Kronan (1668)

Kronan (korona) – szwedzki okręt liniowy z XVII wieku, zbudowany za panowania króla Karola XI. Należał do największych okrętów swoich czasów. Zatonął 1 czerwca 1676 w trakcie bitwy morskiej pod Olandią w wyniku eksplozji komór amunicyjnych spowodowanej gwałtownym przechyłem podczas wykonywania zwrotu.

Kronan
Historia
Położenie stępki	27 października 1665
Wodowanie	1668
Svenska marinen
Wejście do służby	1672
Zatonął	1 czerwca 1676
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2200 t
Długość	54 m
Szerokość	12,9 m
Zanurzenie	6,2 m
Uzbrojenie
126 działa różnych wagomiarów w baterii burtowej: 12 dział 36-funtowych 16 dział 30-funtowych 40 działa 24-funtowych 36 dział 12-funtowych
Załoga	800

Historia

Budowa

Budowa "Kronana" rozpoczęła się 27 października 1665 w królewskiej stoczni marynarki wojennej w Sztokholmie. Okręt był budowany pod nadzorem angielskiego budowniczego okrętów Francisa Sheldona. Wodowanie miało miejsce w 1668. Z powodu braku środków prace wyposażeniowe przeciągnęły się do 1672, kiedy to okręt wszedł do służby.

Zatonięcie "Kronana", obraz Clausa Møinichena

Zatonięcie

"Kronana", będącego największym i najlepiej uzbrojonym szwedzkim okrętem, wykorzystano w wojnie duńsko-szwedzkiej, która rozpoczęła się w 1675. Biorąc udział w bitwie morskiej pod Olandią, "Kronan" rozpoczął gwałtowny manewr zwrotu, do którego nie był w pełni przygotowany. Przez otwarte furty działowe zaczęła do wnętrza okrętu dostawać się woda, która dodatkowo zwiększała przechył. W wyniku przechyłu doszło do przypadkowego odpalenia ładunków prochowych i eksplozji magazynu z prochem. W wyniku eksplozji zginęła prawie cała załoga, uratowano 42 osoby, ok. 800 zginęło.

Skarb "Kronana"

W 1680 i 1686, korzystając z doświadczeń w użyciu dzwonu nurkowego do eksploracji wraku okrętu "Vasa", wydobyto z dna 60 dział "Kronana".

W 1980 wrak okrętu został odnaleziony przez archeologa-amatora Andersa Franzéna, który wcześniej kierował pracami nad wydobyciem "Vasy". Szczątki "Kronana" spoczywały na głębokości 26 metrów, sześć kilometrów od wyspy Olandia. Przystąpiono do systematycznego wydobywania znaleziska na powierzchnię. W latach 1982–1983 wydobyto m.in. 250 złotych monet, w 2005 skarb składający się z ponad 6500 srebrnych monet, w sumie – ponad 25 000 zabytkowych przedmiotów.

Wiele z obiektów odnalezionych we wraku "Kronana" znajduje się obecnie w Muzeum Regionu Kalmar w porcie Kalmaru.

Linki zewnętrzne

• Kronan (ang.). [dostęp 5.07.2008].
• Internetowe zasoby archeologii podwodnej i morskiej. Kronan – historia statku (pol.). [dostęp 5.07.2008].