AK-176

AK-176 – uniwersalna armata morska kalibru 76,2 mm konstrukcji radzieckiej, stosowana na licznych okrętach od lat 70 XX wieku.

AK-176 / AK-176M

Armata AK-176 na kutrze rakietowym projektu 1241RE (Tarantul-I) „Hans Beimler”
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Historia
Prototypy	1977
Produkcja seryjna	od 1979
Dane taktyczno-techniczne
Kaliber	76,2 mm
Donośność	(skuteczna) do 12 km
Prędkość pocz. pocisku	980 m/s
Kąt ostrzału	podniesienia: -15 + 85 stopni
Szybkostrzelność	30, 60 lub 120 strz./min

Wnętrze armaty

Historia

Pod koniec lat 60 XX w. w ZSRR dostrzeżono potrzebę posiadania lekkiej armaty uniwersalnej średniego kalibru o stosunkowo dużej mocy ogniowej, która mogłaby stanowić uzbrojenie małych okrętów, w tym kutrów rakietowych i umożliwić im walkę artyleryjską z celami nawodnymi. W tym czasie, zachodnie lekkie okręty zaczęto uzbrajać w szybkostrzelną armatę 76 mm OTO Melara, dającą im relatywnie dużą siłę ognia. Wcześniej używana na okrętach radzieckich podwójnie sprzężona armata 57 mm AK-725 sprawiała problemy w eksploatacji i miała zbyt mały kaliber.

30 września 1969 roku marynarka ZSRR zatwierdziła wymagania na nową armatę automatyczną kalibru 76,2 mm. Główną częścią systemu stała się jednolufowa wieża artyleryjska z nowo opracowaną armatą, ponadto obejmował on system kierowania ogniem ze stacją radiolokacyjną MR-123. W 1971 opracowano projekt armaty oznaczonej fabrycznie A-221, w biurze konstrukcyjnym CNII Buriewiestnik w Gorkim, głównym konstruktorem był G. Ryndyk. Nowo opracowane działo zostało przetestowane na poligonie pod Leningradem w 1977. W 1979 roku wieża była poddana próbom morskim w rejonie Bałtyjska na kutrze rakietowym R-5 projektu 1241.1. 22 czerwca 1979, zarządzeniem Ministra Obrony ZSRR, system został przyjęty na uzbrojenie pod oznaczeniem AK-176, po czym rozpoczęto produkcję wież w Gorkowskim Maszynostroitielnym Zawodzie w Gorkim.

Pod koniec lat 80 XX w. wprowadzono zmodernizowane armaty AK-176M, z nowym systemem kierowania ogniem MR-123-02, z kanałem telewizyjnym celownika i dalmierzem laserowym, co zwiększa odporność na zakłócenia. Wyeliminowano też usterki w układzie podawania amunicji. Armata AK-176M znajduje się w dalszym ciągu w produkcji.

System AK-176 umożliwia zwalczanie celów morskich i brzegowych, a także, dzięki dużej szybkostrzelności, powietrznych, w tym pocisków przeciwokrętowych. Stał się podstawowym systemem artyleryjskim średniego kalibru na radzieckich małych okrętach, z eksportowymi jednostkami trafił też za granicę. Eksportowany był także sam system, do państw pozostających pod wpływem techniki radzieckiej i w tej postaci trafił m.in. do Polski (AK-176M) i Indii. Jest on odpowiednikiem zachodnich systemów typu OTO Melara 76 mm.

AK-176M na jednym z polskich okrętów w akcji

Zastosowanie

System AK-176 używany jest lub był na okrętach konstrukcji radzieckiej lub rosyjskiej poniższych typów (lista może nie być pełna; w nawiasach nazwy w kodzie NATO):

• kutry rakietowe projektów 1241.1, 1241RE, 12411 typu Mołnia (‘Tarantul’)
• korwety projektu 1241.2 typu Mołnia-2 (‘Pauk’)
• wodoloty rakietowe projektu 206MR (‘Matka’)
• korwety rakietowe projektu 1234.1 typu Owod (‘Nanuchka-III’)
• korwety projektu 1124M (‘Grisha III’)
• korwety projektu 1239 typu Siwucz (‘Dergach’)
• korwety projektu 11451 typu Sokoł
• korwety projektu 1166 typu Gepard
• okręty desantowe projektu 775M (‘Ropucha II’)
• kutry patrolowe projektu 10410 typu Swietljak (‘Svietlyak’)

System ten stosowany jest na używanych w Polsce korwetach rakietowych projektu 1241RE (‘Tarantul I’), a także na okrętach konstrukcji polskiej:

• ORP „Kaszub”
• Okręty rakietowe typu Orkan (proj. 660M)

Okręty konstrukcji innych państw:

• korwety typu 025 Khukri (Indie)
• korwety typu 025A Kora (Indie)
• korwety typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (kod NATO: Tetal II) (Rumunia)
• korwety projektu 133.1 (kod NATO Parchim) (NRD)

Opis

Część artyleryjska składa się z armaty automatycznej kalibru 76,2 mm. Automatyka działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Lufa gwintowana, monoblokowa, wyposażona w przedmuchiwacz. Zamek pionowy, klinowy. Naboje donoszone automatycznie, z dwóch stron, z magazynu pod wieżą. Lufa ma system chłodzenia wodą zaburtową podczas strzelania. Maksymalna długość serii to 70 strzałów, po czym konieczne jest chłodzenie przez 20–30 minut. Żywotność lufy wynosi 2000 strzałów.

Ogień wieży jest kierowany za pomocą radaru artyleryjskiego MR-123/176 Wympieł (ozn. NATO Bass Tilt). Ogniem można kierować automatycznie, półautomatycznie za pomocą celownika optycznego Kołonka-221 umieszczonego poza wieżą na pokładzie okrętu lub ręcznie, za pomocą celownika WD-221 w wieży.

Wysokość wieży od pokładu wynosi 2,6 m, masa armaty z wieżą i platformą podwieżową: 11,2 t (bez amunicji) lub 13,1 t (z amunicją). Szybkość naprowadzania: w pionie 13°/s, w poziomie 14°/s. Wieża wykonana jest dla zmniejszenia masy ze stopu aluminiowo-magnezowego Amg61, grubość ścianek – 4 mm.

Naboje zunifikowane są z nabojami armaty AK-726. Używane są pociski z zapalnikiem uderzeniowym WG-67 przeciw celom nawodnym lub z radarowym zapalnikiem zbliżeniowym AR-51Ł przeciw celom powietrznym. Zapas amunicji wynosi w magazynie podwieżowym 152 naboje, można przechowywać dalszą amunicję poza magazynem.

Dane taktyczno-techniczne

• kaliber: 76,2 mm
• długość lufy: 59 kalibrów (L/59) (inne dane L/54)
• liczba luf: 1
• kąt podniesienia: -15° +85°
• prędkość podnoszenia lufy: 30°/s
• szybkostrzelność: 30-120 strzałów/min
• masa pocisku: 5,9 kg
• masa naboju: 12,8 kg
• prędkość wylotowa pocisku: 980 m/s
• donośność:
  • pozioma: 16 km (efektywny zasięg 12 km)
  • pionowa: efektywny zasięg 7 km
• masa armaty z wieżą (bez amunicji): 11 200 kg
• masa armaty z wieżą (z amunicją): 13 100 kg

Bibliografia

• Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
• Radosław Wolf. Armata automatyczna AK-176. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 4/2007. XII (64), kwiecień 2007. Warszawa. 

Linki zewnętrzne

• АК-176