK-22 04. 04. 1980 13. 08. 1981 30. 11. 1981 08. 05. 1982 → Algieria "Reis All"
МRK-24 20. 02. 1981 26. 03. 1982 31. 05. 1982 1983 → Libia "Ean Al Gazala"
MRK-25 27. 05. 1981 21. 07. 1982 31. 05. 1983 1984 → Libia "Ean Zara"
MRK-15 25. 03. 1983 31. 03. 1984 10. 09. 1984 1985 → Libia "Ean Zaquit", zatopiony 25. 03. 1986

Bibliografia

edytuj
  • (ros.) S.S. Bierieżnoj (С.С.Бережной): "Małyje protiwołodocznyje i małyje rakietnyje korabli WMF SSSR i Rossiji" (Малые противолодочные и малые ракетные корабли ВМФ СССР и России), seria Morskaja Kollekcja nr 2/2001
  • Maciej Nałęcz, Rosyjska korweta Nanuchka, NTW nr 10/1994, ISSN 1230-1655

Przypisy

edytuj
  1. a b 20 okrętów pr.1234 i 16 pr.1234.1 według [1]. Część publikacji podaje liczby 18 okrętów proj. 1234 i 17 proj. 1234.1.
  2. a b Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 3. Rakietnyje katiera wstupajut w boj. „Tiechnika i Woorużenije”. 9/2007, s. 24-25, wrzesień 2007. (ros.). 
  3. [Analiza] Paweł Nowiński: Konflikt Gruzińsko-Rosyjski o Osetię Południową w 2008 r. (cz. III) | Eastbook.eu [online], www.eastbook.eu [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-22] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj